Sáng 20/5, dưới sự chủ trì của Phó Chủ tịch Lưu Văn Bản, UBND tỉnh Hải Dương tổ chức cuộc họp chuyên đề về tình hình thực hiện chính sách BHXH. Tham dự cuộc họp có Lãnh đạo Sở LĐ-TB&XH, BHXH tỉnh cùng các Sở, ban, ngành có liên quan và đại diện Lãnh đạo UBND các huyện.

Cần phát triển bền vững người tham gia BHXH

Theo báo cáo của Sở LĐ-TB&XH tỉnh Hải Dương, đến ngày 31/3/2024, toàn tỉnh có 382.500 lao động làm việc trong 8.689 DN. Trong đó, có 105.500 lao động làm việc tại 265 doanh nghiệp trong KCN; khoảng 277.000 lao động làm việc tại 8.424 DN ngoài KCN.

Quý I/2024, toàn tỉnh có 432.351 người tham gia BHXH (giảm 7.653 người so với 31/12/2023), chiếm 46,0% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia BHXH. Trong đó, số người tham gia BHXH tự nguyện là 54.282 người, chiếm tỷ lệ 5,77 % lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia BHXH. Việc giảm số NLĐ tham gia BHXH này phần lớn đều có tính chu kỳ vào đầu năm (sau Tết âm lịch) là do một số DN giảm đơn hàng hoặc chưa phải giao hàng sau kỳ nghỉ Tết; một số lượng NLĐ tỉnh ngoài về quê sau kỳ nghỉ tết chưa quay trở lại thị trường lao động; một phần do số NLĐ có ý định rút BHXH một lần, hưởng trợ cấp thất nghiệp cũng có tâm lý thường muốn thực hiện sau kỳ nghỉ tết âm lịch hàng năm… (cuối quý 1/2023 giảm 8.100 người tham gia BHXH so với cuối năm 2022).

Liên quan đến số lao động tham gia BHXH bắt buộc, Hải Dương có khoảng 382.500 lao động làm việc tại các DN, trong khi đó, có 330.000 NLĐ trong DN tham gia BHXH. Như vậy, còn khoảng 52.500 NLĐ thực tế làm việc tại các DN nhưng chưa tham gia BHXH bắt buộc. Mặt khác, qua phân tích từ dữ liệu thuế năm 2023 cho thấy, hiện có 116.791 NLĐ có phát sinh thu nhập năm 2022 nhưng chưa tham gia BHXH. Trong đó, khu vực TP Hải Dương 26.691 người; TP Chí Linh 10.616 người; Nam Sách 7.906 người; Kinh Môn 3.311 người; Kim Thành 361 người; Thanh Hà 1.681 người; Cẩm Giàng 22.594 người; Bình Giang 17.660 người; Gia Lộc 6.887 người; Tứ Kỳ (chưa có số liệu); Ninh Giang 8.215 người và Thanh Miện 10.869 người. Như vậy, từ 2 dữ liệu trên, dự đoán sẽ còn khoảng 40.000 đến 50.000 NLĐ có làm việc trong DN nhưng chưa tham gia BHXH bắt buộc.

Toàn tỉnh Hải Dương có khoảng 940.000 lao động trong độ tuổi, trong đó có hơn 500.000 NLĐ đang làm việc ở khu vực phi chính thức (54.500 người đang tham gia BHXH tự nguyện). Như vậy, tỉnh tiếp tục rà soát (trong số 447.500 người còn lại) có bao nhiêu lao động có làm việc và làm việc không thường xuyên ở DN mà chưa tham gia BHXH.

