Nhiều người thường có nguyện vọng “truyền đạm” khi vào BV điều trị. Thậm chí, có người còn tự ý mua thuốc và truyền tiêm tại nhà do ngại đi BV. Điều này có thể gây nên những hệ lụy xấu cho sức khỏe người bệnh.

Hiện nay, có rất nhiều sản phẩm thuốc tiêm truyền là dung dịch, mà trong thành phần có những acid amin cơ bản như: Alvesin, Kidmin, Aminoplasmal… Mỗi sản phẩm có dung tích và thành phần các acid amin có thể không giống nhau. Chẳng hạn như chai Aminoplasmal 250ml có chứa amino acid, isoleucine, leucine, methionine, phenylalanine, threonine, tryptophan, valine, arginine, histidine, alanine, glycine, acid aspartic, acid glutamic, proline, serine, tyrosine.

Như vậy, ta có thể thấy khá nhiều thành phần cũng có trong các thuốc uống khác như Methionin hay Arginine… Hoặc như acid glutamic, một số gia đình hay dùng mì chính là muối natri của nó. Ngoài ra, trong các sản phẩm này cũng có các chất điện giải như natri acetat trihydrat, natri hydroxid, kali acetat, magnesi clorid hexahydrat, dinatri phosphat dodecahydrat...

Các sản phẩm có acid amin thuộc nhóm thuốc điều chỉnh nước điện giải và cân bằng acid-base. Thuốc có tác dụng cung cấp acid amin trong quá trình tổng hợp protein của cơ thể thông qua chế độ dinh dưỡng đường tĩnh mạch, trong khi bệnh nhân không thể chủ động nuôi dưỡng qua đường tiêu hóa hoặc đường uống.

Những chai đạm này cung cấp amino acid như một chất nền cho quá trình tổng hợp protein trong chế độ nuôi dưỡng qua đường tĩnh mạch, khi nuôi dưỡng qua đường uống và đường tiêu hóa không thể thực hiện được, không đủ hoặc chống chỉ định.

Vì là thuốc nuôi dưỡng qua đường tĩnh mạch, nên luôn luôn truyền dung dịch amino acid phối hợp với một lượng dung dịch cung cấp năng lượng. Ví dụ như các dung dịch carbohydrat. Liều dùng được điều chỉnh theo nhu cầu của từng bệnh nhân về amino acid, chất điện giải và dịch cơ thể, phụ thuộc vào điều kiện lâm sàng của bệnh nhân như tình trạng dinh dưỡng và/hoặc mức độ dị hóa nitơ do bệnh lý của từng cá thể.

Chính vì thế, thuốc này chỉ nên tiêm truyền ở BV hoặc các cơ sở y tế có giường bệnh với chỉ định từ thầy thuốc. Người dân không nên tự ý mua và tiêm truyền tại nhà để tránh các nguy cơ bị phản ứng có hại khi dùng thuốc. Liều lượng tiêm truyền, tốc độ truyền dịch cần căn cứ vào thể trạng bệnh nhân để lựa chọn sản phẩm phù hợp và có chỉ định cụ thể.

Các cơ sở thực hiện tiêm truyền thuốc này bắt buộc phải có cơ số thuốc đề phòng sốc phản vệ theo quy định chuyên môn. Trong trường hợp nhu cầu amino acid 1g/kg thể trọng/ngày hoặc hơn, phải đặc biệt chú ý giới hạn lượng dịch đưa vào cơ thể.

Để tránh quá tải dịch, có thể dùng sản phẩm có amino acid với hàm lượng lớn hơn trong trường hợp này. Thuốc này được truyền tĩnh mạch trung tâm với sự theo dõi chặt chẽ bởi nhân viên y tế, không nên thực hiện tiêm truyền xong rồi giao cho người nhà để tránh những biến cố bất thường có thể xảy ra.

Những người mẫn cảm với amino acid có mặt trong dung dịch hoặc có cơ địa chuyển hóa amino acid bất thường bẩm sinh không được dùng thuốc này, vì có thể gây rối loạn tuần hoàn nghiêm trọng, đe dọa đến tính mạng.

Trong BV mới sàng lọc được những trường hợp chống chỉ định như bệnh nhân bị giảm oxy huyết, hay người bị nhiễm acid chuyển hóa, người có bệnh gan tiến triển, suy thận nặng không phải lọc máu hoặc thẩm tách máu… đều chống chỉ định thuốc này.

Trong truyền tĩnh mạch, những người bị suy tim mất bù, phù phổi cấp, tình trạng mất nước… cũng không được dùng các dung dịch acid amin. Thuốc không chỉ định cho trẻ con dưới 2 tuổi. Một số tác dụng không mong muốn như rối loạn tiêu hóa, nôn, buồn nôn hay đau đầu, rét run, sốt… cần cảnh báo trước cho người bệnh, để kịp thời phản ánh lại và có hướng xử trí thích hợp.

Các dung dịch acid amin được truyền tĩnh mạch nên sinh khả dụng của các amino acid và các chất điện giải đạt 100%. Hằng số nội môi của các amino acid trong huyết tương được duy trì càng lâu càng tốt khi truyền amino acid nói chung. Phần amino acid không tham gia vào quá trình tổng hợp protein được chuyển hóa theo nhiều nhánh.

Nhóm amino acid được tách khỏi khung carbon bởi chuyển hóa amin. Chuỗi carbon hoặc bị oxy hóa trực tiếp thành CO2 hoặc được dùng làm chất nền trong quá trình hình thành glucose tại gan. Nhóm amin cũng được chuyển hóa tại gan thành urê…

Với những thông tin thuốc truyền tĩnh mạch trung tâm như vậy, người dân không nên tự ý mua thuốc và thực hiện tiêm truyền tại nhà, để tránh những hậu quả đáng tiếc khi người bệnh không được thăm khám thực thể và chưa có chỉ định của thầy thuốc chuyên khoa.

ThS.Lê Quốc Thịnh