Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh năm 2023 (PCI 2023) được Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) công bố ngày 9/5/2024 cho thấy, cộng đồng DN Việt Nam đánh giá cao những nỗ lực tích cực của chính quyền các tỉnh, thành phố trong nỗ lực cải thiện môi trường kinh doanh so với trước đây.

Chính quyền địa phương nỗ lực cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh

Báo cáo Chỉ số PCI và PGI 2023 là ấn phẩm thường niên do VCCI thực hiện với sự hỗ trợ của Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) và các đối tác tư nhân nhằm thúc đẩy xây dựng môi trường kinh doanh thuận lợi cho DN và thân thiện với môi trường. Báo cáo này được thực hiện trong khuôn khổ Chương trình Sáng kiến Chỉ số Xanh cấp tỉnh.

Báo cáo này giới thiệu xếp hạng 30 tỉnh, thành phố có chất lượng điều hành kinh tế tốt nhất trong năm 2023. Theo đó, Tỉnh Quảng Ninh duy trì vị trí quán quân năm thứ 7 liên tiếp với 71,25 điểm. Theo VCCI, địa phương này ghi dấu ấn rõ rệt trong việc giảm thiểu gánh nặng hành chính cho DN (DN), khi chỉ số thành phần "Chi phí thời gian" đạt 8,54 điểm, cao nhất cả nước. Cùng với đó, Quảng Ninh tiếp tục triển khai hiệu quả các chương trình hỗ trợ DN, với chỉ số thành phần "Hỗ trợ DN" đạt 7,72 điểm, đứng thứ 2 toàn quốc. Tỉnh này còn đứng thứ 3 cả nước về nỗ lực cắt giảm gánh nặng chi phí không chính thức cho DN, với chỉ số thành phần "Chi phí không chính thức" đạt 7,72 điểm.

Đứng vị trí thứ hai và thứ ba là tỉnh Long An (70,94 điểm) và Hải Phòng (70,34 điểm). Hai vị trí còn lại trong TOP 5 là Bắc Giang (69,75 điểm) và Đồng Tháp (69,66 điểm). Các địa phương còn lại trong Top 10 là Bà Rịa – Vũng Tàu (69,57 điểm), Bến Tre (69,20 điểm), Thừa Thiên Huế (69,19 điểm), Hậu Giang (69,17 điểm) và Phú Thọ (69,10 điểm).

Ông Phạm Tấn Công, Chủ tịch VCCI đánh giá: Kết quả khảo sát PCI đã ghi nhận 8 xu hướng đáng chú ý về chất lượng điều hành cấp tỉnh, trong đó, có 5 xu hướng tích cực. Thứ nhất là chất lượng điều hành kinh tế cấp tỉnh có sự cải thiện theo thời gian, với điểm số chỉ số PCI tổng hợp tại tỉnh trung vị của cả nước đạt 66,66 điểm năm 2023, tăng gần 1,44 điểm so với năm 2022. Nhiều tỉnh tiếp tục duy trì và có sáng kiến mới trong cải thiện môi trường kinh doanh. Đây là năm thứ 7 liên tiếp tỉnh trung vị trong PCI tổng hợp có điểm số vượt 60 điểm trên thang điểm 100…

Thứ hai, công tác hỗ trợ DN có chuyển biến tích cực. Hầu hết các chỉ tiêu đánh giá về công tác triển khai các chính sách hỗ trợ DN của năm 2023 đều có sự cải thiện so với năm 2022.

Thứ ba, chi phí không chính thức cũng tiếp tục chiều hướng giảm. Tỷ lệ DN cho biết phải chi trả chi phí không chính thức năm 2023 là 33,3%, giảm mạnh từ mức 66% của các năm 2015-2016 và mức kỷ lục 70% vào năm 2006 khi chỉ tiêu này lần đầu tiên được đưa vào khảo sát.

Thứ tư, thủ tục gia nhập thị trường thuận lợi hơn, ghi nhận những chuyển biến tích cực trong việc giải quyết thủ tục hành chính trong đăng ký DN.

Thứ năm, cải cách thủ tục hành chính đạt nhiều kết quả tích cực, đặc biệt khoảng 77% DN cho biết việc thực hiện thủ tục hành chính trực tuyến giúp tiết giảm nhiều thời gian và chi phí hơn cho DN so với các phương thức truyền thống. Điều này cho thấy những nỗ lực chuyển đổi số của các địa phương đã mang lại kết quả tích cực.

