BHXH là trụ cột quan trọng trong hệ thống an sinh xã hội, không chỉ bảo đảm quyền lợi của người lao động mà còn góp phần ổn định kinh tế-xã hội. Tuy nhiên, tình trạng doanh nghiệp chậm đóng, nợ đọng BHXH vẫn đang diễn ra tại nhiều địa phương, gây ra những hệ lụy nghiêm trọng không chỉ đối với người lao động, mà còn ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của xã hội.

Việc doanh nghiệp nợ BHXH khiến người lao động rơi vào tình cảnh bấp bênh, mất đi các quyền lợi thiết yếu. Khi doanh nghiệp không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đóng BHXH, người lao động có nguy cơ không được hưởng lương hưu, chế độ thai sản, ốm đau, tai nạn lao động, thậm chí không được cấp thẻ BHYT để khám chữa bệnh. Với những người lao động bị mất việc, nếu BH thất nghiệp không được đóng đủ, họ cũng mất luôn cơ hội nhận trợ cấp trong giai đoạn khó khăn. Hệ quả là một bộ phận lao động rơi vào tình trạng không có sự bảo vệ từ hệ thống an sinh xã hội, đối diện với nhiều rủi ro trong cuộc sống.

Không chỉ gây thiệt hại cho cá nhân người lao động, tình trạng chậm đóng BHXH còn làm suy giảm niềm tin vào chính sách an sinh, gây mất cân bằng trong hệ thống phúc lợi xã hội. Khi doanh nghiệp vi phạm nghĩa vụ đóng BHXH, ngân sách nhà nước có thể phải gánh thêm chi phí hỗ trợ người lao động gặp khó khăn. Điều này tạo áp lực lớn lên nguồn lực tài chính công, ảnh hưởng đến khả năng đầu tư vào các chính sách phát triển khác như y tế, giáo dục hay phúc lợi công cộng. Đồng thời, việc một số doanh nghiệp cố tình chây ỳ, không đóng BHXH tạo nên sự bất công trong môi trường kinh doanh, khi các doanh nghiệp làm ăn chân chính phải chịu áp lực cạnh tranh với những đơn vị vi phạm nhưng chưa bị xử lý nghiêm khắc.

Thực trạng nợ đọng BHXH tại Cao Bằng là một ví dụ điển hình về vấn đề này. Tính đến hết tháng 1/2025, toàn tỉnh có 70 đơn vị, doanh nghiệp nợ BHXH, BHYT từ 3 tháng trở lên, với tổng số tiền trên 9,5 tỷ đồng. Dù số đơn vị nợ đã giảm 9 đơn vị so với tháng trước, nhưng con số này vẫn là một cảnh báo đáng lo ngại. Đặc biệt, trong số này, có 26 đơn vị thuộc nhóm “khó thu” với tổng số tiền lên tới 7,3 tỷ đồng.

Một số doanh nghiệp nợ với số tiền lớn, gây ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người lao động. Điển hình là Chi nhánh Công ty CP Khoáng sản và Luyện kim Việt Nam tại Cao Bằng đang nợ hơn 5,9 tỷ đồng. Các doanh nghiệp khác như Công ty Than cốc và Khoáng sản Việt Trung nợ 422,7 triệu đồng, Công ty TNHH Trần Hùng Cao Bằng nợ 170,4 triệu đồng, Công ty CP Đầu tư phát triển miền núi Chi nhánh Cao Bằng nợ 136,7 triệu đồng... Những khoản nợ này không chỉ khiến người lao động bị ảnh hưởng, mà còn tạo ra một tiền lệ xấu trong việc thực thi chính sách.

Không chỉ các doanh nghiệp lớn, nhiều đơn vị nhỏ cũng nợ BHXH kéo dài. Có tới 44 đơn vị sử dụng 132 lao động đã nợ BHXH từ 3 tháng trở lên với tổng số tiền hơn 2,25 tỷ đồng. Trong đó, các doanh nghiệp tại thành phố Cao Bằng chiếm phần lớn, với 38 đơn vị nợ hơn 2 tỷ đồng. Các huyện như Bảo Lạc, Bảo Lâm, Hạ Lang, Quảng Hòa cũng có những doanh nghiệp chậm đóng, dù số tiền ít hơn, nhưng vẫn gây ra hệ lụy đáng kể cho người lao động địa phương.

Tình trạng này kéo theo nhiều hệ quả tiêu cực. Trước hết, nhiều lao động tại Cao Bằng có thể bị gián đoạn hoặc mất quyền lợi BHXH, BHYT khi nghỉ việc, khi cần trợ cấp thất nghiệp hoặc khi ốm đau, tai nạn. Việc các đơn vị chậm đóng BHXH cũng ảnh hưởng đến hoạt động của cơ quan BHXH, làm giảm nguồn quỹ chung, đe dọa đến tính bền vững của hệ thống an sinh xã hội trên địa bàn tỉnh.

Để giải quyết tình trạng này, cần có sự vào cuộc quyết liệt của các cơ quan chức năng. Theo đó, BHXH tỉnh cần tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các đơn vị cố tình chậm đóng BHXH, thậm chí có thể đề xuất các biện pháp mạnh như phong tỏa tài khoản doanh nghiệp hoặc truy tố theo quy định pháp luật nếu vi phạm kéo dài. Đồng thời, các doanh nghiệp cần nhận thức rõ trách nhiệm của mình, thực hiện nghiêm túc nghĩa vụ đóng BHXH để bảo vệ quyền lợi chính đáng của người lao động và bảo đảm môi trường kinh doanh công bằng, minh bạch.

BHXH là quyền lợi thiết yếu của người lao động và là nền tảng quan trọng của an sinh xã hội. Việc nợ đọng BHXH, BHYT không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân, mà còn tác động tiêu cực đến sự phát triển kinh tế-xã hội của địa phương. Vì vậy, cần có sự chung tay của các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và toàn xã hội để đảm bảo mọi người lao động đều được hưởng đầy đủ quyền lợi mà họ xứng đáng được nhận.

Bảo Hiệp