Đến năm 2050, hơn 10% dân số trên 65 tuổi của Nhật Bản sẽ hoàn toàn sống cô độc khi không có người thân ruột thịt hay họ hàng gần.

Trên đây là kết quả nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Nhật Bản, mở ra một bức tranh khá ảm đạm về tương lai của người cao tuổi tại nước này.

Theo nghiên cứu, đến giữa thế kỷ này, Nhật Bản sẽ có khoảng 4,48 triệu công dân cao tuổi (từ 65 tuổi trở lên), không có họ hàng đến đời thứ ba, chiếm tới 11,5% trong tổng dân số cao tuổi gồm 39 triệu người. Ngoài ra, số người cao tuổi không có con sẽ tăng từ 4,59 triệu năm 2024 lên 10,32 triệu năm 2050. Trong nhóm này, số người chưa kết hôn dự kiến tăng từ 3,71 triệu lên 8,34 triệu.

Cũng theo nghiên cứu, yếu tố chính dẫn đến viễn cảnh trên là do tỷ lệ kết hôn và tuổi thọ trung bình của người Nhật tăng cao.

Giới chuyên gia nhận định, với những gì sẽ diễn ra, Nhật Bản sẽ đối mặt với nhiều thách thức lớn về mặt xã hội và pháp lý, đặc biệt trong việc đảm bảo chăm sóc sức khỏe và hỗ trợ cuộc sống cho những người già cô đơn. 

Số liệu của Viện nghiên cứu Dân số và An sinh xã hội quốc gia Nhật Bản cho thấy, riêng trong năm 2024, nước này có khoảng 2,86 triệu người trên 65 tuổi không có họ hàng ruột thịt trong vòng ba đời. Khi nhóm này ngày càng nhiều thêm, hệ thống hỗ trợ truyền thống dựa vào gia đình sẽ dần sụp đổ.

Luật pháp hiện hành của Nhật Bản quy định việc chăm sóc người cao tuổi thuộc về trách nhiệm của các thành viên trong gia đình và họ hàng trong vòng 3 đời. Tuy nhiên, với thực tế ngày càng có nhiều người cao tuổi không có người thân, quy định này đang trở nên khó thực hiện và nhiều người cao tuổi khó tìm được người bảo lãnh để vào viện dưỡng lão hoặc các cơ sở chăm sóc sức khỏe khác.

Trước tình hình này, chính phủ Nhật Bản đang nỗ lực tìm kiếm các giải pháp, trong đó có việc đẩy mạnh phát triển dịch vụ chăm sóc tư nhân và soạn thảo hướng dẫn liên quan để tránh các vấn đề tiềm ẩn.

Nhật Bản đã chật vật đối phó với khủng hoảng nhân khẩu học kéo dài nhiều năm. Vào năm 2010, tổng dân số nước này đạt đỉnh với 127 triệu người và bắt đầu giảm dần sau đó. Đến năm 2065, con số này dự kiến giảm xuống còn khoảng 88 triệu.

Tỷ lệ sinh ở Nhật Bản ngày càng thấp đã làm dấy lên lo ngại về dân số già và lực lượng lao động thu hẹp. Năm 2020, số cặp đôi đăng ký kết hôn ở nước này đã giảm 12,3%, xuống còn 525.490, mức thấp kỷ lục thời hậu chiến. Tỷ lệ sinh (số con trung bình một người phụ nữ sinh ra trong đời) chỉ còn 1,34, thuộc hàng thấp nhất trên thế giới.

Hôm 16/9 vừa qua, Nhật Bản công bố thống kê chính thức nước này có 36,25 triệu người trên 65 tuổi, chiếm gần 30% dân số, tăng 20.000 người so với năm trước. Đây là một mức cao kỷ lục, đưa Nhật Bản trở thành nước có tỷ lệ dân ở độ tuổi này cao nhất thế giới. Để so sánh, Italy và Bồ Đào Nha nằm trong top 5, với tỷ lệ lần lượt là 24,6% và 24,5% tổng dân số, trong khi con số ở Hàn Quốc là 19,3% và Trung Quốc là 14,7%.

Theo giới tính, Nhật Bản có 20,53 triệu phụ nữ từ 65 tuổi trở lên, chiếm 32,3% dân số nữ, và 15,72 triệu đàn ông cùng nhóm, chiếm 26,1% tổng dân số nam. Nước này ghi nhận 12,9 triệu người từ 80 tuổi trở lên, chiếm 10,4% tổng dân số và lần thứ 2 liên tiếp vượt ngưỡng 10%.

Ngọc Tuấn