Ấn Độ dự kiến tiếp tục hạn chế xuất khẩu gạo trong năm 2024 nhằm ổn định giá gạo nội địa vốn ở mức gần cao nhất kể từ cuộc khủng hoảng lương thực năm 2008.

Nhờ mức giá thấp hơn và lượng dự trữ dồi dào, Ấn Độ đã trở thành một trong những quốc gia xuất khẩu hàng đầu thế giới trong thập niên qua, chiếm gần 40% tổng lượng hàng thời gian gần đây. Tuy nhiên, để giữ giá cả trong nước ổn định và bảo vệ người tiêu dùng Ấn Độ, Thủ tướng Narendra Modi đã nhiều lần thực hiện chính sách hạn chế xuất khẩu gạo. Theo Sonal Varma- một chuyên gia kinh tế thuộc Nomura Holdings Inc, chính sách này sẽ tiếp tục được duy trì chừng nào giá gạo ở Ấn Độ chịu áp lực tăng cao.

Ấn Độ đã áp đặt thuế xuất khẩu và mức giá tối thiểu, đồng thời cấm xuất khẩu các loại gạo trắng không thuộc loại basmati. Vào tháng 8/2023, giá gạo đã tăng lên mức cao nhất trong 15 năm. Khách mua từ một số quốc gia nhập khẩu dễ bị tổn thương nhất đã hạn chế mua hàng, trong khi một số nước tìm kiếm thỏa thuận miễn trừ. Theo Tổ chức Nông Lương Liên Hợp Quốc (FAO), giá gạo trong tháng 10/2023 vẫn cao hơn 24% so với một năm trước.

Chủ tịch Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Ấn Độ B.V. Krishna Rao lý giải, chính quyền của Thủ tướng Modi muốn đảm bảo có đủ nguồn cung trong nước và giữ giá ổn định nên có khả năng sẽ vẫn hạn chế xuất khẩu cho đến cuộc bỏ phiếu vào năm 2024.

Hiện tượng thời tiết El Niño xuất hiện có thể sẽ càng khiến thị trường gạo toàn cầu bị thắt chặt hơn, đặc biệt khi lượng hàng tồn kho trên thế giới đang tiến sang năm giảm thứ ba liên tiếp. Chính phủ Thái Lan cho biết, sản lượng lúa gạo của nước xuất khẩu lớn thứ hai có thể giảm 6% trong niên vụ 2023-2024 vì khô hạn.

Theo ông Joseph Glauber- thành viên cấp cao tại Viện Nghiên cứu Chính sách Lương thực quốc tế ở Washington, Ấn Độ đang để lại "một lỗ hổng lớn cần lấp đầy".

Nỗi lo về mùa màng ở Ấn Độ cũng khiến các nhà hoạch định chính sách của nước này thận trọng hơn. Theo ước tính của Bộ Nông nghiệp, vụ gieo trồng mùa Hè có thể giảm gần 4% so với năm trước do các yếu tố bất lợi của thời tiết. Trong khi đó, việc đảm bảo nguồn cung có sẵn để hỗ trợ chương trình thực phẩm miễn phí của quốc gia mang lại lợi ích cho trên 800 triệu người dân là ưu tiên hàng đầu của chính phủ. Thủ tướng Modi tuyên bố chương trình này sẽ được kéo dài thêm 5 năm.

Các biện pháp kiểm soát xuất khẩu gạo của Ấn Độ được thực hiện trong bối cảnh nước này nỗ lực hạ nhiệt giá thực phẩm trong nước ngay trước cuộc tổng tuyển cử vào đầu năm tới, khi ông Modi dự kiến sẽ làm thủ tướng nhiệm kỳ 3. Giá gạo bán lẻ tại New Delhi tăng 18% so với một năm trước, trong khi giá lúa mỳ cao hơn 11%.

Người phát ngôn của Bộ Lương thực và Thương mại Ấn Độ cho biết, chính phủ nước này đang liên tục theo dõi giá lương thực để đưa ra quyết định phù hợp về xuất khẩu vào đúng thời điểm và quan tâm đến lợi ích của người tiêu dùng cũng như của nông dân.
Ngọc Tuấn