Theo đánh giá, nguyên nhân số lao động chưa tham gia BHXH đầy đủ là do một số cấp uỷ đảng, chính quyền cơ sở chưa chú trọng lãnh đạo, chỉ đạo công tác BHXH; sự phối hợp của các Sở, ban, ngành, chính quyền cơ sở các cấp với cơ quan BHXH chưa thường xuyên, còn chậm trễ, thụ động, thiếu đồng bộ nên hiệu quả tổ chức thực hiện chưa cao. Một số DN chưa chấp hành nghiêm chính sách, pháp luật về lao động, BHXH, BH thất nghiệp; còn có đơn vị trốn đóng, chậm đóng, đóng chưa đầy đủ BHXH, BH thất nghiệp cho NLĐ; còn một số lượng lớn NLĐ ở các DN vừa và nhỏ, DN cho thuê lại lao động, DN đưa NLĐ đi làm việc ở nước ngoài, các làng nghề... chưa tham gia BHXH, BH thất nghiệp. Bên cạnh đó, một số NLĐ còn có tâm lý chưa muốn tham gia đóng BHXH do công việc chưa ổn định, có tính thời vụ và có tình trạng đơn vị SDLĐ và NLĐ thỏa thuận không tham gia đóng BHXH, BH thất nghiệp mà chi trả các khoản này cho NLĐ tự tham gia. Cùng với đó, công tác thu thập thông tin, phân tích về cung, cầu lao động, dự báo thông tin thị trường lao động còn hạn chế; chưa phát huy vai trò định hướng, điều tiết để phát triển thị trường lao động, chưa có nhiều hoạt động hiệu quả để hỗ trợ NLĐ, người SDLĐ trong hoạt động tìm kiếm việc làm và tuyển dụng lao động. Mặt khác, số lượng các cuộc thanh kiểm tra về thực hiện chính sách BHXH, BH thất nghiệp hàng năm còn ít so với quy mô DN của tỉnh; mức xử phạt đối với các hành vi vi phạm trong lĩnh vực BHXH, BH thất nghiệp còn thấp. Đặc biệt, việc xử lý tiền nợ đọng BHXH, BH thất nghiệp kéo dài của các đơn vị, DN đã ngừng hoạt động, giải thể hoặc chủ SDLĐ bỏ trốn, mất tích còn gặp khó khăn.

Các địa phương phải vào cuộc rà soát và phát triển BHXH

Nghị quyết Đại hội Đại biểu Đảng bộ tỉnh Hải Dương lần thứ XVII nhiệm kỳ 2020- 2025 đã đề ra mục tiêu đến năm 2025 đạt 55% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia BHXH. Và để đạt mục tiêu này, Hải Dương cần giữ ổn định số lượng người tham gia như hiện nay, đồng thời phát triển mới khoảng 90.000 người tham gia BHXH (khoảng 70.000 người tham gia BHXH bắt buộc và 20.000 người tham gia BHXH tự nguyện).

Cùng với đó, một trong những giải pháp Hải Dương đẩy mạnh là tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy đảng, chính quyền; đổi mới công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách pháp luật về BHXH. Trong đó, tăng cường sự chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền đối với công tác BHXH; chỉ đạo các cơ quan chuyên môn, chính quyền có sự phối hợp chặt chẽ với cơ quan LĐ-TB&XH, BHXH trong việc thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ về BHXH; Phân công cụ thể nhiệm vụ của từng Sở, ban, ngành và địa phương đối với các các nhóm đối tượng thuộc lĩnh vực ngành, địa phương quản lý để chủ động phối hợp với cơ quan BHXH, Sở LĐ-TB&XH tổ chức tuyên truyền, vận động tham gia đồng thời sẽ tiến hành thanh kiểm tra khi có dấu hiệu trốn đóng, cố tình không tham gia BHXH bắt buộc theo quy định; thường xuyên mở các chuyên trang, chuyên mục, tọa đàm, đối thoại ... về việc thực hiện các chính sách về BHXH; tổ chức các hình thức tuyên truyền, tư vấn để khắc phục tình trạng rút BHXH một lần đối với NLĐ. Phát huy vai trò và huy động sự tham gia tích cực của MTTQ và các tổ chức chính trị- xã hội, các đoàn thể trong tuyên truyền, nâng cao nhận thức, vận động DN và người dân tham gia BHXH và tạo điều kiện cho nhân dân thực hiện vai trò giám sát, phản biện xã hội, việc cung cấp dịch vụ công liên quan đến BHXH và việc thực hiện các cơ chế chính sách liên quan. Đặc biệt, BCĐ thực hiện chính sách BHXH, BHYT ở cả 03 cấp (tỉnh/huyện/xã) phân công rõ trách nhiệm và định kỳ đánh giá kết quả thực hiện đối với các thành viên BCĐ theo đúng chức năng, nhiệm vụ thuộc lĩnh vực phụ trách.

