30 phút sau thất bại của Man United trước "Gà trống" Spurs, cựu đội trưởng M.U, Roy Keane, ngao ngán bình luận: "Sự thật không biết nói dối! United đã kiên trì sau khi bị dẫn trước và thể hiện tinh thần tốt trong hoàn cảnh đó, nhưng sự thật không biết nói dối. Họ chỉ giành được 14 trong tổng số 42 điểm có thể tại Premier League, kể từ khi Amorim tiếp quản vào tháng 11 và hiện đang ở vị trí thứ 15".

Khi thương vụ chuyển nhượng trị giá 30 triệu euro của Patrick Dorgu từ Lecce cuối cùng được xác nhận vào tháng trước, có điều gì đó khác biệt trong thông báo công bố tân binh của Manchester United- vốn thường tuân theo một công thức quen thuộc. Lần này, tuyên bố chính thức của câu lạc bộ đi kèm với một vài con số thống kê. 

Cầu thủ chạy cánh trái mới của United đã “thắng nhiều pha tranh chấp trên mặt đất thứ hai” và “thực hiện số lần rê bóng nhiều thứ tư so với bất kỳ hậu vệ nào” ở Serie A, thông báo nêu rõ. 

Vào tháng Tám, cũng có một dòng tương tự khi United công bố sự xuất hiện của Manuel Ugarte, người đã “trung bình thực hiện số lần tắc bóng mỗi 90 phút cao thứ hai ở các giải đấu lớn châu Âu” trong hai mùa giải trước đó. 

Đây là những bổ sung nhỏ và phần lớn không đáng kể so với mẫu thông cáo chuẩn mực, nhưng sau nhiều năm bị chỉ trích vì mua sắm bốc đồng trên thị trường chuyển nhượng, đây là cách mà United ít nhất đang cố gắng chứng minh rằng họ đưa ra quyết định dựa trên bằng chứng, được hỗ trợ bởi dữ liệu. 

Sau tất cả, đây chính là điều mà Sir Jim Ratcliffe và các cộng sự tại INEOS đã hứa hẹn khi tiếp quản hoạt động tại Old Trafford vào năm ngoái. Kết quả là, mọi khía cạnh trong hoạt động hàng ngày của United, cả trong và ngoài sân cỏ, đều đã được xem xét kỹ lưỡng trong nội bộ. 

Tuy nhiên, một phòng ban cụ thể lại bị phê phán công khai. Trong một cuộc phỏng vấn với United We Stand vào tháng 12, khi gọi Manchester United hiện đại là “tầm thường” và nói rằng câu lạc bộ đã “trôi dạt trong thời gian dài,” Ratcliffe đã đưa bộ phận phân tích dữ liệu của đội bóng vào tâm điểm chú ý. 

“Chúng ta phải có tuyển dụng tốt nhất thế giới. Phân tích dữ liệu đi kèm với tuyển dụng”, Ratcliffe nói. “Nó hầu như không tồn tại ở đây. Chúng ta vẫn đang ở thế kỷ trước về phân tích dữ liệu”. 

Không phải là bí mật khi United tham gia muộn vào cuộc cách mạng dữ liệu trong bóng đá và hiện đang cố gắng bắt kịp. Đây là một sự phóng đại quá mức khi cho rằng hoạt động dữ liệu của United có thể chạy trên hệ điều hành Windows 98. “Thế kỷ trước” là một cách nói cường điệu hơn là phản ánh đúng thực tế, mặc dù nó không để lại chút nghi ngờ nào về quan điểm của Ratcliffe. 

Nhưng có một yếu tố quan trọng bị bỏ sót: những lời nhận xét này được đưa ra khi bộ phận dữ liệu của United đang trong tình trạng biến động, chỉ vài tháng sau sự ra đi của giám đốc khoa học dữ liệu Dominic Jordan. 

United vẫn chưa tìm người thay thế Jordan, người gần như xây dựng từ đầu cách tiếp cận khoa học dữ liệu của đội bóng trong hai năm rưỡi tại Old Trafford và đạt được nhiều tiến bộ đáng kể. Tuy nhiên, sự ra đi của ông khiến bộ phận này cần một hướng đi và lãnh đạo mới, trong khi vẫn còn nhiều việc quan trọng phải làm. 

