Các nước thành viên Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) vừa nhất trí hợp tác để buộc giới siêu giàu phải nộp thuế nhưng vẫn chưa thể đạt được thỏa thuận cụ thể.

Tại Hội nghị Bộ trưởng Tài chính và Thống đốc Ngân hàng Trung ương G20 tại thành phố Rio de Janeiro (Brazil) vừa diễn ra, các đại biểu đã thảo luận một trong những chủ đề gai góc liên quan tình trạng các tỷ phú trốn thuế. Đây cũng là ưu tiên hàng đầu của Tổng thống Brazil Luiz Inacio Lula da Silva trong nhiệm kỳ Chủ tịch luân phiên G20 năm 2024. Ông hy vọng G20 sẽ nhất trí về mức thuế tối thiểu đối với giới tinh hoa giàu có, nhưng tuyên bố cuối cùng chỉ cho thấy các thành viên chấp nhận thỏa hiệp. 

"Với quan điểm hoàn toàn tôn trọng chủ quyền thuế, chúng tôi sẽ tìm cách hợp tác để đảm bảo đánh thuế hiệu quả đối với những cá nhân có giá trị tài sản ròng cực cao. Bất bình đẳng về của cải và thu nhập đang làm suy yếu tăng trưởng kinh tế và sự gắn kết xã hội, đồng thời làm trầm trọng thêm tình trạng dễ bị tổn thương của xã hội", trích tuyên bố của G20.

"Về mặt đạo đức, các quốc gia giàu nhất cần xem xét vấn đề của chúng ta hiện nay là đang đánh thuế lũy tiến đối với người nghèo, chứ không phải người giàu", Bộ trưởng Tài chính Brazil Fernando Haddad nói.

Brazil đề xuất áp thuế tối thiểu 2% đối với các tỷ phú, và đây là ưu tiên hàng đầu trong nhiệm kỳ Chủ tịch G20 của nước này trước Hội nghị thượng đỉnh của nhóm dự kiến vào 2 ngày 18-19/11.

Đề xuất đánh thuế các tỷ phú gây chia rẽ trong khối G20. Pháp, Tây Ban Nha, Nam Phi, Colombia và Liên minh châu Phi ủng hộ sáng kiến còn Mỹ và Đức không đồng tình. Bên cạnh đó, dù các nhà lãnh đạo tài chính G20 đã nhất trí hợp tác để đánh thuế giới siêu giàu, nhưng vẫn còn đó sự bất đồng sâu sắc hơn về diễn đàn phù hợp để thúc đẩy chương trình nghị sự này. Các nước vẫn còn những quan điểm khác biệt về việc thực hiện đàm phán vấn đề nói trên tại Liên Hợp Quốc hay thông qua Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD).

Trả lời phỏng vấn hãng tin Reuters bên lề hội nghị G20, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen cho biết, bà tin rằng OECD- nơi đã dẫn dắt các cuộc đàm phán cho một thỏa thuận thuế doanh nghiệp toàn cầu trong ba năm qua - phù hợp hơn để thực hiện các cuộc đàm phán về việc đánh thuế giới siêu giàu. "Chúng tôi không muốn thấy vấn đề này được chuyển sang Liên Hợp Quốc", bà nói.

Một nguồn thạo tin tiết lộ, các quốc gia đang phát triển lớn đã phản đối cách tiếp cận đó. Người này cho rằng Brazil nên tận dụng nhiệm kỳ Chủ tịch G20 để thúc đẩy thảo luận tại cả Liên Hợp Quốc và OECD.

Trong khi đó, với một số người ủng hộ mạnh mẽ mức thuế tối thiểu toàn cầu đối với các tỷ phú, Liên Hợp Quốc là diễn đàn thích hợp cho hợp tác thuế toàn cầu.

"Chúng tôi kêu gọi các nhà lãnh đạo G20 đồng hành với tiến trình đang được thực hiện tại Liên Hợp Quốc và thiết lập một quy trình thực sự dân chủ để đặt ra các tiêu chuẩn toàn cầu về việc đánh thuế giới siêu giàu", Trưởng bộ phận Chính sách Thuế của Oxfam International Susana Ruiz nêu quan điểm.

Sau tuyên bố của G20, Tổng Giám đốc Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) Kristalina Georgieva đánh giá cao lập trường của Nhóm về "công bằng thuế", gọi quyết định hợp tác đánh thuế giới siêu giàu là "kịp thời và đáng hoan nghênh". Nhà kinh tế học người Pháp Gabriel Zucman, tác giả của báo cáo về việc đánh thuế người giàu, cũng hoan nghênh quyết định của G20. Ông nhấn mạnh đây là lần đầu tiên trong lịch sử, các nước thành viên G20 nhất trí cho rằng cần điều chỉnh cách đánh thuế những người siêu giàu.

Mặc dù vậy, nhiều nhà quan sát vẫn nghi ngờ về khả năng thiết lập được một mức thuế đánh vào các tỷ phú trên quy mô toàn cầu.

"Có vẻ như sẽ rất khó để đạt được tiến triển trong vấn đề này", một quan chức châu Âu tại các cuộc họp G20 bình luận.

Ngọc Tuấn