Vắc-xin chống ung thư của Nga dự kiến lưu hành đầu năm 2025. Đây là loại vắc-xin điều trị tiên tiến, sẽ được tiêm cho những người đã được chẩn đoán mắc bệnh ung thư.

Với vắc-xin chống ung thư, thế giới sắp được chứng kiến một bước ngoặt y học, minh chứng cho sự tiến bộ vượt bậc trong việc sử dụng công nghệ để bảo vệ sức khỏe con người. Theo các nhà nghiên cứu, vắc-xin này không chỉ ngăn chặn sự phát triển của khối u, mà còn kiểm soát được di căn, một bước ngoặt lớn trong cuộc chiến chống lại căn bệnh hiểm nghèo này.

Vắc-xin được tạo ra trên cơ sở công nghệ mRNA, vốn đã được các nhà sản xuất thuốc Pfizer và Moderna sử dụng để sản xuất vắc-xin phòng COVID-19. Vắc-xin mới có thể được sử dụng cho bất kỳ loại ung thư nào. Hiện các kế hoạch đang được triển khai để bắt đầu thử nghiệm hiệu quả của vắc-xin này với các loại ung thư khác nhau, bao gồm ung thư phổi, thận và tụy.

Trước tiên, vắc-xin sẽ được thử nghiệm lâm sàng cho các bệnh nhân ung thư phổi ác tính và ung thư phổi tế bào nhỏ. Việc lựa chọn bệnh có liên quan đến nhiều yếu tố như: Ung thư tế bào nhỏ là một trong những bệnh ung thư ác tính phổ biến nhất, khiến khoảng 1,3 triệu người tử vong mỗi năm. Ngoài ra, về mặt kỹ thuật, khối u ác tính cũng dễ xử lý hơn do chỉ ở bề ngoài.

Theo truyền thông Nga, đây là loại vắc-xin ung thư được "cá nhân hóa", nghĩa là được sản xuất riêng cho từng bệnh nhân. Trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ hỗ trợ phát triển vắc-xin bằng cách phân tích các thông tin về khối u và tạo ra "bản thiết kế" cho vắc-xin trong tương lai. Dựa trên điều này, các chuyên gia sẽ sản xuất vắc-xin trong vòng một tuần. Các cuộc thử nghiệm tiền lâm sàng cho thấy nó ngăn chặn sự phát triển của khối u và di căn tiềm ẩn.

Tuy nhiên, thông tin về việc nghiên cứu và đưa vào sử dụng vắc-xin chống ung thư không phải là điều mới mẻ. Ngoài Nga, tất cả các nước phát triển ở Châu Âu, Mỹ và Nhật đều đang nghiên cứu vắc-xin chống ung thư, lĩnh vực này đã bắt đầu khoảng 30 năm nay, và rất không may là hầu hết đều thất bại.

Về ý tưởng, công nghệ điều chế vắc-xin chống ung thư sẽ dùng các nguyên lý sau đây:

+ Cách 1: Tạo ra protein bắt chước protein riêng biệt của tế bào ung thư, tiêm nó vào cơ thể để cơ thể nhận ra, rồi hy vọng cơ thể sẽ tạo ra các tế bào chống lại protein đó, tức chống lại tế bào ung thư.

+ Cách 2: Tạo ra mARN có khả năng tổng hợp ra protein riêng biệt của tế bào ung thư, rồi cũng tiêm nó vào cơ thể để từ đó cơ thể tổng hợp ra protein đó, rồi hy vọng chính cơ thể cũng nhận ra protein đó là lạ và chống lại. mARN (ARN thông tin) được phát hiện vào năm 1960. Về mặt chức năng, mARN như là một bản sao của các thông tin di truyền gốc ở gen, nghĩa là nó làm nhiệm vụ truyền đạt bản thiết kế protein bậc I do gen quy định.

+ Cách 3: Tạo ra loại virus chuyên lây nhiễm vào tế bào ung thư, bản thân virus này có thể trực tiếp giết tế bào ung thư, hoặc là kích thích cơ thể nhận ra, để giết các tế bào bị nhiễm virus, chính là các tế bào ung thư.

Loại vắc-xin của Nga vừa công bố chưa có thông tin nhiều về cách thức chống lại căn bệnh nguy hiểm giết chết hàng triệu người mỗi năm. Các phương tiện thông tin mang nặng tính tuyên truyền về thành tựu y học của Nga trong bối cảnh nước này đang có cuộc chiến với phương Tây ở nhiều khía cạnh.

Các loại vắc-xin cancer tương tự của Âu-Mỹ đã công bố từ lâu, nhưng hầu hết không thành công. Hệ miễn dịch của cơ thể có nhận ra protein của tế bào ung thư, nhưng do nhiều cơ chế khác mà chúng lại không tiến hành tiêu diệt tế bào ung thư, kiểu như thấy kẻ thù trước mặt nhưng chúng vẫn mặc kệ.

Hiện tượng này khiến các nhà khoa học phải phát triển các thuốc khác để ngăn tế bào ung thư che mắt tế bào miễn dịch, mà thành quả của nỗ lực đó chính là các thuốc ức chế PD-1 và CTLA-4, loại nổi tiếng nhất với công chúng là Keytruda (pembrolizumab).

Với loại vắc-xin của Nga mới đưa tin tuyên truyền, nhiều khả năng đây là một bộ kit phát triển vắc-xin, cho phép dùng AI để tổng hợp mRNA mã hoá protein của tế bào u của riêng từng bệnh nhân, cá thể hoá điều trị ở mức cao. Có thể họ sẽ phải tiêm vắc-xin đồng thời cho bệnh nhân dùng phối hợp với một thuốc ức chế PD-1 và CTLA-4 hiện đang lưu hành...

Hiện nay, Nga đang bị phong toả, kể cả trong khoa học, nên chưa có thông tin gì cụ thể ngoài mấy trang đưa tin chung chung. Nỗ lực này phần nhiều là để đối trọng lại với chính sách định giá thuốc đắt đỏ của các hãng dược tư bản Âu-Mỹ, hơn là một bước đột phá mới hoàn toàn trong khoa học.

ThS.Lê Quốc Thịnh