Trẻ dậy thì sớm đang trở thành mối lo lắng của nhiều cha mẹ, nhất là hiện nay tuổi dậy thì đang có xu hướng tăng cao và ở lứa tuổi trẻ rất nhỏ. Dậy thì sớm có thể ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh của sức khỏe và phát triển của trẻ. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu dậy thì sớm ở trẻ sẽ giúp bố mẹ có thể hỗ trợ tâm lý, cung cấp thông tin và giáo dục về giới tính cho trẻ kịp thời.

Hai tháng trở lại đây, gia đình thấy bé H.A.L (7 tuổi, Bắc Giang) thấy ngực của con gái phát triển bất thường, gia đình quyết định đưa bé đến PKĐK Medlatec Tây Hồ thăm khám, mới ngỡ ngàng với chẩn đoán bé dậy thì sớm. Theo kết quả thăm khám, bé L. có ngực phát triển tương đương độ II Tanner, nhưng chưa có kinh nguyệt và các dấu hiệu khác ở cơ quan sinh dục. Do đó, để chẩn đoán chính xác, bác sĩ chỉ định bé làm các phương pháp cận lâm sàng gồm chụp X-quang, siêu âm tử cung-phần phụ, xét nghiệm nội tiết.

Xét nghiệm dậy thì sớm cho trẻ tại PKĐK Medlatec Tây Hồ

Dựa vào các “tiêu chuẩn” vàng, bé L. được chẩn đoán xác định dậy thì sớm với kết quả chụp X-quang tuổi xương tương đương 8 tuổi. Kết quả xét nghiệm nội tiết LH: 0.934 mIU/mL; FSH: 4.82 mIU/mL; Estradiol: 21.75 pg/mL. Vô cùng bất ngờ với chẩn đoán dậy thì sớm, nhưng gia đình bé L. cảm thấy may mắn khi con được thăm khám kịp thời, chẩn đoán chính xác, sau đó đã được điều trị nội tiết để làm chậm lại tốc độ tăng trưởng và tốc độ dậy thì.

BS.Ngô Thị Cam- chuyên khoa Nhi (PKĐK Medlatec Tây Hồ) cho biết, dậy thì sớm khi trẻ có các dấu hiệu dậy thì bắt đầu trước 9 tuổi ở bé trai và trước 8 tuổi với bé gái. Bé trai thường có biểu hiện chiều cao tăng nhanh, phát triển dương vật, mọc lông mu, lông lách, giọng ồm... Ở bé gái, dậy thì sớm có dấu hiệu như tuyến vú phát triển, xuất hiện lông mu, kinh nguyệt, mụn trứng cá, xuất hiện mùi cơ thể. Thông thường, dậy thì bắt đầu ở các bé gái khoảng từ 8-13 tuổi và các bé trai từ 9-14 tuổi. Tuy nhiên, khi một trẻ bắt đầu trải qua những biểu hiện này trước thời gian dự kiến, đó có thể được coi là dậy thì sớm.

“Với những trẻ dậy thì sớm, nếu được phát hiện và điều trị kịp thời, sẽ làm chậm lại quá trình dậy thì sớm, giúp bố mẹ không chỉ an tâm con phát triển chiều cao lý tưởng, bảo đảm học tập như bạn bè cùng trang lứa. Đồng thời, làm giảm áp lực tâm sinh lý ở trẻ, hạn chế các hệ lụy khôn lường như quan hệ tình dục sớm làm tăng tỷ lệ nạo phá thai, tăng nguy cơ mắc hội chứng buồng trứng đa nang khi trưởng thành với các bé gái”- BS.Cam chia sẻ.

Chia sẻ nguyên nhân gây dậy thì sớm ở trẻ, chuyên gia y tế chỉ ra nhiều vấn đề cần quan tâm. Đối với bé trai chia làm hai loại: Dậy thì sớm thực sự và dậy thì sớm giả. Cụ thể, với dậy thì sớm thực sự (trung ương) có thể tự phát không rõ nguyên nhân; có thể do tổn thương hệ thần kinh trung ương (ứ nước não thất, viêm não, u não, u xơ thần kinh, u mô thừa, chất thương, tổn thương sau nhiễm khuẩn, bất thường cấu trúc); hoặc có nguyên nhân khác như thiểu năng giáp kéo dài. Trường hợp dậy thì sớm giả (ngoại biên) có thể do những vấn đề bất thường ở tinh hoàn (có u, quá sản tế bào Leyding, sử dụng nhiều Androgen); bất thường ở thượng thận (tăng sản thượng thận bẩm sinh, u thượng thận, bệnh Cushing, u sản sinh ACTH).

Tương tự, đối với bé gái, nguyên nhân gây dậy thì sớm trung ương (phụ thuộc GnRH) cũng có thể do tự phát (trường hợp này thường xuất hiện nhiều ở trẻ gái hơn trẻ trai, một số có tính chất gia đình); hoặc tổn thương hệ thần kinh trung ương (u não, u xơ thần kinh, u mô thừa, tổn thương do chấn thương, tổn thương sau nhiễm khuẩn, bất thường cấu trúc). Với trường hợp bé gái dậy thì sớm ngoại biên, nguyên nhân có thể bắt nguồn từ buồng trứng (u buồng trứng, nang buồng trứng, u nguyên thủy nam hóa buồng trứng); thượng thận (u thượng thận, tăng sản thượng thận bẩm sinh, bệnh Cushing); hoặc có thể trẻ sử dụng nhiều Estrogen.

Ngoài ra, trẻ dậy thì sớm có thể do nguyên nhân khác như nguồn gốc thực phẩm không rõ ràng, chế độ sinh hoạt thiếu khoa học... Để chẩn đoán dậy thì sớm, bên cạnh dựa vào lâm sàng như thay đổi về chiều cao, cân nặng, vỡ giọng, mụn trứng ca, mọc lông ở mu, nách..., còn cần dựa vào cận lâm sàng gồm: Siêu âm (đối với bé gái siêu âm ổ bụng, tử cung, buồng trứng, còn đối với bé trai thì siêu âm tinh hoàn); chụp X-quang cổ tay giúp xác định độ trưởng thành xương (thông thường dậy thì sớm thì tuổi xương hơn 1 tuổi so với tuổi thật); xét nghiệm nội tiết (FSH, LH, Testosteron, Estrogen… Ở trường hợp dậy thì sớm thể trung tâm, sẽ có các chỉ số LH ≥ 0.3 IU/L hoặc LH kích thích ≥ 5 IU/L); xét nghiệm tuyến giáp. Ngoài ra, trong một trường hợp có thể được chỉ định chụp CT, MRI.

Dậy thì là quá trình phát triển tự nhiên và tất yếu của mỗi người. Tuy nhiên, việc trẻ dậy thì sớm không chỉ tác động đến tâm lý, suy nghĩ, thể chất của trẻ, mà đây còn là bệnh lý. Mức độ ảnh hưởng của tình trạng này đến trẻ phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: Tuổi dậy thì, mức độ phát triển của cơ quan sinh dục thứ phát về kích thước hoặc kinh nguyệt, điều kiện gia đình, môi trường sống... “Do đó, cha mẹ khi vui chơi cùng con, nếu quan sát trẻ xuất hiện các dấu hiệu bất thường về dậy thì sớm, thì cần đưa trẻ đến cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và điều trị kịp thời. Đồng thời, cha mẹ nên bình tĩnh giải thích cho con sự thay đổi sinh lý này, để trẻ tránh quá sốc, lo lắng về những thay đổi bất thường này”- BS.Cam tư vấn.

Thái An