Trước đây, loét dạ dày tá tràng chủ yếu được điều trị ngoại khoa, hoặc dùng các thuốc kháng acid (antacid) để trung hòa acid dạ dày. Hiện nay, trên thị trường có khá nhiều loại thuốc phối hợp dạng kit theo phác đồ gồm 3 thuốc khác nhau để tiêu diệt vi khuẩn Helicobacter pylori (HP) và giảm tiết acid dịch vị.

HP được coi là nguyên nhân của bệnh viêm loét dạ dày ở người. Sau khi xâm nhập vào đường tiêu hóa, loại vi khuẩn này có thể phát triển âm thầm mà không gây ra bất kỳ triệu chứng nào. Do vậy, rất nhiều người mắc loại vi khuẩn này mà không biết. Trong suốt thời gian đó, vi khuẩn HP làm thay đổi dần môi trường niêm mạc ở dạ dày, tăng nồng độ acid. Nhiều năm sau, vi khuẩn HP xâm nhập vào niêm mạc dạ dày, làm xuất hiện các vết loét dạ dày.

Tình trạng nhiễm khuẩn HP dạ dày lại là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây ra tình trạng viêm loét dạ dày tá tràng, ảnh hưởng nghiêm trọng tới chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Trong một số trường hợp, tình trạng này có thể dẫn đến nhiễm trùng, ung thư dạ dày. Liệu pháp 3 loại thuốc bao gồm các thuốc ức chế bơm proton như Omeprazole hoặc Lansoprazole kết hợp với Clarithromycin và Tinidazole có thể sử dụng như phác đồ có thời gian điều trị ngắn, đơn giản và có hiệu quả tiêu diệt HP nhanh nhất hiện nay.

Khác với các loại thuốc thông dụng trong mỗi vỉ thuốc chỉ có một loại thuốc, các kít dạ dày sẽ có 3 loại thuốc khác nhau. Kit dạ dày hay thuốc kit là loại thuốc được sử dụng để điều trị viêm dạ dày mạn tính, viêm loét dạ dày tá tràng có nhiễm Helicobacter pylori. Thành phần của thuốc gồm 2 thuốc kháng sinh Tinidazol (hoặc Amoxicillin), Clarithromycin và một thuốc PPI (thuốc ức chế bơm proton). Trong đó, thuốc kháng sinh Tinidazol (hoặc Amoxicillin), Clarithromycin có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn HP; thuốc PPI làm giảm tiết acid dịch vị trong dạ dày, thuyên giảm các triệu chứng của bệnh, người bệnh bớt đau và khó chịu.

Một số hãng dược cho ra thị trường dạng thuốc kit kết hợp bao gồm Tinidazole, Clarithromycin và Lansoprazole sử dụng trong điều trị bệnh loét dạ dày tá tràng do nhiễm trùng đường tiêu hóa bởi vi khuẩn HP. Hoạt chất PPI được sử dụng phối hợp trong kit loại này là Lansoprazole tham gia vào quá trình giảm tiết acid trong dạ dày để làm giảm các triệu chứng và cho phép quá trình chữa lành ổ loét được hiệu quả nhanh hơn. Khi cả 3 loại được sử dụng cùng nhau với liều lượng thích hợp trong thuốc kit, chúng sẽ hiệu quả hơn so với dùng một hoặc hai loại cùng một lúc.

Một số dạng kit khác chứa 3 loại thuốc có hoạt chất là Omeprazole, Tinidazole, Clarithromycin. Kit thuốc này cũng được chỉ định trong điều trị tiêu diệt HP trong bệnh viêm dạ dày mãn tính, bệnh loét dạ dày và tá tràng. Sản phẩm được đóng hộp 7 kit, mỗi kít gồm 2 viên nang Omeprazole 20mg, 2 viên nén Tinidazole 500mg, 2 viên nén Clarithromycin USP 250mg.

Omeprazole là một thuốc chống tiết acid dịch vị thuộc nhóm Benzimidazole thế. Omeprazole kết hợp với H'K' ATPase trong tế bào thành dạ dày, làm bất hoạt hệ thống enzym này bằng cách ức chế sự tiết acid hydrochloric bởi các tế bào thành dạ dày ở giai đoạn sau cùng. Omeprazole cũng ức chế sự tiết acid dịch vị cơ bản hoặc do kích thích.

