Sức khỏe sinh sản, sức khỏe tình dục đến nay vẫn là những vấn đề tế nhị, khiến nhiều người e ngại khi cần thăm khám hoặc tư vấn từ các chuyên gia y tế. Tuy nhiên, những “trục trặc” trong lĩnh vực này có thể báo hiệu rất nhiều vấn đề về sức khỏe thể chất, cũng như tâm lý của người bệnh...

Dấu hiệu tiền mãn kinh trước tuổi 40

Chia sẻ trường hợp một nữ bệnh nhân 39 tuổi đã mất hoàn toàn ham muốn “chuyện vợ chồng”, BS.Phạm Minh Ngọc- Phó Giám đốc Trung tâm Y học giới tính Hà Nội (BV Nam học và Hiếm muộn Hà Nội) cho biết, kết quả xét nghiệm nội tiết cho thấy nồng độ FSH của bệnh nhân tăng cao, báo hiệu sắp mãn kinh. Bác sĩ kết luận bệnh nhân bị suy giảm ham muốn tình dục giai đoạn tiền mãn kinh, nên đã đưa ra cảnh báo "khi phụ nữ đột ngột giảm ham muốn tình dục- có thể là dấu hiệu cảnh báo tiền mãn kinh. Hiện, tuổi mãn kinh trung bình ở phụ nữ nước ta là từ 49-51 tuổi".

Cũng theo chuyên gia, nữ bệnh nhân trên có tiền sử khỏe mạnh, không mắc các bệnh lý nền. Bệnh nhân đến khám vì mất hoàn toàn ham muốn tình dục, không có hứng thú gần gũi chồng, mặc dù công việc ổn định, không gặp áp lực chuyện con cái. Trước đây, tần suất quan hệ vợ chồng bệnh nhân 2 lần/tuần, từ ngày giảm ham muốn, vợ chồng ít quan hệ, với tần suất mỗi tháng chỉ khoảng một lần.

Bệnh nhân chia sẻ, tất cả cuộc yêu thời gian gần đây chỉ vì mang tâm lý chiều chồng, để hoàn thành nghĩa vụ chứ không có hưng phấn. Điều này khiến bệnh nhân không tiết đủ bôi trơn, quan hệ đau, dần dần tạo nỗi “sợ yêu”. Mối quan hệ vợ chồng từ đó nảy sinh nhiều mâu thuẫn. Bệnh nhân lo âu, suy nghĩ nhiều, mất ngủ. Bệnh nhân cũng cho biết khoảng một năm trở lại đây xuất hiện tình trạng rối loạn kinh nguyệt, khoảng cách giữa các kỳ kinh thất thường, 1,5-2 tháng mới đến kỳ kinh, màu kinh đỏ thẫm, số ngày kinh ngắn lại.

BS.Phạm Minh Ngọc cho biết thêm, nữ giới có thể gặp tình trạng rối loạn chức năng tình dục khi bước vào giai đoạn tiền mãn kinh. Thời điểm này, các tuyến nhờn ở âm đạo, âm hộ teo, nên chế tiết ít hoặc không chế tiết dịch nhờn gây giao hợp đau. Giao hợp đau là yếu tố ngăn cản hoạt động tình dục thành công. Ước tính trong nhóm 45-64 tuổi, cứ 8 người thì một người giảm ham muốn, và cứ 15 người thì một người gặp rối loạn hưng phấn và khoái cảm (Shifren JL và cs, 2008). Phụ nữ sau mãn kinh không chỉ gặp một, mà thường nhiều rối loạn cùng lúc: 50-65% giảm ham muốn kèm rối loạn hưng phấn, 70% kèm rối loạn cực khoái và đau tình dục.

Các bác sĩ Trung tâm Y học giới tính Hà Nội chỉ định bệnh nhân nữ thực hiện siêu âm tuyến giáp, tuyến vú, ổ bụng, điện tim, xét nghiệm mỡ máu, đánh giá chức năng gan thận, công thức máu để tầm soát nguy cơ ung thư. Sau khi đảm bảo không có nguy cơ ung thư, bệnh nhân được tư vấn điều trị bằng liệu pháp nội tiết, bổ sung Estrogen qua đường bôi, giúp tăng bề dày biểu mô âm đạo, ngoài ra bổ sung kem dưỡng ẩm âm đạo, giúp niêm mạc âm đạo giảm khô rát, giảm teo sinh dục. Bác sĩ cũng tư vấn bệnh nhân cần tập thể dục ít nhất 4 buổi/ tuần, giải tỏa áp lực căng thẳng và dành nhiều thời gian chăm sóc bản thân, tập yoga, đi dạo… Bên cạnh đó, bệnh nhân nên điều chỉnh chế độ ăn, bổ sung các thực phẩm như: Đậu nành, ngũ cốc, hạt hướng dương, giá đỗ…

Sau một tháng điều trị, bệnh nhân có ham muốn tình dục trở lại, tự tin hơn trong “chuyện phòng the”... Sau hai tháng, bệnh nhân có ham muốn tình dục chủ động, tần suất quan hệ vợ chồng trở lại trạng thái như trước và không còn tình trạng đau rát, mối quan hệ hai vợ chồng không còn căng thẳng. Tái khám sau 3 tháng, tình trạng đã cải thiện gần như triệt để, bệnh nhân không còn tình trạng rối loạn chức năng tình dục. Bác sĩ xét nghiệm chức năng gan, thận đều cho kết quả bình thường, không gặp tác dụng phụ của thuốc.