Sau khi nghe các ngành liên quan báo cáo cũng như những phân tích, đánh giá về tình hình lao động tham gia BHXH, ông Lưu Văn Bản- Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Hải Dương yêu cầu Sở LĐTB&XH, BHXH tỉnh phối hợp với UBND cấp huyện khẩn trương rà soát, thống kê các DN, cơ sở sản xuất ngoài KCN chưa tham gia BHXH hoặc chưa tham gia BHXH đầy đủ số NLĐ tại đơn vị. Căn cứ dữ liệu rà soát, tổ chức các buổi làm việc với các đơn vị SDLĐ theo địa bàn từng huyện; tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn và yêu cầu đóng nộp đầy đủ BHXH, BHYT cho NLĐ. Đồng thời, đôn đốc thực hiện, tiến hành thanh tra kiểm tra hoặc xử lý theo thẩm quyền đối với các đơn vị cố tình chây ỳ, không thực hiện. Giám đốc các Sở, ngành liên quan, Chủ tịch UBND cấp huyện báo cáo kịp thời và chịu trách nhiệm trước UBND tỉnh về tình hình triển khai.

Đối với việc nắm bắt các DN mới đăng ký kinh doanh hoặc giải thể, phá sản, dừng hoạt động, Lãnh đạo UBND tỉnh giao Sở Kế hoạch Đầu tư phối hợp với Sở LĐ-TB&XH, BHXH tỉnh thường xuyên trao đổi thông tin để thống nhất quản lý. Cùng với đó, Giám đốc Sở NN&PTNT, Sở Công thương, Sở Xây dựng, Sở Giao thông vận tải, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Sở Giáo dục và Đào tạo, Sở Y tế chủ trì, phối hợp với sở, ngành, địa phương liên quan rà soát, thống kê tất cả các DN, cơ sở sản xuất kinh doanh, hợp tác xã, tổ hợp tác… có NLĐ thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc thuộc lĩnh vực của mỗi ngành, yêu cầu tham gia theo quy định.

Qua phân tích các nguyên nhân về thực trạng NLĐ rút BHXH một lần và tình hình tham gia BHXH tự nguyện, Phó Chủ tịch UBND tỉnh yêu cầu BHXH tỉnh phối hợp với các cơ quan thông tấn, báo chí đẩy mạnh công tác thông tin, truyền thông một cách sâu rộng đặc biệt tăng cường các hình thức thu hút đông đảo sự quan tâm của người dân, NLĐ về chính sách BHXH. Đồng thời, phát huy trách nhiệm của “Ngành phục vụ”, tận tâm trong việc giải quyết chế độ, quyền lợi cho người tham gia, thụ hưởng, từ đó tạo niềm tin, động lực để người dân chủ động tham gia BHXH. “Sở LĐ-TB&XH, BHXH tỉnh, các sở, ngành và các địa phương hàng tháng phải đánh giá và báo cáo với UBND tỉnh kết quả số lượng người tham gia BHXH; nêu rõ những địa phương, sở ngành nào chưa thực sự vào cuộc. Quan điểm, quyết tâm bằng những giải pháp, hội nghị cũng đã thống nhất phấn đấu hết năm 2024, tỉnh Hải Dương đạt tỷ lệ 50% số người trong độ tuổi lao động tham gia BHXH”- Phó Chủ tịch UBND tỉnh nhấn mạnh.

Phương Dung