Tinidazole là một Nitroimidazole có tác dụng kéo dài và mạnh hơn so với Metronidazole. Nó có tác dụng chống đơn bào và vi khuẩn kỵ khí. Tinidazole là một loại thuốc kháng khuẩn có tác dụng diệt nhanh chóng HP bằng cách gây tổn hại tới sợi ADN hoặc ức chế sự tổng hợp của chúng.

Clarithromycin có tác dụng kháng khuẩn bằng cách kết hợp với tiểu đơn vị 50S Ribosom của vi khuẩn nhạy cảm và ức chế sự tổng hợp protein của HP, nên nó là chất thích hợp được đưa vào sử dụng trong phác đồ phối hợp 3 thuốc trị viêm loét dạ dày tá tràng.

Việc tuân thủ hướng dẫn sử dụng, nhất là liều dùng và cách dùng rất quan trọng để đảm bảo kit dạ dày phát huy tối đa công dụng và phòng ngừa các tác dụng phụ. Thuốc kit thường được chỉ định sử dụng trong 7-14 ngày với liều dùng và cách dùng là kháng sinh Tinidazol uống 2 ngày/lần (mỗi lần 500mg); kháng sinh Amoxicillin uống 2 ngày/lần (mỗi lần 500mg); kháng sinh Clarithromycin uống 2 ngày/lần (mỗi lần 500mg). Cả 3 loại thuốc này cần phải uống sau khi ăn. Riêng các thuốc PPI có trong kit cần uống 2 lần/ngày (mỗi lần 1 viên) và uống trước ăn khoảng 30-60 phút.

Các kit dạ dày có thành phần kháng sinh Clarithromycin liều lượng 250mg/viên. Hàm lượng kháng sinh này không đủ cho mỗi lần sử dụng, nên bạn cần dùng 2 viên cho mỗi lần uống. Nếu không, không những không tiêu diệt được vi khuẩn, mà còn làm tăng nguy cơ kháng thuốc. Tùy vào từng loại kit thuốc, thầy thuốc sẽ có hướng dẫn cụ thể và chi tiết về liều dùng, cách dùng, nhất là thời điểm uống (trước hay sau ăn) để mang lại hiệu quả điều trị viêm loét cao nhất. Bệnh nhân không tự ý dừng uống thuốc khi triệu chứng bệnh thuyên giảm hoặc tự ý mua thuốc khác để dùng thêm khi bệnh tái phát. Đây chính là sai lầm mà nhiều người mắc phải khi sử dụng kit dạ dày khiến bệnh ngày càng trở nặng do tình trạng kháng thuốc.

Những đối tượng không nên sử dụng kit thuốc dạ dày là phụ nữ mang thai, đang cho con bú và trẻ nhỏ. Người dị ứng hoặc mẫn cảm với bất kỳ thành phần nào của thuốc cũng không nên sử dụng các loại kit này. Người bị suy gan, suy thận và đang trong giai đoạn điều trị bệnh cần phải tránh sử dụng thuốc hoặc hết sức thận trọng khi buộc phải dùng.

Kit có thể gây ra những tác dụng phụ không mong muốn, nhất là khi bệnh nhân không tuân thủ hướng dẫn sử dụng và chỉ định đã được khuyến cáo. Một số tác dụng có hại (ADR) hay gặp khi sử dụng kit là đau đầu, chóng mặt, choáng váng, buồn nôn và nôn. Một số người có thể bị đau bụng kèm tiêu chảy hoặc táo bón. Nếu tình trạng nhiệt miệng, viêm nướu, nổi ban ngứa, đánh trống ngực, bồn chồn, tim đập nhanh, rối loạn nhịp tim, đau mỏi trong người, cảm thấy các cơ bị yếu và người mềm nhũn, cần dừng ngay thuốc và đưa người bệnh đến các cơ sở y tế gần nhất để xử trí kịp thời.

ThS.Lê Quốc Thịnh