Mặc dù đã có rất nhiều nỗ lực và đạt được kết quả ban đầu trong công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá nhưng Việt Nam vẫn là 1 trong 15 quốc gia có tỷ lệ nam giới trưởng thành hút thuốc lá nhiều nhất trên thế giới và đứng thứ 3 trong khu vực ASEAN.

Sáng 13/8/2024, tại Hà Nội, Bộ TT-TT phối hợp với Tổ chức Healthbridge Canada tại Việt Nam tổ chức Hội thảo Cung cấp thông tin về tác hại của thuốc lá và Vai trò của chính sách thuế trong phòng, chống tác hại của thuốc lá cho đội ngũ phóng viên, biên tập viên các cơ quan báo chí Trung ương.

Phát biểu khai mạc, bà Trần Thị Nhị Thủy- Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ TT-TT) cho biết: Theo Tổ chức Y tế thế giới, hút thuốc lá là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu. Trong khói thuốc lá có 69 chất gây ung thư, các bệnh tim mạch, các bệnh về hô hấp và ảnh hưởng sức khoẻ sinh sản cả nam và nữ. Sử dụng thuốc lá gây 8 triệu ca tử vong mỗi năm trên thế giới. Mặc dù đã có nhiều nỗ lực và đạt kết quả ban đầu trong công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá nhưng Việt Nam vẫn là một trong 15 quốc gia có tỷ lệ nam giới trưởng thành hút thuốc lá nhiều nhất trên thế giới và đứng thứ 3 trong khu vực ASEAN.

Đứng trước những tác hại về sức khỏe, tổn thất về kinh tế mà việc hút thuốc lá gây ra với đối với cá nhân, gia đình, xã hội, môi trường, Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Chính phủ đã có các Nghị quyết về tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc, nâng cao sức khỏe nhân dân trong tình hình mới. Theo chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2025, Dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) sẽ trình Quốc hội có ý kiến tại kỳ họp thứ 8 (tháng 10/2024) và thông qua tại Kỳ hợp thứ 9 (tháng 5/2025).

Hiện nay, theo đánh giá của các chuyên gia mức thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá trong dự thảo Luật thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) vẫn còn thấp, sự tác động để kiểm soát tốt hơn việc tiêu dùng cho mặt hàng thuốc lá, góp phần bảo vệ sức khỏe người dân chưa đặt như kỳ vọng.

Bà Trần Thị Nhị Thủy mong muốn các thông tin, số liệu có tính thuyết phục về tác hại của thuốc lá; vai trò, giải pháp để chính sách thuế có thể kiểm soát một cách hiệu quả việc tiêu dùng thuốc lá tại Việt Nam được các chuyên gia, nhà khoa học cung cấp tại hội thảo sẽ giúp báo chí hiểu rõ, góp phần truyền tải tích cực, đầy đủ thông tin có sở cứ, tin cậy đóng góp hiệu quả cho quá trình xây dựng, thông qua Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) vào năm 2025.

TS.Angela Pratt- Trưởng Đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam, cho rằng Việt Nam đã đạt được một số tiến bộ trong cuộc chiến chống tác hại của thuốc lá trong một thập kỷ qua. Tuy nhiên, với xu hướng hiện tại, Việt Nam khó đạt được mục tiêu của Chiến lược quốc gia về phòng, chống tác hại của thuốc lá là giảm tỷ lệ hút thuốc lá ở nam giới xuống dưới 36% vào năm 2030.

Số liệu đưa ra bởi Tổng cục Thống kê gần đây cho thấy, mức tiêu thụ thuốc lá tại Việt Nam đang bắt đầu tăng trở lại. Từ năm 2022 đến 2023, tổng sản lượng sản xuất đã tăng hơn 10%. Cần hành động mạnh mẽ hơn để giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá ở Việt Nam và bảo vệ sức khỏe và cuộc sống của người dân.

Theo bà Angela Pratt, một trong những thách thức lớn nhất là thực trạng giá thuốc lá rất rẻ ở Việt Nam. Thuốc lá ngày càng trở nên phù hợp với túi tiền của người dân hơn bởi giá của nó vẫn được giữ nguyên, trong khi thu nhập lại tăng. Đây là điều cần thay đổi. Tăng thuế thuốc lá là cách nhanh, hiệu quả nhất để đạt được mục tiêu này.

"Với việc thảo luận, thông qua Dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) thời gian tới, WHO tin rằng Việt Nam đang có một cơ hội đặc biệt để hướng tới mục tiêu cao hơn và đạt được nhiều lợi ích hơn nữa tới sức khỏe của người dân"- bà Angela Pratt tin tưởng.

Tại Hội thảo, TS.BS.Nguyễn Tuấn Lâm (WHO), ThS.Đào Thế Sơn (chuyên gia kinh tế) và đại diện Bộ Y tế thông tin về Gánh nặng bệnh tật, kinh tế do sử dụng thuốc lá, vai trò của chính sách thuế thuốc lá và khuyến nghị cải cách thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá ở Việt Nam; những quan ngại về tăng thuế thuốc lá và sự thật; quan điểm của Bộ Y tế đối với thuế thuốc lá tại Dự thảo Luật thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi).

Hà Thuỷ