BS.Ngọc nhấn mạnh thêm, sử dụng liệu pháp nội tiết đảm bảo an toàn và hiệu quả ở phụ nữ mãn kinh nếu chỉ định đúng. Sau điều trị, nhiều bệnh nhân có cải thiện rõ rệt tình trạng bốc hỏa, giảm căng thẳng, trầm cảm, lo âu, cải thiện sinh lý, da căng bóng, cải thiện trí nhớ, độ tập trung. Trong một vài trường hợp, liệu pháp nội tiết còn phòng ngừa loãng xương, giảm nguy cơ tim mạch, giảm rối loạn tiểu tiện, nhiễm trùng tiết niệu…

Cẩn trọng tác dụng phụ từ thuốc tránh thai

Một trường hợp đặc biệt khác là nữ bệnh nhân 41 tuổi bị gặp tác dụng sau tiêm thuốc tránh thai và giảm nhu cầu ham muốn tình dục. Nữ bệnh nhân cho biết, cách đây một năm, vì lo lắng chuyện mang thai ngoài ý muốn, nên đã đi tránh thai bằng thuốc tiêm. Sau tiêm thuốc tránh thai 6 tháng, bệnh nhân thấy biểu hiện giảm ham muốn rõ rệt, mất hết động lực tình dục, không còn hứng thú suy nghĩ về "chuyện chăn gối".

Biểu hiện này đã kéo dài hơn một năm mà không tự thuyên giảm, tần suất quan hệ trước đây 3-4 lần/tuần, hiện còn 1-2 lần/tháng, kèm theo đó tất cả các lần quan hệ đều giảm tiết chất bôi trơn, khô rát âm đạo, dẫn đến đau khi quan hệ. Bệnh nhân chia sẻ, tình trạng "lệch pha" trong quan hệ tình dục với ông xã khiến vợ chồng cãi vã, bất hòa trong cuộc sống.

Tại BV, kết quả xét nghiệm cho thấy, bệnh nhân bị giảm nồng độ Estrogen và Testosterone, tăng Prolactin. Việc thay đổi những chỉ số này dẫn đến tăng ức chế, giảm kích thích tình dục, ảnh hưởng trực tiếp đến vấn đề ham muốn tình dục, rối loạn kinh nguyệt, chán ăn, mệt mỏi, căng thẳng bực bội khó chịu. Bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân bị suy giảm ham muốn tình dục sau tiêm thuốc tránh thai.

Các bác sĩ chỉ định bệnh nhân thực hiện các siêu âm, xét nghiệm cần thiết để loại trừ một số nguy cơ và tư vấn điều trị bằng liệu pháp nội tiết kết hợp thay đổi lối sống sinh hoạt. Kết quả điều trị cho thấy, sau 2 tháng điều trị, bệnh nhân đã lấy lại được cảm hứng khi yêu, tăng tần suất quan hệ vợ chồng. Sau điều trị 3 tháng dừng hoàn toàn thuốc, bệnh nhân tái khám và cho kết quả không bị tái phát tình trạng giảm ham muốn.

BS.Phạm Minh Ngọc cũng cho biết, thuốc tránh thai nội tiết tố kết hợp hấp thụ qua đường uống, qua âm đạo và qua da có thể làm giảm sản xuất Testosterone, từ đó làm giảm ham muốn tình dục. Thuốc tránh thai kết hợp lần đầu tiên được phê duyệt vào năm 1960. Kể từ đó, nó đã trải qua nhiều thay đổi về liều lượng, loại hormone và chế độ điều trị. Đến nay, loại thuốc này đã được hơn 100 triệu phụ nữ trên toàn thế giới sử dụng và có sự phân bố rộng rãi nhất về mặt địa lý so với bất kỳ phương pháp tránh thai nào.

Tác dụng phụ của các biện pháp tránh thai nội tiết tố có thể dẫn đến những ảnh hưởng nhất định lên chức năng tình dục của phụ nữ như: Khô âm đạo, giảm bôi trơn, các triệu chứng sàn chậu như giao hợp đau tiểu không tự chủ, đau tiền đình và viêm bàng quang kẽ. Bên cạnh đó, thuốc tránh thai kết hợp cũng có liên quan đến những thay đổi về mặt giải phẫu dài hạn và ngắn hạn, chẳng hạn như teo âm hộ và giảm độ dày của môi bé và vùng âm đạo. Ngoài ra, thuốc tránh thai loại này ảnh hưởng đến ức chế rụng trứng và điều hòa chu kỳ kinh nguyệt, làm giảm ham muốn tình dục và tần suất quan hệ tình dục. Thời gian sử dụng thuốc càng dài, sử dụng thuốc tránh thai ở độ tuổi càng trẻ có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến chức năng tình dục của phụ nữ nhiều hơn.

Vì vậy, BS.Ngọc khuyến nghị, trường hợp bệnh nhân bị suy giảm ham muốn, rối loạn chức năng tình dục trầm trọng, ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống, thời gian kéo dài từ 3 đến 6 tháng và không tự cải thiện được, thì không nên ngại ngần đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn điều trị, bởi còn liên quan đến nhiều vấn đề sức khỏe khác cần được tư vấn, ngăn chặn kịp thời...

Thái An