Các nhà khoa học Liên minh châu Âu (EU), ngày 8/11, đánh giá năm 2023 "gần như chắc chắn" nóng nhất trong 125.000 năm.

Thông tin trên được đưa ra sau khi Cơ quan theo dõi biến đổi khí hậu Copernicus (C3S) của EU xác nhận tháng 10 năm nay đã phá vỡ kỷ lục của tháng 10 nóng nhất thế giới được ghi nhận hồi năm 2019, với mức chênh lệch rất lớn.

"Kỷ lục đã bị phá vỡ 0,4 độ C, đây là một mức chênh lệch rất lớn", Phó giám đốc C3S Samantha Burgess bình luận và dùng cụm từ "rất khắc nghiệt" để mô tả nền nhiệt trong tháng 10 vừa qua.

Nguyên nhân nắng nóng được xác định chủ yếu là do lượng khí nhà kính phát thải liên tục từ hoạt động của con người, kết hợp với sự xuất hiện của hiện tượng El Nino trong năm nay, khiến vùng nước bề mặt phía đông Thái Bình Dương nóng lên. Trên phạm vi toàn cầu, nhiệt độ không khí bề mặt trung bình tháng 10 ấm hơn 1,7 độ C so với cùng tháng trong giai đoạn năm 1850 -1900 mà C3S định nghĩa là thời kỳ tiền công nghiệp. C3S cho biết việc phá kỷ lục vào tháng 10 có nghĩa là 2023 hiện "gần như chắc chắn" là năm nóng nhất được ghi nhận.

Bộ dữ liệu của C3S có từ năm 1940, và kỷ lục năm nóng nhất trước đó thuộc về năm 2016, cũng là một năm trải qua hiện tượng El Nino.

"Khi chúng tôi kết hợp dữ liệu của mình với Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi khí hậu (IPCC) của Liên Hợp Quốc, chúng tôi có thể nói rằng đây là năm nóng nhất trong 125.000 năm qua", bà Burgess cho biết.

Biến đổi khí hậu đang gây ra các hình thái thời tiết khắc nghiệt, đặc biệt trong năm nay. Hàng nghìn người đã thiệt mạng vì lũ lụt ở Libya, trong khi Canada đối mặt với nạn cháy rừng tồi tệ chưa từng thấy theo dữ liệu được ghi nhận. Trong khi đó, nghiên cứu của các chuyên gia đến từ khắp thế giới công bố tháng trước cho thấy, khu vực Nam Mỹ phải đương đầu với tình trạng nắng nóng dữ dội khi nền nhiệt tăng thêm 4,3 độ C lên tới 40 độ C ở phần lớn các nước Brazil, Paraguay, Bolivia và Argentina ở thời điểm đang là cuối mùa Đông và đầu mùa Xuân ở Nam bán cầu.

Nghiên cứu khẳng định hiện tượng El Nino đã góp phần đẩy nhiệt độ lên cao hơn.

"Hầu hết các năm có El Nino đều phá kỷ lục. El Nino làm tăng thêm tốc độ nóng lên đều đặn do con người gây ra", nhà khoa học khí hậu Michael Mann tại Đại học Pennsylvania (Mỹ) phản ánh.

Tuy nhiên, El Nino chỉ là một yếu tố nhỏ so với biến đổi khí hậu. Các chuyên gia cảnh báo nếu hiện tượng ấm lên toàn cầu vượt hơn 2 độ C so với mức trung bình thời kỳ tiền công nghiệp, các đợt sóng nhiệt tương tự trong khu vực được dự đoán sẽ xảy ra mỗi 5-6 năm/lần.

"Chúng ta không được để lũ lụt, cháy rừng, bão và sóng nhiệt tàn khốc trong năm nay trở thành hiện tượng bình thường mới. Bằng cách giảm nhanh lượng khí thải nhà kính trong thập niên tới, chúng ta có thể giảm một nửa tốc độ nóng lên", nhà khoa học khí hậu Piers Forster tại Đại học Leeds (Anh) khuyến nghị.

Mặc dù các quốc gia trên thế giới đã đặt ra mục tiêu cắt giảm dần lượng khí thải nhà kính, nhưng cho đến nay điều đó vẫn chưa trở thành hiện thực. Lượng khí thải CO2 toàn cầu đã đạt mức cao kỷ lục vào năm 2022 lên tới 36,8 tỷ tấn.

Ngọc Tuấn