Trong bối cảnh phát triển công nghệ số, ngành y tế Việt Nam đang đứng trước những thách thức lớn nhưng cũng có nhiều cơ hội để đổi mới toàn diện. Việc ứng dụng CNTT và thực hiện chuyển đổi số trong y tế đã được Bộ Y tế xác định là một nhiệm vụ ưu tiên hàng đầu nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cho người dân, giảm thiểu chi phí và tăng cường hiệu quả điều hành của toàn ngành.

Những năm qua, Bộ Y tế đã có những bước tiến đáng kể trong việc xây dựng và phát triển các nền tảng số y tế, tập trung vào việc tạo lập hồ sơ sức khỏe điện tử và đẩy mạnh đăng ký KCB trực tuyến. Hầu hết các bệnh viện tuyến tỉnh trở lên và các bệnh viện ngoài công lập đã triển khai đăng ký KCB từ xa, ứng dụng công nghệ số trong quản lý hồ sơ bệnh nhân và liên thông dữ liệu. Những kết quả này không chỉ giúp giảm tải cho các bệnh viện mà còn mang lại nhiều lợi ích cho người dân trong việc tiếp cận dịch vụ y tế một cách nhanh chóng và tiện lợi.

Nhân dịp Ngày Chuyển đổi số Quốc gia 10/10, từ thực tiễn triển khai chuyển đổi số trong y tế có thể thấy rõ, bên cạnh sự phối hợp của các bộ, ngành và các cơ quan liên quan, Bộ Y tế đã chủ động đẩy mạnh quá trình chuyển đổi số toàn diện. Bộ đã xây dựng các chiến lược và chính sách cụ thể nhằm phát triển Chính phủ điện tử, hướng tới Chính phủ số trong y tế, với mục tiêu cải thiện chất lượng dịch vụ y tế, nâng cao trải nghiệm của người bệnh và tăng cường sự minh bạch trong quản lý.

Theo Nghị quyết số 157-NQ/BCSĐ ngày 3/2/2023 về chuyển đổi số y tế đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, Bộ Y tế đã ban hành Quyết định số 1710/QĐ-BYT ngày 5/4/2023, cùng nhiều văn bản hướng dẫn triển khai khác. Những văn bản này đã định hướng và điều phối các hoạt động ứng dụng CNTT trong toàn ngành y tế, từ KCB, quản lý bệnh không lây nhiễm, đến tiêm chủng, quản lý thuốc quốc gia và dược phẩm. Nhờ đó, các cơ sở y tế từ trung ương đến địa phương đã có những cải thiện rõ rệt trong công tác quản lý và điều hành, giúp nâng cao hiệu quả trong chăm sóc sức khỏe nhân dân.

Một trong những bước tiến quan trọng của ngành y tế trong quá trình chuyển đổi số là triển khai thành công hệ thống KCB từ xa, đặc biệt là trong bối cảnh đại dịch Covid-19. Điều này không chỉ giúp giảm áp lực lên hệ thống y tế, mà còn tạo điều kiện cho người dân ở các vùng sâu, vùng xa có thể tiếp cận được dịch vụ y tế chất lượng cao mà không cần phải di chuyển xa. Bộ Y tế cũng đã hoàn thành cơ bản các chỉ tiêu của Nghị quyết số 36-NQ/TW về phát triển Chính phủ số trong y tế. Tất cả hồ sơ công việc tại Bộ Y tế hiện nay được xử lý trên môi trường mạng (trừ các hồ sơ thuộc phạm vi bí mật nhà nước), và 100% dịch vụ công trực tuyến của Bộ đã đạt mức độ 4- mức độ cao nhất trong các dịch vụ công trực tuyến.

Đặc biệt, Bộ Y tế đã xây dựng và đưa vào sử dụng Hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính, với phiên bản dành cho thiết bị di động, giúp người dân và doanh nghiệp dễ dàng tra cứu và xử lý các thủ tục liên quan đến y tế. Cổng công khai y tế và Cổng công khai giá thiết bị y tế cũng đã được triển khai để công khai toàn bộ thông tin về giá thuốc, trang thiết bị, vật tư y tế, sinh phẩm chẩn đoán, giá KCB, cùng các thông tin về đấu thầu, quảng cáo và các sản phẩm y tế khác. Tất cả những dữ liệu này đều được minh bạch hóa trên hệ thống trực tuyến, giúp người dân có thể dễ dàng tiếp cận và sử dụng.

Về quản lý và chia sẻ dữ liệu, Bộ Y tế đã kết nối các chỉ tiêu báo cáo và thống kê y tế với hệ thống thông tin báo cáo Quốc gia. Đây là bước quan trọng trong việc hiện đại hóa công tác quản lý và chỉ đạo, điều hành của Bộ, đồng thời giúp nâng cao khả năng dự báo và phản ứng kịp thời trước các tình huống khẩn cấp về y tế.

