Bên cạnh những biến động trong 10 năm qua, thị trường lao động vẫn tồn tại những điều bất biến, góp phần hình thành nhiều xu hướng việc làm mới.

Theo Anphabe, trong suốt 10 năm qua, mối quan tâm hàng đầu của người đi làm vẫn là thu nhập, cân bằng và ổn định. Các vấn đề này dù ở trong giai đoạn nào thì luôn có những vị trí quan trọng trong tiêu chí đi làm của NLĐ.

Cụ thể, tổng quan thị trường lao động từ năm 2014-2023 có thể được chia thành 4 giai đoạn: Giai đoạn bình ổn với mức cạnh tranh nhân tài vừa phải; giai đoạn cạnh tranh nhân tài khốc liệt; giai đoạn Covid-19 và giai đoạn hậu Covid-19. Trong mỗi giai đoạn, các mục tiêu nghề nghiệp được người đi làm quan tâm có sự thay đổi nhất định, phản ánh nhu cầu theo từng hoàn cảnh. Tuy nhiên, thu nhập luôn là yếu tố được ưu tiên hàng đầu. Mặt khác, qua khảo sát cho thấy vẫn luôn tồn tại sự chênh lệch giữa mức thu nhập thực tế và kỳ vọng thu nhập của NLĐ. Đơn cử, trong năm 2021 dù khó khăn do dịch bệnh Covid-19, vẫn có khoảng 34% nguồn nhân lực được tăng lương, con số này đến nay đã tăng lên khoảng 50% (năm 2023).

Khảo sát của Anphabe với những người được tăng lương trong 3 năm này cho thấy, mức tăng lương thực tế của họ dao động từ 8-9%, thấp hơn so với trung bình mức tăng mà họ kỳ vọng (9,7-12,4%). Vào giai đoạn khó khăn khi mà “layoff” (sa thải) trở thành từ khóa quen thuộc, xu hướng tương tự cũng diễn ra. Nhiều NLĐ sẵn lòng giảm lương để giữ việc làm. Mặc dù NLĐ mong muốn tăng lương ở mức 10-12% nhưng khi đối mặt với nguy cơ mất việc, họ chấp nhận giảm lương từ 5-6%. Điều này không chỉ phản ánh thực trạng khó khăn trong việc cân bằng giữa thu nhập và việc làm, mà còn cho thấy thu nhập vẫn luôn là nhu cầu cơ bản của con người. Nhu cầu ấy không thay đổi ngay cả khi phải đối mặt với những thách thức khách quan của thị trường.

Đánh giá về những nội dung trọng tâm của nguồn nhân lực trong 10 năm qua, bà Thanh Nguyễn- Giám đốc điều hành và truyền cảm hứng hạnh phúc của Anphabe chia sẻ, “Biến động” là cụm từ khá thích hợp để mô tả bức tranh thị trường lao động Việt Nam trong một thập kỷ qua (giai đoạn 2013- 2023). Trong đó, có 6 vấn đề bất biến trong nhiều sự thay đổi của thị trường nhân lực. Đơn cử như: vấn đề “thu nhập”, “cân bằng” và “ổn định” vẫn luôn là mối quan tâm hàng đầu của người đi làm. Các vấn đề này dù ở trong giai đoạn nào thì luôn có những vị trí quan trọng trong tiêu chí đi làm của NLĐ.

Theo khảo sát của Anphabe với trung bình 60.000 lao động mỗi năm, dựa trên khung 6 yếu tố môi trường làm việc lý tưởng bao gồm: tưởng thưởng, cơ hội phát triển, văn hóa môi trường, lãnh đạo quản lý, chất lượng công việc- cuộc sống, danh tiếng công ty cho thấy: mặc dù có sự thay đổi về tỷ lệ ưu tiên giữa các yếu tố, song cả 6 yếu tố này vẫn luôn giữ vững vị thế quan trọng trong suốt thập kỷ qua phản ánh nhu cầu bất biến của người đi làm ngày nay về một môi trường làm việc toàn diện, đáp ứng đầy đủ các khía cạnh của một nơi làm việc lý tưởng. Một vấn đề khác cũng tồn tại trong tâm lý NLĐ trong thời gian qua đó là tình trạng khủng hoảng niềm tin kéo dài. Với quá nhiều sự thay đổi và không chắc chắn trong cách quản lý và chiến lược và tương lai của doanh nghiệp khiến cho người đi làm cảm thấy hoang mang, mơ hồ, tạo nên một môi trường làm việc căng thắng, nơi mà niềm tin và mức độ gắn kết của nhân viên đang dần mất đi.

Bên cạnh đó, yếu tố cạnh tranh nhân tài chưa bao giờ ngừng lại trong 10 năm qua, thậm chí còn ngày càng mạnh mẽ hơn. Không chỉ bản thân ứng viên trở nên cởi mở hơn và có nhiều phương thức hơn để tiếp cận các môi trường làm việc, các công ty trên thị trường cũng đang đẩy mạnh thương hiệu nhà tuyển dụng hơn để thu hút ứng viên từ các ngành khác. Điều này dẫn đến sự chú ý của họ vào doanh nghiệp rất dễ bị phân tán và chia nhỏ qua nhiều kênh. Vì vậy, dù muốn hay không, doanh nghiệp cũng cần đầu tư đẩy mạnh thương hiệu nhà tuyển dụng một cách bài bản, đa dạng với nhiều chất liệu hấp dẫn, sáng tạo để thu hút ứng viên.

Khảo sát của Anphabe vào năm 2015 cũng ghi nhận một thực tế có đến 85% các tổ chức thừa nhận có hội chứng “chia rẽ thế hệ” trong môi trường làm việc, chủ yếu giữa thế hệ Baby-boomers và Gen X đối với Gen Y. Tuy nhiên, vào năm 2023, dường như sự căng thẳng này đã chuyển hướng, không còn là cuộc đụng độ giữa Gen Y và các thế hệ trước mà là sự “chung tay” giữa Gen X và Gen Y trong việc đối đầu với những thách thức do Gen Z đặt ra. “Những thay đổi nhanh chóng trong thập kỷ qua đã làm tăng sự khác biệt giữa các thế hệ, khiến Gen Z trở nên biệt lập hơn trong quan điểm, phong cách làm việc, thái độ, giao tiếp và cách tiếp cận công nghệ. Dự báo rằng thế hệ Alpha tiếp theo sẽ còn có những đặc trưng rõ rệt hơn nữa. Điều này khẳng định căng thẳng giữa các thế hệ là một thực tế không thể tránh khỏi trên hành trình phát triển của mỗi tổ chức”- bà Thanh Nguyễn nhận định.

Nguyệt Hà