Ngày 27/3, tại Hà Nội, Bộ Y tế phối hợp Bộ NN&PTNT tổ chức Hội nghị trực tuyến liên ngành tăng cường công tác phòng, chống các bệnh lây truyền từ động vật sang người năm 2024. Hội nghị được tổ chức theo hình thức trực tiếp tại Bộ Y tế và kết nối trực tuyến với điểm cầu của các tỉnh, thành phố.

Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương và Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến đồng chủ trì hội nghị. Cùng tham dự đại diện Cục Y tế Bộ Công An; Cục Quân Y Bộ Quốc phòng; đại diện các vụ/cục, các viện/bệnh viện/trường đại học thuộc Bộ Y tế; đại diện các Tổ chức quốc tế tại Việt Nam; lãnh đạo UBND các tỉnh, thành phố; Sở Y tế, Sở NN&PTNT và các đơn vị liên quan trên địa bàn tại điểm cầu 63 tỉnh, TP tại các điểm cầu trên khắp cả nước.

Hội nghị trực tuyến liên ngành tăng cường công tác phòng, chống các bệnh lây truyền từ động vật sang người năm 2024

Phát biểu khai mạc hội nghị, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương cho biết: Hai thập kỷ vừa qua, trên thế giới cũng như tại Việt Nam đã xảy ra nhiều dịch bệnh nguy hiểm và mới nổi gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người cũng như tác động lớn đến kinh tế, xã hội của các quốc gia, đặc biệt các quốc gia đang phát triển. Phần lớn trong số đó là bệnh lây truyền từ động vật sang người như dịch hạch, SARS, cúm gia cầm A/H5N1, đại dịch cúm A/H1N1, MERS-CoV, Ebola và gần đây nhất là đại dịch Covid-19. 

Ở trong nước, nhiều dịch bệnh lây truyền từ động vật sang người đã và đang lưu hành và có tác động lớn đến sức khỏe người dân như: bệnh dại, cúm A/H5N1, bệnh liên cầu lợn ở người, bệnh Than, bệnh Leptospira (bệnh Xoắn khuẩn vàng da. Do nguồn gây bệnh bắt nguồn từ động vật, nên để phòng, chống và kiểm soát các bệnh này không thể chỉ dựa vào nỗ lực đơn lẻ mà cần một sự phối hợp liên ngành một cách chủ động, chặt chẽ, thường xuyên và đặc biệt là sự tham gia của các cấp chính quyền.

Năm 2013, sự phối hợp liên ngành y tế- thú y đã có một bước tiến mới thông qua việc ban hành và thực hiện Thông tư Liên tịch y tế- nông nghiệp số 16/TTLT-BYT-BNNPTNT-2013 về hướng dẫn phòng, chống bệnh lây truyền từ động vật sang người. Nhờ sự phối hợp chặt chẽ giữa ngành y tế và ngành nông nghiệp cùng sự tham gia của các cấp chính quyền, các bệnh dịch lây truyền từ động vật sang người đã cơ bản được kiểm soát.

Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương phát biểu tại hội nghị

Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Nguyễn Thị Liên Hương, từ năm 2022 đến nay, một số dịch bệnh đã có sự gia tăng trở lại như: bệnh cúm gia cầm sau hơn 8 năm không ghi nhận ca mắc cúm gia cầm trên người, từ năm 2022 đến nay đã ghi nhận 2 ca mắc mới, trong đó có 1 ca tử vong do cúm gia cầm (tháng 3/2024), dịch cúm gia cầm vẫn được ghi nhận rải rác trên đàn gia cầm ở nhiều địa phương trên cả nước, do đó luôn tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm cúm gia cầm sang người. 

Cùng với đó bệnh dại luôn ghi nhận có số tử vong cao (100% số mắc là tử vong), năm 2023 ghi nhận 82 trường hợp tử vong, riêng 3 tháng đầu năm 2024 đã ghi nhận 27 ca tử vong do dại, tăng 16 ca so với cùng kỳ năm ngoái (xấp xỉ 170%), thêm vào đó, dịch bệnh xuất hiện và tăng cao đột biến ở những tỉnh trước đây không phải là khu vực trọng điểm về dại, trong đó, miền Trung ghi nhận 10 ca tử vong do dại (cao nhất cả nước).