United công bố việc bổ nhiệm Jordan làm trưởng bộ phận dữ liệu vào tháng 10 năm 2021, mặc dù ông chỉ bắt đầu công việc vào mùa xuân năm sau. Ông không chỉ là giám đốc khoa học dữ liệu đầu tiên của United mà còn là nhân sự chuyên trách dữ liệu đầu tiên của đội bóng, đến muộn hơn gần một thập kỷ so với những đội dẫn đầu Premier League trong lĩnh vực này. 

Vị trí này là vai trò đầu tiên của Jordan trong bóng đá, sau khi ông rời N Brown Group, một nhà bán lẻ trực tuyến có trụ sở tại Manchester, nơi ông từng là giám đốc khoa học và phân tích dữ liệu. Trước đó, Jordan cũng từng là trưởng khoa học dữ liệu tại Inrix, một công ty phân tích vận tải trong tám năm. 

Khi được bổ nhiệm, giám đốc bóng đá John Murtough cho biết United đã sử dụng “rộng rãi” dữ liệu trong các lĩnh vực như phân tích và tuyển dụng, nhưng thêm rằng câu lạc bộ đang tìm cách “củng cố năng lực hiện có và xây dựng những năng lực mới, như một phần của cách tiếp cận tích hợp hơn”. 

Theo các nguồn tin am hiểu về cơ cấu tổ chức của United vào thời điểm đó, nói chuyện với điều kiện giấu tên để bảo vệ mối quan hệ, giống như những người khác trong bài viết này, thì đúng là dữ liệu đã được sử dụng rộng rãi trong toàn câu lạc bộ, đặc biệt là trong phòng ban khoa học thể thao được phát triển dưới thời Sir Alex Ferguson từ năm 2007. 

Tuy nhiên, khoa học dữ liệu được cho là đã đóng vai trò nhỏ trong việc ra quyết định ở cấp cao nhất. Những quyết định quan trọng thường được đưa ra bởi các nhà lãnh đạo chủ chốt của United một cách độc lập, nghĩa là không có quy trình ra quyết định chính thức – điều cần thiết để tích hợp phân tích dữ liệu phức tạp theo tiêu chuẩn của các câu lạc bộ Premier League khác. 

United không có bất kỳ gói đăng ký nào với các nhà cung cấp dữ liệu tư nhân như Statsbomb hay Opta, những đơn vị cung cấp các chỉ số và sự kiện vị trí cho mọi hành động liên quan đến bóng như sút, chuyền và tắc bóng, nền tảng cơ bản cho mọi công việc của một bộ phận dữ liệu. 

Một khi bộ phận này cuối cùng được thành lập, United bắt đầu đánh giá các nhà cung cấp dữ liệu và thiết lập cách sử dụng những nguồn tài nguyên này. 

Một trong những nhiệm vụ sớm nhất của bộ phận này là đánh giá các ứng viên huấn luyện viên để thay thế Ralf Rangnick trong thời gian tạm quyền của ông. Erik ten Hag là lựa chọn đồng thuận theo số liệu và phân tích này đã được sử dụng để hỗ trợ quyết định của Murtough bổ nhiệm ông. 

Một kế hoạch nhiều năm đã được đặt ra để đưa bộ phận này lên tốc độ. Điều này bao gồm việc giới thiệu quy trình chiến lược đội hình, nơi các thông tin chi tiết từ dữ liệu được gửi đến Murtough và các nhà ra quyết định chính để xác định điểm yếu trong nhóm đội một và định hướng kế hoạch chuyển nhượng trong tương lai. 

Sự ủng hộ ở cấp điều hành là rất quan trọng và đến từ Murtough, và có sự thừa nhận trong ban lãnh đạo rằng việc xây dựng bộ phận này sẽ cần thời gian và đầu tư. 

United đã bổ nhiệm thêm bốn nhân sự dữ liệu trong suốt năm tiếp theo. Chris Shumba gia nhập với vai trò trưởng bộ phận vận hành dữ liệu, theo chân Jordan từ N Brown, và Andrew Davies được thuê làm nhà khoa học dữ liệu chuyên về học máy.

Công việc của Shumba và Davies chủ yếu tập trung vào kỹ thuật dữ liệu, bao gồm việc làm sạch dữ liệu thô và xây dựng các mô hình, hệ thống và quy trình mà United trước đây thiếu. 

Những người khác trong bộ phận phối hợp với nhân viên huấn luyện, hiệu suất và tuyển dụng để truyền đạt những thông tin chi tiết và kết luận chính rút ra từ phân tích của họ. Alex Kleyn gia nhập từ Southampton, nơi ông là trưởng khoa học dữ liệu sau khi làm việc tại Norwich City, và Max Adema đến với vai trò nhà khoa học dữ liệu từ StatsBomb. 

