Cả nước có gần 3,4 triệu người hưởng lương hưu và trợ cấp BHXH hằng tháng. Ngoài lương hưu hằng tháng, người đủ điều kiện hưởng lương hưu còn được cấp thẻ BHYT miễn phí. Đặc biệt, từ ngày 1/7 tới, sẽ tăng thêm nhiều NLĐ hưởng lương hưu khi quy định giảm điều kiện về số năm đóng BHXH có hiệu lực…

Theo ông Phạm Trường Giang- Vụ trưởng Vụ BHXH (Bộ LĐ-TB&XH), tại Việt Nam, mức lương hưu bình quân của người hưởng hiện nay (thống kê đến thời điểm tháng 12/2024) là 6,2 triệu đồng/tháng. Như vậy, lương hưu hiện nay bằng khoảng 63,2% GDP.

Ví dụ ở Hàn Quốc, hiện nay mức mức lương hưu bình quân tại Hàn Quốc khoảng 13 triệu đồng/tháng, tương đương 156 triệu đồng/năm. Còn tổng sản phẩm quốc nội (GDP) bình quân đầu người khoảng 36.000 USD, tương đương 864 triệu đồng. Lương hưu bình quân bằng khoảng 18% GDP. Theo tính toán tài chính năm 2023, quỹ hưu trí quốc gia của Hàn Quốc đạt 1.775 tỷ won, tương ứng hơn 7.000 tỷ USD- đây là quỹ hưu trí đứng thứ 3 thế giới. Nhưng quỹ này được dự báo sẽ thâm hụt từ năm 2041 và cạn kiệt vào năm 2055. Do đó, Chính phủ Hàn Quốc đã trình Quốc hội điều chỉnh tăng tỷ lệ đóng BHXH của doanh nghiệp lên. “Đây là vấn đề Việt Nam có thể tham khảo thêm. Thời gian vừa qua, Luật BHXH 2024 đã không điều chỉnh tăng trách nhiệm đóng góp của doanh nghiệp và NLĐ”- ông Giang nói.

Cũng theo ông Giang, năm 1995, tỷ lệ hưởng lương hưu ở Hàn Quốc là 50%, tương đương với 40 năm đóng góp. Tuy nhiên, do áp lực cân đối, mỗi năm giảm 0,5%, dẫn tới tỷ lệ dự kiến còn 40% vào năm 2028. Vì tỷ lệ 40% quá thấp, nên hiện nay tỷ lệ hưởng lương hưu đang giữ ở mức 42%. Do áp lực cân đối quỹ hưu trí, Hàn Quốc dự kiến tăng dần tỷ lệ đóng vào quỹ này từ 9% lên 13%, song vẫn giữ tỷ lệ hưởng ở mức 42%, tương đương 40 năm đóng góp. Tất cả những thay đổi này là do áp lực của già hóa dân số, số người đóng góp vào sẽ giảm đi và ngược lại số người thụ hưởng tăng lên, làm gia tăng áp lực cho quỹ.

Từ thực tế ở Hàn Quốc cho thấy, lương hưu của Việt Nam không phải là thấp mà chỉ một bộ phận NLĐ về hưu trước năm 1995 chưa cao. Bởi thời điểm đó, lao động có thời gian làm việc ngắn, về hưu sớm. Hiện Việt Nam cũng là một trong những quốc gia có tốc độ độ già hóa dân số nhanh nhất thế giới. Dự báo trong năm 2025, cứ 6 người trong độ tuổi lao động (15- 59 tuổi) thì mới có 1 người ngoài độ tuổi lao động. Song, đến năm 2055, cứ 2 người trong độ tuổi lao động sẽ phải hỗ trợ 1 người ngoài tuổi lao động. Nếu để duy trì mức hưởng như hiện nay mà không có bất kỳ một cải cách nào thì trong tương lai (dự báo đến năm 2055), muốn duy trì được mức hưởng này chỉ có 2 cách. Đó là thế hệ sau phải đóng BHXH với mức gấp 3 lần hiện nay (hiện mức đóng vào quỹ hưu trí là 22%). Cách thứ hai là cần có những cải cách để nhóm đang hưởng lương hưu có mức hưởng phù hợp, giảm gánh nặng cho thế hệ tương lai.

Theo thống kê của BHXH Việt Nam, hiện cả nước có gần 3,4 triệu người hưởng lương hưu và trợ cấp BHXH hằng tháng. Ngoài lương hưu hằng tháng, người đủ điều kiện hưởng lương hưu còn được cấp thẻ BHYT miễn phí. Từ năm 1995 đến nay, Quốc hội, Chính phủ đã tiến hành 24 lần điều chỉnh lương hưu. Sau nhiều lần điều chỉnh, mức lương của người nghỉ hưu hiện nay đã tăng từ 21 đến 26 lần so với mức lương hưu tại thời điểm năm 1995. Lần gần nhất, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 75/2024/NĐ-CP ngày 30/6/2024 điều chỉnh lương hưu, trợ cấp BHXH và trợ cấp hằng tháng. Theo đó, về điều chỉnh chung, thực hiện điều chỉnh tăng 15% trên mức lương hưu, trợ BHXH và trợ cấp hằng tháng của tháng 6/2024. Đối với người hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH và trợ cấp hằng tháng trước ngày 1/1/1995, sau khi thực hiện điều chỉnh theo mức điều chỉnh chung nêu trên, nếu mức hưởng dưới 3,2 triệu đồng/tháng, thì được điều chỉnh tăng thêm 300.000 đồng/tháng. Nếu mức hưởng từ 3,2 triệu đồng/tháng đến dưới 3,5 triệu đồng/tháng thì được điều chỉnh lên bằng 3,5 triệu đồng/tháng.

Theo số liệu ước tính của Bộ LĐ-TB&XH, đã có hơn 3,09 triệu người đang hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH và trợ cấp hằng tháng được điều chỉnh mức hưởng. Trong đó, số người hưởng từ nguồn NSNN đảm bảo là hơn 833.000 người, số người hưởng từ nguồn quỹ BHXH đảm bảo là hơn 2,26 triệu người. Số người hưởng lương hưu, trợ cấp BHXHvà trợ cấp hằng tháng ở mức thấp dưới 3,5 triệu đồng được điều chỉnh là hơn 190.000 người.

Theo ông Phạm Trường Giang, Luật BHXH năm 2024, có hiệu lực từ ngày 1/7/2025 tới đã gia tăng cơ hội, quyền lợi hưởng lương hưu cho NLĐ thông qua việc giảm điều kiện về số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm. Quy định này nhằm tạo cơ hội cho các đối tượng bắt đầu tham gia BHXH muộn (những người 45- 47 tuổi mới bắt đầu tham gia), hoặc tham gia không liên tục hoặc làm công việc đặc thù có thời gian làm nghề ngắn dẫn đến khi đến tuổi nghỉ hưu vẫn không tích lũy đủ 20 năm đóng BHXH cũng có cơ hội được hưởng lương hưu hằng tháng và được bảo đảm về BHYT.

Đồng thời, Luật mới cũng khuyến khích NLĐ bảo lưu thời gian đóng để hưởng lương hưu thay vì nhận BHXH một lần thông qua các sửa đổi, bổ sung theo hướng gia tăng quyền lợi, tăng tính hấp dẫn. Bên cạnh đó, Luật mới cũng bổ sung chương riêng về BH hưu trí bổ sung, tạo điều kiện cho người SDLĐ và NLĐ có thêm sự lựa chọn tham gia đóng góp để được hưởng mức lương hưu cao hơn…

V.Thu