Sáng 16/1, Quốc hội làm việc tại Hội trường, nghe Tờ trình và Báo cáo Thẩm tra Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia.

Tháo gỡ triệt để khó khăn, vướng mắc cho các Chương trình

Báo cáo trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc nêu rõ, xuất phát từ thực tiễn triển khai các Chương trình mục tiêu quốc gia và cụ thể hóa nhiệm vụ Quốc hội giao Chính phủ tại các Nghị quyết số 100/2023/QH15 (ngày 24/6/2023) và Nghị quyết số 108/2023/QH15 (ngày 29/11/2023), Chính phủ đề xuất các giải pháp chính sách đặc thù vượt thẩm quyền nhằm tháo gỡ triệt để các khó khăn, vướng mắc, tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi để các địa phương đẩy nhanh tiến độ thực hiện, giải ngân vốn thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia trong thời gian tới.

Dự thảo Nghị quyết gồm 6 điều quy định về phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng, giải thích từ ngữ, nội dung các cơ chế đặc thù, tổ chức thực hiện và điều khoản thi hành. Cụ thể, nội dung cơ bản của 8 cơ chế đặc thù tại Điều 4 dự thảo Nghị quyết, về cơ chế phân bổ, giao dự toán chi thường xuyên ngân sách trung ương hàng năm, Chính phủ đề xuất Quốc hội quyết nghị cơ chế đặc thù khác quy định của Luật Ngân sách nhà nước để phân cấp cho các địa phương quyết định việc phân bổ chi tiết dự toán chi thường xuyên nguồn hỗ trợ của ngân sách trung ương thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia.

Về cơ chế điều chỉnh dự toán NSNN, điều chỉnh Kế hoạch đầu tư vốn hàng năm, Chính phủ đề xuất Quốc hội quyết nghị cơ chế chưa được quy định tại Luật Ngân sách nhà nước, Luật Đầu tư công. Về ban hành quy định trình tự, thủ tục, tiêu chí, mẫu hồ sơ lựa chọn dự án phát triển sản xuất, Chính phủ đề xuất Quốc hội quyết nghị cơ chế thí điểm khác quy định tại Khoản 4, Điều 14 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Bên cạnh đó, dự thảo Nghị quyết còn quy định về cơ chế sử dụng ngân sách nhà nước trong trường hợp giao chủ dự án phát triển sản xuất tự thực hiện việc mua sắm hàng hóa; cơ chế quản lý, sử dụng tài sản hình thành từ dự án hỗ trợ phát triển sản xuất; cơ chế ủy thác vốn cân đối của ngân sách địa phương qua hệ thống...

Đề xuất phân cấp cho các địa phương

Báo cáo thẩm tra dự thảo Nghị quyết do Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Y Thanh Hà Niê Kđăm trình bày nêu rõ, Hội đồng Dân tộc thống nhất với sự cần thiết về ban hành Nghị quyết; cho rằng, việc ban hành chính sách đặc thù là xuất phát từ yêu cầu cấp bách của thực tiễn để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh triển khai thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia.

Về cơ chế phân bổ giao dự toán chi thường xuyên ngân sách trung ương hàng năm, Hội đồng Dân tộc cơ bản nhất trí với đề xuất của Chính phủ là phù hợp với Khoản 5, Điều 19, Luật Ngân sách Nhà nước năm 2015. Quy định này sẽ tạo sự chủ động, linh hoạt cho địa phương trong việc điều chỉnh kế hoạch, dự toán, nội dung chi thường xuyên vốn sự nghiệp. Mặt khác, chính sách này cũng thể hiện tinh thần phân cấp, trao quyền theo Nghị quyết của Quốc hội về phê duyệt chủ trương đầu tư các Chương trình mục tiêu quốc gia.

Hội đồng Dân tộc đề nghị, cân nhắc bổ sung quy định phân cấp giao cho cấp tỉnh thông báo số dự kiến vốn sự nghiệp ngân sách trung ương năm tiếp theo để địa phương chủ động trong triển khai thực hiện, nhất là các dự án hỗ trợ phát triển sản xuất. Nghị định số 38/2023 (sửa đổi bổ sung Nghị định 27/2022) có quy định chủ chương trình “xây dựng phương án phân bổ và thông báo dự kiến mức vốn sự nghiệp nguồn ngân sách trung ương giai đoạn 5 năm; hàng năm thông báo mức vốn sự nghiệp nguồn ngân sách trung ương giai đoạn 3 năm của Chương trình mục tiêu quốc gia cho các bộ, cơ quan Trung ương và tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương”. Nội dung này chưa có trong quy định của pháp luật và cần được nghiên cứu, bổ sung vào nội dung chính sách để bảo đảm tính thống nhất, khả thi.

Đa số thành viên Hội đồng Dân tộc có ý kiến bổ sung quy định cho HĐND tỉnh khi phân bổ chi tiết chi thường xuyên ngân sách trung ương hàng năm, năm còn lại thì có thể căn cứ vào tình hình thực tế tại địa phương về đối tượng, địa bàn, nhu cầu, bảo đảm nguyên tắc chung nhất là trọng tâm, trọng điểm, ưu tiên vùng khó khăn và đặc biệt khó khăn, tập trung cho các hoạt động có hiệu quả, mà không nhất thiết phải tuân thủ theo các quy định chi tiết về tiêu chí phân bổ vốn trong các Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về nguyên tắc, tiêu chí phân bổ vốn áp dụng cho từng Chương trình mục tiêu quốc gia.

Về ban hành quy định trình tự, thủ tục, tiêu chí, mẫu hồ sơ lựa chọn dự án phát triển sản xuất, Hội đồng Dân tộc thấy rằng, Chính phủ đã tiếp thu ý kiến của Ủy ban TVQH và Báo cáo thẩm tra sơ bộ của Hội đồng Dân tộc và sửa chính sách này theo hướng phân cấp cho UBND tỉnh quyết định việc ban hành, điều chỉnh quy định về trình tự, thủ tục, tiêu chí, mẫu hồ sơ lựa chọn dự án phát triển sản xuất. Cơ chế này bảo đảm linh hoạt giải quyết ở những địa phương chưa hoàn thành hoặc các địa phương phải tiếp tục hoàn thiện khi phát sinh vấn đề mới, cần điều chỉnh.

V.Thu