Một đối tác đã được thiết lập với DXC Technology, nhà tài trợ logo tay áo của United, để hỗ trợ công việc kỹ thuật dữ liệu của bộ phận. 

Vào tháng 12, United đã đăng một video trên trang web chính thức của mình nhấn mạnh sự hợp tác này. DXC đã công bố một báo cáo chi tiết cách công ty đã giúp xây dựng “kiến trúc đặc trưng dành riêng cho dữ liệu cầu thủ” tại United, bao gồm “triển khai chiến lược dữ liệu, hạ tầng đám mây, khung thu thập dữ liệu và khung xử lý dữ liệu.” 

Tuy nhiên, dù có thêm nhân lực bên cạnh bốn vị trí cố định, đội ngũ dữ liệu của United vẫn được coi là nhỏ so với các tiêu chuẩn của Premier League. 

Brighton & Hove Albion và Brentford có thể dựa vào toàn bộ các công ty nghiên cứu cờ bạc do chủ sở hữu của họ thành lập- Starlizard của Tony Bloom và SmartOdds của Matthew Benham. Tại Carrington, Liverpool và Manchester City được coi là chuẩn mực của thành công. 

Các lập luận mở rộng bộ phận dữ liệu của United đã được đưa ra nội bộ, nhưng không có bổ nhiệm cố định nào kể từ mùa hè năm 2023. Các nguồn tin trong câu lạc bộ cho biết thêm nguồn lực là một phần của chiến lược đã được xem xét kể từ khi Jordan rời đi. 

Quy mô của bộ phận và khối lượng công việc đã khiến United phải ưu tiên một số khía cạnh trong hoạt động của câu lạc bộ hơn những khía cạnh khác. Phần lớn công việc ban đầu của United tập trung vào tuyển dụng, như thường thấy ở các câu lạc bộ mới bắt đầu với dữ liệu, vì cảm nhận rằng phương pháp dữ liệu có thể mang lại lợi ích tức thì nhất trên thị trường chuyển nhượng. 

United có một cơ sở dữ liệu tuyển trạch nội bộ gọi là TrackerMan, một ngân hàng báo cáo tuyển trạch thu thập từ mạng lưới rộng khắp các tuyển trạch viên toàn cầu của câu lạc bộ. 

Mặc dù ấn tượng về phạm vi và độ sâu bao quát nhờ mạng lưới tuyển trạch viên trải rộng, các cầu thủ trong hệ thống được xác định thông qua phương pháp tuyển trạch truyền thống, với các báo cáo dựa trên ấn tượng từ việc xem trận đấu chứ không phải số liệu cơ bản. 

Bộ phận dữ liệu của United bắt đầu xây dựng các mô hình thống kê giúp xác định tài năng thông qua dữ liệu cung cấp bởi các nhà cung cấp, từ đó không phụ thuộc hoàn toàn vào các tuyển trạch viên. 

Các mục tiêu được đánh giá bằng nền tảng tuyển dụng dữ liệu nội bộ và mỗi trong ba bản hợp đồng tháng Giêng của United – Dorgu, trung vệ tuổi teen Ayden Heaven và hậu vệ trái Diego Leon, người đã ký hợp đồng trước – đều được hỗ trợ bởi bộ phận dữ liệu. 

Tuy nhiên, nội bộ đã có những câu hỏi liệu công việc này có tạo ra tác động rõ ràng trên thị trường chuyển nhượng và trên sân cỏ trong hai năm rưỡi qua hay không. United vẫn thường chi tiêu hoang phí cho những cái tên nổi bật, đôi khi vì tuyệt vọng và trong thời gian ngắn, trong khi một số bản hợp đồng của Ten Hag là những cầu thủ cũ của ông. 

Một số người khác cho rằng giá trị của dữ liệu nằm ở khả năng ngăn ngừa, với phân tích tinh vi hơn giúp thu hẹp phạm vi của các nhà điều hành và thuyết phục họ tránh xa những mục tiêu tiềm năng có thể trở thành sai lầm. 

Một lĩnh vực gây tranh cãi là việc United sử dụng dữ liệu theo dõi: một nhánh của dữ liệu bóng đá vượt ra ngoài các sự kiện liên quan đến bóng và nắm bắt bức tranh toàn cảnh hơn về những gì xảy ra trên sân, theo dõi từng vị trí, chuyển động và hành động của cầu thủ với tốc độ 25 khung hình/giây. 

