Các bệnh do vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh có nguy cơ trực tiếp gây ra 39 triệu ca tử vong và gián tiếp khiến 169 triệu người thiệt mạng trên toàn cầu từ năm 2025 đến năm 2050.

Trên đây là dự báo của các nhà khoa học quốc tế thuộc Dự án nghiên cứu toàn cầu về kháng thuốc kháng sinh. Nghiên cứu được đăng trên tạp chí The Lancet ngày 16/9.

Nhóm tác giả nghiên cứu cảnh báo, nếu không có biện pháp ngăn chặn hiệu quả thì đến năm 2050, số người chết có liên quan trực tiếp và gián tiếp tới vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh sẽ lần lượt ở mức 1,91 triệu và 8,22 triệu mỗi năm. Các con số này tương đương với mức tăng lần lượt gần 68% và 75%/năm so với năm 2022.

Theo nghiên cứu, số trường hợp tử vong do kháng thuốc kháng sinh không đồng đều ở các quốc gia cũng như ở lứa tuổi. Các nước thu nhập thấp và trung bình có tỷ lệ tử vong do kháng kháng sinh ở mức cao, nhất là ở các quốc gia thuộc khu vực sa mạc miền nam châu Phi và Nam Á, đặc biệt là bệnh lao kháng kháng sinh. Bên cạnh đó, tình trạng kháng thuốc kháng sinh được đánh giá là mối đe dọa lớn đối với người cao tuổi, trong đó số ca tử vong ở người trên 70 tuổi tăng 80% trong khoảng thời gian 1990-2021.

Nhóm nghiên cứu đã tổng hợp đánh giá về 22 loại sinh vật gây bệnh, 84 cách kết hợp thuốc điều trị với vi khuẩn và 11 hội chứng nhiễm trùng, trong đó có viêm màng não và nhiễm trùng huyết. Các ước tính nêu trên được họ đưa ra dựa trên thông tin, hồ sơ của 520 triệu người ở mọi lứa tuổi thuộc 204 quốc gia với nhiều nguồn khác nhau, bao gồm dữ liệu bệnh viện, hồ sơ tử vong và dữ liệu sử dụng kháng sinh.

Nhóm nghiên cứu dự báo, tình trạng trên sẽ gây sức ép lên các hệ thống y tế và nền kinh tế quốc gia, đến năm 2030 sẽ gây thiệt hại tổng GDP khoảng 1.000-3.400 tỷ USD mỗi năm.

Nghiên cứu được công bố trước khi cuộc họp cấp cao của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc diễn ra ngày 26/9 tới mà chủ đề chính cũng liên quan đến vấn đề kháng kháng sinh.

Theo Dame Sally Davies, đặc phái viên về tình trạng kháng thuốc kháng sinh của Anh, đồng thời là thành viên Nhóm điều phối liên ngành của Liên Hợp Quốc về vấn đề này, nghiên cứu mang tính bước ngoặt cho thấy thế giới đang đối mặt với tình trạng khẩn cấp về kháng sinh, gây tổn thất lớn cho mạng sống con người.

Tại Pháp, năm 2023, Bộ Y tế Công cộng Pháp cho biết số đơn thuốc kháng sinh đang có chiều hướng gia tăng, đặc biệt là việc sử dụng kháng sinh phổ rộng (không đặc hiệu cho một loại bệnh cụ thể). Nhận thức được mối đe dọa từ tình trạng kháng kháng sinh, Pháp vừa công bố lộ trình nghiên cứu, hợp tác liên bộ trong 10 năm tới nhằm giải quyết vấn đề này.

Nhóm nghiên cứu khuyến nghị cần có sự tiếp cận dịch vụ chăm sóc tốt hơn cho các bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng, cung cấp các loại vaccine mới để ngăn ngừa nhiễm trùng, cũng như đưa ra các phác đồ y tế thận trọng hơn, giới hạn việc sử dụng kháng sinh với các trường hợp phù hợp. Các biện pháp này có thể giúp cứu sống được 92 triệu người từ năm 2025 đến năm 2050. Ngoài ra, nghiên cứu cũng chỉ ra một số giải pháp tiềm năng như phát triển các thực khuẩn thể (virus đặc biệt có khả năng ký sinh ở vi khuẩn và tiêu diệt vi khuẩn), liệu pháp miễn dịch.

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho biết, tình trạng kháng thuốc xảy ra khi vi khuẩn, virus, nấm và ký sinh trùng không còn phản ứng với thuốc. Nguyên nhân là do những thay đổi về gene ở các sinh vật này hoặc do việc sử dụng sai và lạm dụng thuốc để điều trị, ngăn ngừa và kiểm soát các bệnh nhiễm trùng ở người, động vật và thực vật.

Hoàng Dương