Tổ chức Y tế thế giới (WHO), ngày 21/1, bày tỏ sự lấy làm tiếc về quyết định của Tổng thống Mỹ Donald Trump rút nước này khỏi WHO và hy vọng ông sẽ "xem xét lại".

Hôm 20/1 (giờ Mỹ), ngay sau khi tuyên thệ nhậm chức, Tổng thống Trump đã ký sắc lệnh hành pháp chỉ đạo Mỹ rút khỏi WHO, một cơ quan mà ông đã nhiều lần chỉ trích về cách xử lý đại dịch COVID-19. Chủ nhân Nhà Trắng cho rằng WHO đã bị tác động bởi sức ảnh hưởng chính trị không thích đáng từ các quốc gia thành viên, và đã lợi dụng Mỹ khi yêu cầu nước này trả các khoản đóng góp "bất công và nặng nề", vượt xa khoản đóng góp của những quốc gia lớn khác như Trung Quốc.

Trong sắc lệnh, ông Trump yêu cầu các cơ quan "tạm dừng việc chuyển giao bất kỳ khoản tiền, hỗ trợ hoặc nguồn lực nào của chính phủ Mỹ cho WHO trong tương lai" và "xác định các đối tác Mỹ cũng như quốc tế đáng tin cậy và minh bạch để đảm nhận những hoạt động cần thiết mà WHO đã thực hiện trước đây".

Mỹ vốn là nhà tài trợ lớn nhất cho WHO, cung cấp sự hỗ trợ tài chính đáng kể và đóng một vai trò quan trọng đối với hoạt động của tổ chức này. Do vậy, việc Mỹ rút khỏi WHO sẽ khiến tổ chức này bị ảnh hưởng lớn, có thể dẫn tới một cuộc tái cấu trúc và làm gián đoạn thêm các sáng kiến y tế toàn cầu.

"WHO đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe và an ninh của người dân thế giới, bao gồm cả người Mỹ. Chúng tôi hy vọng Mỹ sẽ xem xét lại và chúng tôi mong muốn tham gia vào cuộc đối thoại mang tính xây dựng để duy trì quan hệ đối tác giữa Mỹ và WHO, vì lợi ích sức khỏe và phúc lợi của hàng triệu người trên toàn cầu", ông Tarik Jasarevic, phát ngôn viên của WHO nói với báo giới tại Geneva, Thụy Sĩ. 

Liên minh châu Âu (EU) cũng có phản ứng, bày tỏ quan ngại về thông báo của Tổng thống Trump và hy vọng quyết định này chỉ mới đang được xem xét. "Chúng tôi quan ngại về tuyên bố của Mỹ rút khỏi WHO và chúng tôi tin chính phủ Mỹ sẽ cân nhắc tất cả những điều này trước khi chính thức rút lui", phát ngôn viên của EU lên tiếng. 

Cùng ngày, Bộ trưởng Y tế Đức Karl Lauterbach cho biết Berlin sẽ cố gắng thuyết phục Tổng thống Trump từ bỏ quyết định rút Mỹ khỏi WHO. "Tuyên bố của tân Tổng thống Mỹ là đòn nghiêm trọng vào cuộc chiến quốc tế chống lại các cuộc khủng hoảng y tế toàn cầu. Chúng tôi sẽ cố gắng thuyết phục ông Trump xem xét lại quyết định này", ông nói.

Đức hiện là nhà tài trợ lớn thứ hai của WHO, đóng góp khoảng 3% nguồn tài trợ của tổ chức này.

Từ Bắc Kinh, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Quách Gia Khôn cho biết nước này sẽ tiếp tục ủng hộ WHO. "Vai trò của WHO chỉ nên được tăng cường chứ không phải làm suy yếu. Trung Quốc sẽ ủng hộ WHO hoàn thành trách nhiệm của mình... và hướng tới xây dựng một cộng đồng chung về sức khỏe cho nhân loại", ông khẳng định.

Nhiều nhân vật có ảnh hưởng cũng bày tỏ sự thất vọng về động thái của Tổng thống Trump. Ông Tom Frieden, cựu quan chức y tế cấp cao dưới thời cựu Tổng thống Barack Obama, nêu quan điểm: "Chúng ta không thể khiến WHO hiệu quả hơn bằng cách rời bỏ. Quyết định rút lui làm suy yếu ảnh hưởng của Mỹ, làm tăng nguy cơ xảy ra đại dịch chết người và khiến tất cả chúng ta kém an toàn hơn".

Trong giới chuyên gia, không ít người cảnh báo Mỹ làm như vậy sẽ mất đặc quyền truy cập dữ liệu giám sát dịch bệnh quan trọng có thể gây tổn hại đến năng lực giám sát và ngăn ngừa các mối đe dọa sức khỏe từ nước ngoài.

"Việc rút khỏi WHO gây ra vết thương sâu sắc cho an ninh Mỹ và lợi thế cạnh tranh của chúng ta trong đổi mới sáng tạo", Giáo sư luật y tế công cộng Lawrence Gostin tại Đại học Georgetown bày tỏ.

Ngay sau khi nhậm chức, Tổng thống Trump cũng công bố kế hoạch xem xét và hủy bỏ Chiến lược An ninh y tế toàn cầu Mỹ năm 2024 của chính phủ tiền nhiệm, được thiết kế để ngăn ngừa, phát hiện và ứng phó với các mối đe dọa của bệnh truyền nhiễm "trong thời gian sớm nhất có thể". 

Ngọc Tuấn