Nhật Bản vừa chứng kiến nhiệt độ chạm mốc 40 độ C lần đầu tiên trong năm nay, đặc biệt là khu vực miền Trung, trong bối cảnh nắng nóng gay gắt bao trùm cả nước.

Do hệ thống áp cao hoành hành trên diện rộng, Cơ quan Khí tượng Quốc gia Nhật Bản (JMA) ghi nhận nhiệt độ tại 168 trạm quan sát trong tổng số 914 trạm trên toàn quốc ở mức 35 độ C. Nhiệt độ tại tỉnh Shizuoka vào lúc 13h18 chiều 7/7 (giờ địa phương) ở ngưỡng 40 độ C, trong khi thành phố Shimonita thuộc tỉnh Gunma ghi nhận 39,8 độ C, tiếp theo là các thành phố Hamamatsu thuộc tỉnh Shizuoka, Otsuki thuộc tỉnh Yamanashi và Namie thuộc tỉnh Fukushima ở mức 38,8 độ C. Các trạm quan sát ở Shizuoka, Shimonita và Namie cũng ghi nhận mức nhiệt cao kỷ lục, còn nhiệt độ ở Tokyo là 34,4 độ C.

JMA đã ban bố cảnh báo về nguy cơ kiệt sức do nắng nóng, khuyến cáo người dân hạn chế ra ngoài vào ban ngày và sử dụng máy điều hòa không khí.

Trước đó, JMA đã đưa ra cảnh báo đầu tiên về sốc nhiệt trong năm nay và dự báo nền nhiệt từ tháng 7 đến tháng 9 tại quốc gia Đông Bắc Á này sẽ tiếp tục cao hơn mức trung bình hằng năm, thậm chí có thể vượt kỷ lục mùa Hè nóng năm ngoái. Chỉ số nhiệt độ WBGT- dùng để làm căn cứ đưa ra cảnh báo sốc nhiệt) hôm 4/7 lên tới 33, cao hơn nhiều so với chỉ số 28 cảnh báo nắng nóng nghiêm trọng. Điều này báo hiệu một mùa Hè nắng nóng gay gắt, có thể sẽ phá vỡ kỷ lục mùa Hè nóng nhất trong 126 năm qua, được ghi nhận hồi năm 2023.

Theo số liệu của Bộ Môi trường Nhật Bản, năm 2023, cả nước đã ghi nhận 1.308 trường hợp tử vong vì sốc nhiệt, cao gấp 5 lần so với thời điểm 20 năm trước, trong đó đối tượng dễ bị tổn thương nhất là người cao tuổi và trẻ em. Chỉ tính riêng trong 3 tháng cao điểm 7-9/2023 đã có hơn 80.000 trường hợp phải nhập viện vì nghi say nắng, 55% trong số đó là người trên 65 tuổi. Đáng chú ý, có hơn 40% trường hợp sốc nhiệt ngay cả khi không ở ngoài trời.

Ngoài chịu ảnh hưởng của hiện tượng nóng lên toàn cầu, nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng nắng nóng gay gắt ngay đầu mùa Hè là sự tồn tại của "hệ thống áp cao kép" với dòng xoáy nghịch Thái Bình Dương và dòng xoáy thuận Tây Tạng hoạt động mạnh hơn bình thường và chồng lấn lên quần đảo Nhật Bản.

Một yếu tố khác là nhiệt độ mặt nước ở các vùng biển xung quanh Nhật Bản có thể sẽ duy trì ở mức cao, khiến các tầng khí quyển phía dưới khó hạ nhiệt. Theo JMA, nhiệt độ mặt nước ở các vùng biển gần Nhật Bản đã tăng 1,28 độ C trong khoảng 100 năm gần đây, cao hơn tốc độ tăng nhiệt bề mặt nước biển trung bình trên toàn cầu. Nhiệt độ mặt nước biển cao sẽ đẩy nhanh quá trình bốc hơi nước, tạo điều kiện hình thành mây và các đợt mưa lớn cục bộ có thể sẽ diễn ra thường xuyên hơn trong mùa Hè năm nay.

JMA cho biết, ngoài các biện pháp chống nắng, người dân cũng cần đề phòng các hiện tượng thời tiết cực đoan khác như mưa lớn, lốc xoáy, lũ lụt và sạt lở đất, nhất là tại các vùng núi.

Ngọc Tuấn