Theo các chuyên gia nghiên cứu về chính sách an sinh thì Luật BHXH năm 2024, nhằm tạo điều kiện cho NLĐ tham gia BHXH đang làm công việc đặc thù có thời gian làm nghề ngắn, tham gia BHXH muộn hoặc đóng BHXH không liên tục vẫn có cơ hội hưởng chế độ hưu trí và được cấp thẻ BHYT khi đến tuổi nghỉ hưu. Đây là một điểm hết sức ưu việt của chính sách BHXH được các nhà làm luật điều chỉnh theo chủ trương của Đảng và Nhà nước.

Hiểu đúng về rút BHXH một lần

Theo ông Nguyễn Hùng Anh- Phó giám đốc BHXH khu vực XXII, Luật BHXH 2024 quy định NLĐ tham gia BHXH từ ngày 1/7/2025 sẽ chỉ được rút BHXH một lần nếu thuộc một trong các trường hợp sau: Người ra nước ngoài để định cư, người mắc bệnh hiểm nghèo (ung thư, bại liệt, xơ gan mất bù, lao nặng hoặc AIDS), người có mức suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên, người không đủ điều kiện về thời gian đóng BHXH để hưởng lương hưu và không tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện.

Trong khi đó, đối với những người tham gia BHXH trước ngày 1/7/2025, nếu sau 12 tháng nghỉ việc không tiếp tục tham gia BHXH và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm, họ vẫn có thể rút BHXH một lần theo quy định cũ. Đây là một điều được người dân, NLĐ hết sức quan tâm trong thời gian qua. Với nhiều thông tin thất thiệt, gây hoang mang dư luận khi cho rằng không được nhận BHXH một lần khi luật BHXH năm 2024 có hiệu lực.

Theo đó, điều 66 Luật BHXH 2024 quy định trợ cấp hưu trí một lần chỉ áp dụng cho người nghỉ hưu có thời gian đóng BHXH cao hơn mức tối đa 75% (nữ đóng BHXH cao hơn 30 năm, nam đóng BHXH cao hơn 35 năm).

Luật BHXH quy định hai mức gồm: Trợ cấp một lần cho mỗi năm đóng cao hơn tính bằng 0,5 lần của mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH cho đến tuổi nghỉ hưu; với người đủ điều kiện hưởng lương hưu trí, đã đạt tỉ lệ tối đa mà tiếp tục đóng BHXH được trợ cấp bằng 2 lần của mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH cho mỗi năm đóng vượt hơn số năm- kể từ sau thời điểm đủ tuổi nghỉ hưu đến khi nghỉ hưu. 

Với quy định này sẽ khuyến khích người đã đủ điều kiện hưởng lương hưu mức tối đa vẫn tiếp tục tham gia BHXH và không lãng phí sức lao động.

Hình thành hệ thống BHXH đa tầng

Ông Trần Dũng Hà- Phó giám đốc BHXH khu vực XXVII cho biết, Luật BHXH 2024 đánh dấu bước tiến quan trọng khi bổ sung trợ cấp hưu trí xã hội, từng bước hình thành hệ thống BHXH đa tầng, bảo vệ người dân ngay cả khi họ không đủ điều kiện hưởng lương hưu.

Đối tượng được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội bao gồm: Công dân từ 75 tuổi trở lên, không có lương hưu hoặc trợ cấp BHXH hằng tháng; công dân từ 70 đến dưới 75 tuổi thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo và không có lương hưu hoặc trợ cấp BHXH. Người hưởng trợ cấp hưu trí xã hội được Nhà nước cấp thẻ BHYT miễn phí và hỗ trợ mai táng phí khi tử vong.

Đối với NLĐ đến tuổi nghỉ hưu nhưng chưa đủ điều kiện hưởng lương hưu hoặc trợ cấp hưu trí xã hội, Luật BHXH 2024 mở ra phương án hưởng trợ cấp hằng tháng từ chính phần BHXH đã đóng. 

Theo điều 23, NLĐ trong nhóm này sẽ được: hưởng trợ cấp hằng tháng, mức thấp nhất bằng mức trợ cấp hưu trí xã hội; thời gian và mức hưởng phụ thuộc vào thời gian đóng và mức đóng BHXH; được Nhà nước đóng BHYT; thân nhân được hưởng trợ cấp một lần cho những tháng chưa nhận và trợ cấp mai táng khi NLĐ tử vong.

Theo BHXH khu vực XXVII, những cải cách trong Luật BHXH 2024 là bước tiến quan trọng hướng tới mục tiêu xây dựng một hệ thống BHXH toàn dân, đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau.

Người nghỉ hưu trước tuổi do suy giảm khả năng lao động theo điều 65 Luật BHXH 2024 thì việc trừ tỉ lệ hưởng lương hưu do nghỉ hưu trước tuổi (điều 66) như sau: Giảm 2% cho mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi quy định; nếu nghỉ hưu trước tuổi dưới 6 tháng, không bị giảm tỉ lệ hưởng; nếu nghỉ hưu sớm từ 6 đến dưới 12 tháng, giảm 1% tỉ lệ hưởng.

Trong tương lai, câu chuyện về chính sách BHXH tự nguyện sẽ không còn được chúng ta bàn đến nhiều, bởi lẻ khi luật BHXH 2024 có hiệu lực gần như đối tượng nào cũng phải tham gia BHXH bắt buộc. Đồng nghĩa với một chính sách an sinh xã hội sẽ được bao phủ toàn dân, và sẽ được Đảng và Nhà nước xây dựng bền vững, giúp cho người dân cuộc ấm no, hạnh phúc từ việc tham gia BHXH, BHYT.

Lê Văn