United có quyền truy cập vào dữ liệu theo dõi từ hệ thống toàn giải đấu do công ty dữ liệu Second Spectrum cung cấp cho tất cả các câu lạc bộ Premier League và sử dụng nó trong các đánh giá nội bộ về cầu thủ của họ và đối thủ. 

Dữ liệu theo dõi mới chỉ được sử dụng cho mục đích tuyển dụng trong thời gian gần đây, và câu lạc bộ hiện đang bắt đầu xây dựng các mô hình phức tạp, tinh vi hơn để tận dụng tối đa dữ liệu theo dõi. 

United đến muộn trong cuộc chơi này. Một báo cáo năm 2023 của Left Field cho thấy rằng hai phần ba trong số 27 câu lạc bộ hàng đầu được khảo sát đã đăng ký với nhà cung cấp dữ liệu theo dõi tư nhân SkillCorner, mặc dù chỉ có sáu đội thu thập dữ liệu ở mức độ chi tiết nhất và do đó có giá trị nhất. 

Sự chậm trễ này là một lựa chọn có chủ ý. Những người hiểu rõ tư duy này tin rằng việc tiêu tốn thời gian, năng lượng và nguồn lực để xây dựng cơ sở hạ tầng sử dụng dữ liệu theo dõi trước khi làm đúng những điều cơ bản không phải là một quyết định kinh doanh hợp lý. Thay vào đó, ưu tiên là xây dựng các mô hình dữ liệu sự kiện có thể ảnh hưởng đến quyết định ngay lập tức. 

Ngoài tuyển dụng, khoa học dữ liệu đã được tích hợp vào các khía cạnh khác của hoạt động bóng đá của United, giúp thông báo phân tích hiệu suất, khả năng sẵn sàng của cầu thủ trong phòng y tế và nỗ lực tuân thủ các quy tắc công bằng tài chính. 

Nhưng có sự thừa nhận rằng vẫn còn nhiều việc phải làm để tích hợp đầy đủ dữ liệu trên toàn câu lạc bộ và rằng nó có thể được kết hợp tốt hơn vào hầu hết mọi nhánh của hoạt động bóng đá của United. 

Một lời chỉ trích là thiếu một nền tảng dữ liệu tùy chỉnh, mượt mà, cho phép các bộ phận khác dễ dàng truy cập thông tin chi tiết. Một nền tảng như vậy tồn tại tại Nice, thuộc sở hữu của INEOS, và sự vắng mặt của nó tại United đã được lưu ý khi Ratcliffe và ban lãnh đạo mới đến. Đây là điều mà câu lạc bộ hy vọng sẽ thiết lập trong tương lai. 

Tuy nhiên, một số người cho rằng chìa khóa để tích hợp dữ liệu trên toàn câu lạc bộ, và để bất kỳ bộ phận dữ liệu nào thành công, là sự ổn định – điều mà Old Trafford thiếu trong suốt một năm qua. 

United đang hoạt động mà không có giám đốc thể thao được chỉ định, và mặc dù những người nắm giữ vai trò này trong năm đầu tiên INEOS tiếp quản là những người ủng hộ khoa học dữ liệu, họ không thực sự được trao quyền ngay từ đầu. 

Murtough rời đi vào tháng Tư năm ngoái, nhưng dấu hiệu đã rõ ràng từ lâu trước đó, với việc tìm kiếm người kế nhiệm Dan Ashworth diễn ra công khai nhiều tháng trước. Ashworth sau đó chỉ chính thức bắt đầu công việc vào tháng Bảy và rời đi chưa đầy năm tháng sau, nhưng không phải trước khi đề xuất rằng United nên thuê ngoài phân tích dữ liệu cho các ứng viên thay thế Ten Hag. 

Sự thiếu ổn định này lan sang cả băng ghế huấn luyện. Các huấn luyện viên khác nhau có mối quan hệ khác nhau với dữ liệu và do đó mang đến những yêu cầu khác nhau. 

Ten Hag được cho là có sự quan tâm sâu sắc đến dữ liệu, yêu cầu càng nhiều thông tin càng tốt và thường muốn có ngay sau tiếng còi mãn cuộc, mặc dù ông có thể chọn lọc những thông tin chi tiết mà ông chú ý đến. 