Tuy nhiên, báo cáo PCI và PGI 2023 cho thấy môi trường kinh doanh của Việt Nam cũng có một số điểm cần quan tâm. Trước hết là trở ngại trong tiếp cận đất đai tiếp tục gia tăng, đòi hỏi những nỗ lực cải cách quyết liệt hơn trong thời gian tới. Bên cạnh đó, các DNNVV cũng bày tỏ mong muốn môi trường kinh doanh bình đẳng hơn khi nhận định về mức độ bình đẳng trong môi trường kinh doanh có dấu hiệu giảm sút. Khảo sát cho thấy, tỷ lệ DN cho biết tỉnh ưu tiên giải quyết các khó khăn cho DN lớn so với các DNNVV năm 2023 là 61,3%, gia tăng từ con số 58,8% năm 2022 và 52,6% năm 2021. Bên cạnh đó, có khoảng 56,5% DN cho biết chính quyền cấp tỉnh ưu tiên DN lớn, bao gồm cả DN nhà nước và tư nhân, gây tác động tiêu cực đến hoạt động kinh doanh của các DNNVV. Đáng chú ý, điểm trung bình đánh giá tính năng động tiên phong của bộ máy chính quyền địa phương năm 2023 có dấu hiệu giảm sút so với các năm trước...

DN vẫn lo ngại nhất về tiếp cận tín dụng

Báo cáo năm nay tiếp tục ghi nhận và phản ánh những khó khăn lớn nhất mà DN gặp phải trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Theo đó các DN trong năm 2023 gặp nhiều khó khăn hơn so với năm 2022 về tiếp cận tín dụng, tìm kiếm mặt bằng kinh doanh, tìm kiếm nhà cung cấp, tìm kiếm nhân sự, thực hiện TTHC, chất lượng cơ sở hạ tầng, biến động thị trường, biến động chính sách pháp luật, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, đảm bảo thực hiện hợp đồng, và thiên tai, biến đổi khí hậu. Trong đó, có năm vấn đề khó khăn lớn nhất mà các DN gặp phải bao gồm: tiếp cận vốn (57,1%), tìm kiếm khách hàng (49%), biến động thị trường (34,5%), khó khăn từ tác động của dịch bệnh COVID-19 (25,5%) và tìm kiếm đối tác kinh doanh (17,1%).

Mức độ lạc quan của DN ở mức thấp so với những năm trước. Cụ thể, chỉ 27% DN cho biết sẽ mở rộng sản xuất kinh doanh trong hai năm tiếp theo, giảm đáng kể từ con số 35% của năm 2022. Con số 27% này cũng thấp hơn cả mức đáy trước đây là năm 2012-2013 khi nền kinh tế Việt Nam phải đối mặt với tác động kép của khủng hoảng tài chính toàn cầu và những bất ổn kinh tế vĩ mô trong nước. Dữ liệu khảo sát còn cho thấy tỷ lệ DN dự kiến giảm quy mô kinh doanh hoặc đóng cửa DN trong khảo sát 2023 lên tới 16,2%. Con số này cao hơn đáng kể so với mức 10,7% được ghi nhận trong khảo sát năm 2022 và gần bằng mức cao kỷ lục 16,6% của khảo sát 2021 khi Việt Nam còn nằm trong tâm dịch COVID-19.

Dù có sự suy giảm vào năm 2023, song nhiệt kế DN tư nhân cũng có những điểm sáng theo đặc điểm DN. Các DN có quy mô vừa và lớn có mức độ lạc quan tương đối cao. Cụ thể, 38,2% DN quy mô từ 50-200 tỷ đồng dự kiến mở rộng sản xuất kinh doanh trong hai năm tới; 39,5% DN có quy mô từ 200 tỷ đồng trở lên có dự định tương tự. Xét theo lĩnh vực, DN trong một số ngành tỏ ra khá lạc quan. Ba ngành có tỷ lệ DN dự kiến mở rộng sản xuất kinh doanh cao nhất là sản xuất thiết bị điện (50%), sản xuất hóa chất (42,2%) và sản xuất cao su, nhựa (35,7%)…

Thái An