Để thúc đẩy xã hội số trong y tế, Bộ Y tế đã triển khai thanh toán không dùng tiền mặt tại 100% cơ sở y tế trên cả nước. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu thời gian chờ đợi của người bệnh mà còn tăng cường sự minh bạch trong quá trình thanh toán dịch vụ. Hầu hết các bệnh viện lớn và các cơ sở y tế đã thực hiện chuyển đổi số trong việc đăng ký KCB trực tuyến và từ xa, đồng thời triển khai các hệ thống quản lý trạm y tế xã qua phần mềm. Hồ sơ sức khỏe điện tử cũng đã được triển khai tại 100% các xã trên toàn quốc, giúp việc quản lý sức khỏe của người dân trở nên dễ dàng và hiệu quả hơn.

Một trong những thành tựu quan trọng của chuyển đổi số trong y tế là sự liên thông giữa 63 Sở Y tế, 63 cơ quan BHXH, và 100% cơ sở KCB trên toàn quốc với hệ thống giám định của BHXH Việt Nam. Tỷ lệ bao phủ BHYT tại Việt Nam hiện đạt 93,35%, với hơn 170 triệu lượt khám bệnh ngoại trú mỗi năm và hơn 17 triệu lượt điều trị nội trú. Trong đó, tỷ lệ người tham gia BHYT chiếm phần lớn, điều này cho thấy vai trò quan trọng của BHYT trong việc đảm bảo quyền lợi cho người bệnh. Dữ liệu KCB BHYT đã được liên thông với hệ thống CNTT của BHXH Việt Nam, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình thanh quyết toán và giảm thiểu các thủ tục hành chính.

Việc triển khai Sổ sức khỏe điện tử thông qua ứng dụng VNeID cũng là một bước tiến quan trọng trong quá trình chuyển đổi số y tế. Sổ này tích hợp đầy đủ thông tin hành chính, tiền sử bệnh tật và các dữ liệu KCB của người dân, giúp các cơ sở y tế có thể nắm bắt nhanh chóng và chính xác tình trạng sức khỏe của bệnh nhân. Sau giai đoạn thí điểm thành công tại Hà Nội, Bộ Y tế đã điều chỉnh và ban hành Quyết định số 1332/QĐ-BYT ngày 21/5/2024, với mục tiêu triển khai rộng rãi Sổ sức khỏe điện tử trên cả nước.

Để đạt được những kết quả này, Bộ Y tế đã tích cực phối hợp với Bộ Công an và BHXH Việt Nam nhằm đồng bộ hóa dữ liệu KCB điện tử và tích hợp vào hệ thống định danh điện tử quốc gia VNeID. Sự thống nhất này không chỉ mang lại lợi ích cho người bệnh trong quá trình KCB mà còn giúp nâng cao khả năng quản lý dữ liệu của hệ thống y tế, từ đó tối ưu hóa các dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho người dân.

Bộ Y tế cũng đã nhấn mạnh rằng, việc thực hiện chuyển đổi số không chỉ là nhiệm vụ trọng tâm mà còn cần được ưu tiên nguồn lực, bao gồm cả nhân lực và tài chính. Cấp ủy đảng và lãnh đạo các cơ quan, đơn vị y tế cần đảm bảo rằng chuyển đổi số y tế được triển khai một cách đồng bộ và hiệu quả, với sự tham gia đầy đủ của tất cả cán bộ, công chức, viên chức và người lao động trong ngành.

Ngoài ra, Bộ Y tế cũng chú trọng đến việc bảo đảm an toàn thông tin mạng và an ninh mạng trong quá trình triển khai các hệ thống y tế số. Theo Chỉ thị số 14/CT-TTg ngày 7/6/2019 của Thủ tướng Chính phủ, tỷ lệ kinh phí dành cho các sản phẩm và dịch vụ an toàn thông tin mạng phải đạt tối thiểu 10% trong tổng kinh phí triển khai các dự án CNTT hàng năm của ngành y tế. Điều này đảm bảo rằng các hệ thống thông tin y tế luôn được bảo vệ và duy trì một cách an toàn.

Với việc ưu tiên nguồn lực và thúc đẩy chuyển đổi số, ngành y tế đang có những bước tiến mạnh mẽ trong việc nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cho người dân. Các nền tảng y tế số không chỉ giúp giảm tải cho hệ thống y tế mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho người dân tiếp cận dịch vụ y tế nhanh chóng, hiệu quả, và an toàn. Quá trình chuyển đổi số y tế sẽ tiếp tục được đẩy mạnh trong thời gian tới, với mục tiêu xây dựng một hệ thống y tế thông minh, hiện đại, và toàn diện.

Hà Hùng