Trong 9 tháng năm 2023, BHXH TP.Hà Nội thực hiện 3.293 cuộc thanh tra, kiểm tra. Qua mỗi cuộc thanh tra, kiểm tra lại có thêm NLĐ được bảo vệ và thụ hưởng quyền lợi; Đơn vị DN được hướng dẫn, đôn đốc tuân thủ pháp luật BHXH, BHYT; Đặc biệt, những đơn vị DN cố tình chây ì chậm đóng, trốn đóng, vi phạm pháp luật sẽ bị xử lý...

Công ty TNHH Dịch vụ và Du lịch VnTravel (64 Lương Ngọc Quyến, Văn Quán, Hà Đông, TP.Hà Nội) đã báo giảm hết số lao động đang đóng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp từ tháng 6/2023, nhưng qua kiểm tra hồ sơ đơn vị cung cấp thì vẫn có NLĐ có đi làm và hưởng tiền lương, tiền công tháng 6/2023.

Đặc biệt, Công ty đã trả tiền lương, tiền công cho NLĐ hết tháng 6/2023, khi trả lương đã trích trừ tiền của NLĐ đóng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp, nhưng chưa chuyển số tiền đó kịp thời đến cơ quan BHXH. Toàn bộ lao động của Công ty đã được cấp sổ BHXH và Công ty đã trả sổ BHXH cho NLĐ tự quản lý. Nhưng 2 năm nay, Công ty không đóng BHYT, nên NLĐ cũng không được gia hạn thẻ BHYT (thẻ BHYT không có giá trị sử dụng trong năm 2022, 2023), khi đi KCB phải tự lo chi phí.

Công ty chưa thực hiện việc tự xây dựng thang, bảng lương theo quy định tại Điều 93 Bộ luật Lao động 2019. Ngay trong các HĐLĐ cũng chưa ghi đầy đủ những nội dung chủ yếu, mà chỉ ghi chung chung. Ví dụ, tại mục Địa điểm làm việc, chỉ ghi “Văn phòng VNTRavel”; Mục điều kiện an toàn vệ sinh lao động, chỉ ghi “Theo quy định pháp luật hiện hành”; Mục Chế độ nghỉ ngơi, chỉ ghi “Theo quy định chung của Nhà nước”; Hay mục BHXH chỉ ghi “Theo quy định của Nhà nước”.

Sau khi thanh tra, Giám đốc BHXH TP.Hà Nội yêu cầu Công ty TNHH Dịch vụ và Du lịch VnTravel phải nghiêm túc thực hiện kết luận, khắc phục những sai sót, vi phạm trên và báo cáo kết quả thực hiện về BHXH Thành phố trước ngày 22/10/2023.

Tại Công ty TNHH Đầu tư Matec Vina (Ngũ Hiệp, Thanh Trì, TP.Hà Nội), qua thanh tra đã phát hiện Công ty chưa ghi đầy đủ nội dung trong các HĐLĐ. Một số nội dung trong HĐLĐ về công việc phải làm, mức lương, BHXH, BHYT... chỉ ghi sơ sài, chưa thoả thuận cụ thể với NLĐ. Mặc dù hằng tháng Công ty đã trích trừ tiền lương của NLĐ để đóng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp, nhưng không nộp cơ quan BHXH kịp thời trong tháng theo quy định.

Với 54 lao động đóng BHXH, tính đến hết tháng 8/2023, Công ty TNHH Đầu tư Matec Vina chậm đóng BHXH số tiền trên 83 triệu đồng (trong đó, có hơn 74 triệu tiền gốc và hơn 9 triệu tiền lãi). Cũng từ việc chậm đóng BHXH, đã có 3 NLĐ chấm dứt HĐLĐ nhưng chưa được trả sổ BHXH. Ngoài ra, NLĐ của Công ty chưa được gia hạn thẻ BHYT sau ngày 31/8/2023 cũng do Công ty chưa đóng BHYT sau thời điểm này.

Để bảo vệ quyền lợi của NLĐ, sau khi Thanh tra, Giám đốc BHXH TP.Hà Nội yêu cầu Công ty TNHH Đầu tư Matec Vina phải nghiêm túc thực hiện kết luận về những sai sót, vi phạm trên và báo cáo kết quả thực hiện về BHXH Thành phố trước ngày 5/11/2023. Riêng số tiền chậm đóng BHXH trên 83 triệu đồng và số tiền BHXH, BHYT, BH thất nghiệp tháng 9/2023 phải chuyển ngay về tài khoản thu của BHXH huyện Thanh Trì trước ngày 30/9/2023. Sau thời điểm trên, BHXH TP.Hà Nội sẽ kiểm tra lại việc thực hiện kiến nghị và sẽ xử lý vi phạm hành chính nếu Công ty không thực hiện kiến nghị, tiếp tục vi phạm.

Đó chỉ là 2 trong số 3.293 cuộc thanh tra, kiểm tra việc thực hiện chính sách pháp luật BHXH, BHYT được BHXH TP.Hà Nội thực hiện trong 9 tháng qua (Thanh tra, kiểm tra theo Kế hoạch là 2.596 cuộc; thanh tra, kiểm tra đột xuất đối với 697 đơn vị DN).

Theo thống kê của BHXH TP.Hà Nội, sau khi thanh tra, kiểm tra, cơ quan BHXH đã truy thu số tiền chậm đóng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp 287,2 tỷ đồng (đạt 79,7% tổng số tiền chậm đóng).

Các đoàn thanh tra đã phát hiện và yêu cầu chủ SDLