Theo Tổng cục Thống kê, Việt Nam có 14,2 triệu người từ 60 tuổi trở lên, ước tính đến năm 2030, sẽ tăng lên xấp xỉ 18 triệu người.
Tuy nhiên, với con số này, Việt Nam được cho là vẫn đang trong thời kỳ “cơ cấu dân số vàng”- có nghĩa là 1 người phụ thuộc thì có 2 người trong độ tuổi lao động.
Từ năm 2011, Việt Nam bắt đầu quá trình già hóa dân số và là một trong số các quốc gia có tốc độ già hóa dân số nhanh nhất thế giới. Năm 2024, số người từ 60 tuổi trở lên là 14,2 triệu người, tăng 2,8 triệu người so với năm 2019 và tăng 4,7 triệu người so với năm 2014. Dự báo đến năm 2030, số người từ 60 tuổi trở lên sẽ xấp xỉ 18 triệu người; đến năm 2038, cứ 5 người dân Việt Nam sẽ có 1 người trên 60 tuổi.
Ở chiều ngược lại, tuổi thọ người Việt Nam không ngừng gia tăng. Năm 2023 tăng lên 74,5 tuổi, cao hơn gần 1 tuổi so với trung bình 4 năm trước đó; năm 2024, tăng lên 74,6 tuổi. Thế nhưng, mức sinh ngày càng giảm. Một cuộc điều tra thực hiện năm 2024 cho thấy, tổng tỷ suất sinh (TFR) là 1,91 con/phụ nữ, giảm so với mức thấp kỷ lục năm 2023 (1,96 con/phụ nữ).
Cụ thể, TFR khu vực thành thị là 1,67 con/phụ nữ, thấp hơn so với khu vực nông thôn (2,08 con/phụ nữ). Có 32 tỉnh, thành phố thuộc có mức sinh thấp hơn mức sinh thay thế (dưới 2,1 con/phụ nữ); 25 tỉnh, thành phố có mức sinh dao động xung quanh mức sinh thay thế và 6 địa phương có mức sinh cao hơn mức sinh thay thế (cao hơn 2,5 con/phụ nữ).
Theo Tổng cục Thống kê, để đối phó với già hóa dân số, cần có các chính sách “tầm gần” và “tầm xa”, như nâng cao chất lượng hệ thống chăm sóc y tế, dịch vụ chăm sóc sức khỏe dài hạn cho người cao tuổi; khuyến khích người cao tuổi tham gia hoạt động kinh tế, vừa giảm bớt tỷ lệ thất nghiệp, vừa góp phần giảm số người phụ thuộc; vận động người SDLĐ tuyển dụng lao động người cao tuổi cho các vị trí thích hợp… đồng thời, vận động nhóm dân số trẻ đang hoạt động kinh tế tham gia BHXH để chuẩn bị cho tuổi già đầy đủ hơn, với việc có lương hưu.
“Người cao tuổi thường được xem là gánh nặng của xã hội nên phản ứng chính sách chủ yếu chỉ tập trung vào hướng cứu trợ, trợ giúp, chăm sóc, phụng dưỡng xã hội, điều này ảnh hưởng không nhỏ đến vai trò, sự đóng góp của người cao tuổi đối với sự phát triển quốc gia. Tuy nhiên, ở góc nhìn tích cực hơn, người cao tuổi được coi là nguồn lực dồi dào về tri thức, kinh nghiệm, có khả năng tiếp tục đóng góp cho xã hội, vì vậy, khi tiếp cận chính sách theo hướng tạo việc làm, môi trường giải trí, tận dụng kinh nghiệm, tri thức, năng lực của người cao tuổi sẽ mang lại nhiều giá trị hơn cho đất nước”- một chuyên gia nhận định.
Tùng Anh