Ngược lại, Ruben Amorim có các nhà phân tích dữ liệu của United chuyển thông tin qua các trợ lý của mình, những người sau đó lọc ra những thông điệp chính và gửi lại cho huấn luyện viên trưởng. Trong vài tháng đầu tiên nắm quyền, Amorim đặc biệt quan tâm đến dữ liệu thể chất của đội hình, như ông đã gợi ý trong cuộc trò chuyện với Gary Neville trong một buổi phỏng vấn cho Sky Sports khi ông được bổ nhiệm. 

“Chúng ta phải trở thành những vận động viên giỏi hơn”, ông nói. “Đó là điều chúng ta có thể nhận ra khi nhìn vào dữ liệu. Để pressing cao, mức trung bình mét chạy ở tốc độ cao, chạy nước rút, v.v. Bạn có tất cả dữ liệu, vì vậy bạn đã biết mục tiêu là đạt được mức đó”. 

Tất cả những thay đổi liên tục trong các vai trò chủ chốt không hề lý tưởng, nhưng quan trọng hơn, đã có sự bất ổn ở đỉnh cao của bộ phận dữ liệu của United. Sau sự ra đi của Jordan vào cuối tháng Bảy, phó giám đốc bóng đá Andy O’Boyle trở thành điểm liên lạc tạm thời cho dữ liệu cho đến khi ông rời đi chỉ vài tháng sau đó. 

Không có lãnh đạo cố định, bộ phận này đã được hỗ trợ bởi Richard Hawkins, giám đốc thông tin và đổi mới bóng đá, người từng là trưởng bộ phận hiệu suất thể chất. 

Hawkins là động lực chính đằng sau quan hệ đối tác giữa United và Viện Thể thao Đại học Manchester Metropolitan, nơi các nghiên cứu sinh tiến sĩ làm việc cùng các nhà khoa học dữ liệu của câu lạc bộ trong các dự án nghiên cứu và đổi mới, đồng thời đóng góp vào công việc của bộ phận. Sau 17 năm tại United, ông là một nhân vật được kính trọng và có mối quan hệ rộng khắp trong phòng ban bóng đá. 

Nhưng để United tiếp tục xây dựng dựa trên công việc của hai năm rưỡi qua, và để tránh tụt hậu thêm so với một số đối thủ, điều quan trọng hơn bất kỳ điều gì khác là cần có sự lãnh đạo và định hướng rõ ràng từ cấp cao nhất. 

Liệu điều này sẽ đến dưới hình thức một người thay thế trực tiếp cho Jordan, một sự sắp xếp lại trách nhiệm giữa các lãnh đạo hiện tại của United hoặc thông qua sự hỗ trợ bên ngoài vẫn còn phải chờ xem. 

Trước Giáng sinh, một email gửi đến toàn bộ nhân viên thông báo rằng Gary Hemingway sẽ tham gia vào phân tích dữ liệu bóng đá, cũng như làm việc trong dự án sân vận động Old Trafford. 

Hemingway là giám đốc dự án nhóm tại INEOS và là một cộng sự lâu năm của Ratcliffe, người có kinh nghiệm làm việc với hệ thống dữ liệu trong ngành hóa dầu. Ông không phải là người thay thế Jordan. Thay vào đó, vai trò của ông là xem xét cách bộ phận dữ liệu của United có thể được cải thiện và vị trí của nó trong cấu trúc thể thao, vốn vẫn đang trong tình trạng biến động sau sự ra đi của Ashworth. 

Hemingway cũng sẽ xem xét cách bất kỳ khoản đầu tư tương lai nào vào bộ phận này có thể được sử dụng. Mặc dù môi trường cắt giảm chi phí và thắt lưng buộc bụng tại Old Trafford, có sự hiểu biết giữa INEOS và ban lãnh đạo của United về tầm quan trọng của khoa học dữ liệu và nhu cầu cải thiện năng lực của câu lạc bộ. 

“Những điều này không xảy ra qua đêm. Bạn không thể chỉ bật công tắc và giải quyết tuyển dụng. Tất cả là về con người và chúng ta cần tìm đúng người,” Ratcliffe nói thêm sau những nhận xét “thế kỷ trước” với United We Stand. 

Và mặc dù ông chỉ trích sự chậm trễ của United trong việc gia nhập thế giới dữ liệu, những lời của Ratcliffe đã chạm đúng vào trọng tâm của vấn đề mà câu lạc bộ phải đối mặt trước khi ông đến và vẫn phải đối mặt một năm sau đó. United đang cố gắng bắt kịp ở lĩnh vực tiên phong của ngành công nghiệp bóng đá và, dù đã có tiến bộ, không có giải pháp nhanh chóng nào.

Hoàng Hương