Phát biểu tại hội nghị, ông Phùng Đức Tiến- Thứ trưởng Bộ NN&PTNT nhấn mạnh, thời tiết diễn biến thất thường, trong khi đó đường biên giới dài, giao lưu thương mại, cùng đó là thói quen giết mổ nhỏ lẻ... là những yếu tố nguy cơ dịch bệnh bùng phát. Chỉ tính rêng từ đầu năm đến nay đã có 27 ca tử vong do bệnh dại và 1 ca tử vong do cúm gia cầm. Đây là dấu hiệu cảnh báo diễn biến phức tạp của dịch bệnh trong năm 2024.

Cùng với đó, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cũng nêu hiện tỷ lệ tiêm vắc-xin dại cho chó mèo chỉ đạt khoảng 30%, chó mèo cơ bản không đeo rọ khi ra đường. "Mới đây Thủ tướng Chính phủ đã có công điện yêu cầu tăng cường xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm quy định pháp luật trong việc nuôi, quản lý chó, mèo; điều tra, truy tố, kiên quyết xử lý nghiêm đối với trường hợp không tuân thủ đúng quy định trong việc nuôi, quản lý chó, mèo để xảy ra hậu quả nghiêm trọng theo quy định của pháp luật. Chúng tôi đề nghị các địa phương thực hiện nghiêm việc này"- Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhấn mạnh.

Theo các chuyên gia, công tác phòng, chống dịch, trong đó có cả các bệnh lây truyền từ động vật sang người là công việc thường xuyên, liên tục, không phải chờ đến khi dịch bệnh xảy ra mới triển khai các biện pháp đáp ứng. Đồng thời công tác phòng chống dịch mang tính liên ngành, cần có sự tham gia chặt chẽ của chính quyền địa phương, các ban, ngành, đoàn thể, của người dân.

Trong thời gian tới, để tiếp tục triển khai có hiệu quả công tác phòng, chống dịch bệnh lây truyền từ động vật sang người, Bộ Y tế đề nghị UBND các tỉnh và các đơn vị triển khai đầy đủ các biện pháp phòng chống dịch theo ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Y tế, Bộ NN&PTNT. Thường xuyên, liên tục theo dõi, giám sát chặt chẽ tình hình dịch bệnh trên địa bàn, phát hiện sớm trường hợp nghi ngờ mắc bệnh trong cộng đồng, tại các cơ sở y tế, tăng cường giám sát dịch tễ tại những vùng có ổ dịch cũ và những vùng có nguy cơ xảy ra dịch trên địa bàn toàn tỉnh, xử lý kịp thời các ổ dịch phát sinh.

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến phát biểu

Cùng với đó, phối hợp chặt chẽ giữa ngành y tế và ngành NN&PTNT trong việc chia sẻ thông tin, nâng cao năng lực giám sát, phát hiện, đáp ứng và trong xử lý các ổ dịch, không để dịch bùng phát. Phối hợp chặt chẽ với các cơ quan truyền thông, báo chí và hệ thống truyền thông cơ sở để khuyến cáo, hướng dẫn người dân thực hiện các biện pháp phòng bệnh cá nhân và thay đổi hành vi để phòng bệnh, đặc biệt đối với bệnh Dại và cúm gia cầm, lưu ý truyền thông theo nhóm nguy cơ tại các vùng khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số bằng nhiều hình thức và bằng nhiều thứ tiếng phù hợp với từng địa phương.

Đảm bảo đủ và tăng cường khả năng tiếp cận của người dân với vắc-xin phòng dại, huyết thanh kháng dại. Đặc biệt tại các khu vực có nguy cơ cao; bố trí mỗi huyện có ít nhất 1 điểm tiêm, ở những nơi địa bàn rộng và địa hình khó khăn xem xét bố trí thêm điểm tiêm phòng. Thực hiện rà soát đảm bảo hậu cần, kinh phí, thuốc, vắc-xin, sinh phẩm, vật tư, hóa chất, trang thiết bị, nhân lực... phục vụ cho các hoạt động phòng, chống dịch theo phương châm 4 tại chỗ.

Hà Hùng