DN tư nhân (DNTN) có vai trò quan trọng trong việc đưa Việt Nam vượt qua bẫy thu nhập trung bình, trở thành nước có thu nhập cao. Tuy nhiên, khối DN này đang tỏ ra bị “hụt hơi” bởi nhiều khó khăn, thách thức, nên cần có chính sách phát triển DN, nhằm tạo động lực mới cho nền kinh tế…

Kết quả khảo sát gửi Thủ tướng Chính phủ do Ban Nghiên cứu Phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV, Hội đồng Tư vấn Cải cách TTHC của Thủ tướng Chính phủ) thực hiện vào tháng 7/2024 cho thấy, xu hướng phục hồi niềm tin kinh doanh của DN tương đối ổn định. Qua khảo sát 891 DN trong 6 tháng đầu năm 2024 cho thấy, so với kỳ khảo sát tháng 4/2023, số DN có đánh giá tích cực/rất tích cực về tình hình kinh tế vĩ mô hiện nay tăng gấp 5 lần; đánh giá tích cực/rất tích cực về kinh tế ngành hiện tại tăng gấp 4 lần; đánh giá tích cực về triển vọng kinh tế vĩ mô trong 12 tháng tới tăng 5 lần; DN dự kiến mở rộng mạnh quy mô tăng 2,5 lần, mở rộng vừa quy mô tăng 2,7 lần. Điều đó cho thấy, niềm tin của DN đang dần được phục hồi.

Tuy nhiên, DN vẫn đang tiếp tục phải đối mặt với rất nhiều thách thức, dẫn tới nhiều DN phải lên những kịch bản ít sáng sủa nhất trong thời gian tới. Kết quả khảo sát cũng cho thấy, 56,1% DN cho biết gặp khó khăn về đơn hàng; 44,4% gặp khó khăn về TTHC- chủ yếu là từ các địa phương; 37,7% gặp khó khăn về dòng tiền; 31,7% gặp khó khăn về thông tin thị trường. Đặc biệt, có 47% DN bày tỏ lo lắng trước nguy cơ hình sự hóa các giao dịch kinh tế. Với những khó khăn, thách thức như vậy, 68,5% DN được khảo sát dự kiến giảm quy mô hoặc tạm ngừng kinh doanh trong 12 tháng tới. “Các khó khăn nêu trên cũng ảnh hưởng đến niềm tin của DN ngoài nhà nước. Điều này có thể lý giải phần nào bức tranh tăng trưởng tương đối ảm đạm về đầu tư của khu vực ngoài nhà nước trong thời gian gần đây”- báo cáo của Ban IV nhận định.

Đáng chú ý, báo cáo chỉ ra rằng, khu vực kinh tế tư nhân tỏ ra “hụt hơi” so với các khu vực kinh tế khác trong quá trình phục hồi. Kết quả khảo sát kỳ này cho thấy, 20,4% DN ngoài nhà nước đánh giá tình hình kinh tế vĩ mô hiện nay “rất tiêu cực” so với cùng kỳ 2023 (tỷ lệ của DNNN và DN FDI lần lượt là 9,7% và 14,8%); 42% DN ngoài nhà nước đánh giá tình hình hiện tại “tiêu cực” (so với 17% của DNNN và 39,5% của DN FDI). Nếu so với các kỳ khảo sát trước, điểm trung bình của DN ngoài nhà nước đánh giá về tình hình kinh tế cũng thấp hơn các khu vực DN khác và có tốc độ phục hồi niềm tin kinh doanh chậm hơn. Do vậy, trọng tâm chính sách rất cần quan tâm đến khu vực kinh tế tư nhân, vì đây là “nội lực” của nền kinh tế, có vai trò quyết định đến việc nâng cao năng suất lao động và đưa Việt Nam vượt qua bẫy nghèo, trở thành nước có thu nhập cao vào năm 2045.

Từ thực tiễn khảo sát và tổng hợp các kiến nghị, đề xuất của cộng đồng DN, Ban IV đề xuất loạt giải pháp nhằm hỗ trợ DN tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy sản xuất kinh doanh. Cụ thể, nửa cuối năm 2024 và dự báo năm 2025 vẫn là một năm nhiều biến số, trong khi nội lực của DN, đặc biệt là khu vực kinh tế tư nhân đã bị bào mòn do Covid-19, do lạm phát năm 2023 và gần đây là ảnh hưởng của bão Yagi. Do đó, sự quyết liệt, kịp thời trong chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ với tinh thần “vì dân, vì DN” thực sự là biện pháp quan trọng hàng đầu để vun đắp niềm tin cho người dân và DN. Các giải pháp giãn giảm áp lực chi phí cho người dân, DN vẫn cần được quan tâm thiết kế và đẩy mạnh thực thi, vì đây vẫn là thời điểm phải cân nhắc “khoan thư sức dân”.

Cùng với đó, rất cần có chính sách phát triển các DN Việt Nam có năng lực dẫn dắt để tạo động lực mới cho nền kinh tế, góp phần nâng cao năng suất, thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong một số ngành để tạo lợi thế cạnh tranh cho DN Việt và nền kinh tế. Định hướng chính sách không chỉ tập trung vào các DN lớn “hiện hữu”, mà cần quan tâm kiến tạo môi trường thuận lợi giúp nhiều DN nội địa có khả năng vươn lên, giành vị thế dẫn dắt. Việc đặt ra các bài toán lớn quốc gia theo cơ chế “đặt hàng” với yêu cầu “liên kết chuỗi giá trị nội địa”, đồng thời với các cơ chế minh bạch và đảm bảo sự công bằng, không phân biệt giữa các DN khu vực nhà nước với khu vực tư nhân là xu hướng được nhiều DN kỳ vọng.

Mặt khác, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành đẩy mạnh các cơ chế hợp lực công-tư; đồng thời có các nghiên cứu, đánh giá về một số sáng kiến mang tính đột phá cho Việt Nam để chuyển đổi sang nền kinh tế xanh như: Phấn đấu trở thành trung tâm năng lượng tái tạo của khu vực nhờ tận dụng lợi thế gần xích đạo, nắng và gió gần như vô tận nhằm cung cấp năng lượng xanh trong nước và thương mại với một số nước trong khu vực; phát triển các cụm công nghiệp- dịch vụ xanh và khuyến khích các ngành đột phá như trí tuệ nhân tạo, bán dẫn nhưng cũng gắn kết với các yêu cầu xanh hóa để thu hút các nhà đầu tư/dòng đầu tư chất lượng…

“Thủ tướng quan tâm, chỉ đạo các bộ, ngành, chính quyền địa phương nghiên cứu kỹ các kiến nghị cụ thể của cộng đồng DN từ kết quả khảo sát. Đặc biệt, các đề xuất cấp bách, có giải pháp hướng đến tháo gỡ các nút thắt trước mắt nhằm củng cố niềm tin, gia tăng nội lực để DN và đất nước vượt qua khó khăn, tận dụng cơ hội để vươn lên mạnh mẽ trong năm 2025”- Ban IV đề nghị.

Nguyệt Hà