Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) cho biết, tổng nợ công toàn cầu sẽ lần đầu tiên trong lịch sử vượt qua mức 100.000 tỷ USD trong năm nay.

Theo IMF, con số trên có thể tăng nhanh hơn dự đoán do xu hướng chính trị ủng hộ chi tiêu công nhiều hơn và tăng trưởng kinh tế chậm khiến cho nhu cầu và chi phí vay mượn tăng.

Báo cáo Giám sát Tài chính mới nhất của IMF cho thấy, nợ công toàn cầu sẽ đạt mức tương đương 93% GDP toàn cầu vào cuối năm 2024 và gần 100% GDP toàn cầu vào năm 2030- vượt mức đỉnh điểm 99% GDP trong thời kỳ COVID-19. Con số này cũng cao hơn 10 điểm phần trăm so với năm 2019, trước khi đại dịch bùng phát khiến chi tiêu của các chính phủ tăng vọt.

Bà Era Dabla-Norris- Phó Giám đốc Bộ phận Tài chính của IMF, cảnh báo gánh nặng nợ này dự báo sẽ tiếp tục tăng lên trong tương lai bởi áp lực chi tiêu để giải quyết các vấn đề như biến đổi khí hậu, dự báo nợ quá lạc quan và nguy cơ về một lượng lớn nợ không xác định. Theo đó trong trường hợp xấu nhất, nợ công toàn cầu có thể vượt GDP, tăng lên mức 115% GDP vào năm 2026.

Báo cáo cũng chỉ ra rằng "các yếu tố toàn cầu ngày càng thúc đẩy sự biến động trong chi phí vay của các chính phủ", cho thấy mức nợ cao ở các quốc gia chủ chốt có thể "làm tăng biến động của lợi suất trái phiếu chính phủ và rủi ro nợ" đối với các quốc gia khác. IMF cho biết việc điều tiết lạm phát và cắt giảm lãi suất ở nhiều nền kinh tế có nghĩa là hiện tại là thời điểm "thích hợp" để các quốc gia xây dựng lại bộ đệm tài chính của mình.

Được công bố một tuần trước khi IMF và Ngân hàng Thế giới (WB) tổ chức cuộc họp thường niên tại Washington, báo cáo Giám sát Tài chính cho biết thêm rằng có những lý do để tin mức nợ công trong tương lai có thể cao hơn nhiều so với dự báo hiện tại do nhu cầu chi tiêu nhiều hơn ở Mỹ.

Trong báo cáo, IMF nêu ra áp lực chi tiêu để giải quyết các bài toán về chuyển đổi xanh, dân số già, lo ngại về an ninh và những thách thức phát triển lâu dài đang gia tăng. Lo ngại của thể chế tài chính này về mức nợ tăng cao được thể hiện 3 tuần trước khi diễn ra cuộc bầu cử tổng thống Mỹ, trong đó cả hai ứng cử viên đều cam kết sẽ áp dụng các chính sách giảm thuế và chi tiêu mới có thể khiến thâm hụt ngân sách liên bang tăng thêm hàng nghìn tỷ USD.

Theo ước tính chính của Ủy ban Ngân sách liên bang Mỹ (CRFB), kế hoạch cắt giảm thuế của ứng cử viên tổng thống đảng Cộng hòa Donald Trump sẽ khiến nợ mới của Mỹ tăng thêm khoảng 7.500 tỷ USD trong 10 năm, gấp hơn 2 lần mức tăng nợ công dự kiến 3.500 tỷ USD được nêu trong kế hoạch của Phó Tổng thống Kamala Harris, ứng cử viên của đảng Dân chủ.

Nợ công có thể tiếp tục tăng lên đáng kể do tăng trưởng kinh tế yếu, điều kiện tài chính thắt chặt và mức độ không chắc chắn ngày càng lớn về chính sách tài khóa và tiền tệ trong các nền kinh tế có tầm quan trọng hệ thống như Mỹ và Trung Quốc. 

Báo cáo của IMF đề cập tới một "kịch bản bất lợi nghiêm trọng" liên quan đến các yếu tố này, cho thấy nợ công toàn cầu có thể tăng lên tương đương 115% GDP chỉ trong 3 năm, cao hơn 20 điểm phần trăm so với dự báo hiện tại. Theo Quỹ tiền tệ này cắt giảm chi tiêu và tăng thuế ở cấp độ chưa từng có tiền lệ sẽ là những biện pháp cần thiết trong 5-7 năm tới để các quốc gia ổn định hoặc giảm nợ công.

"Đã đến lúc các chính phủ cần lập lại trật tự trong ngôi nhà của họ. Đối với tất cả các quốc gia, một sự xoay trục mang tính chiến lược là điều cần thiết để giảm nợ", bà Era Dabla-Norris cho biết.

Ngọc Tuấn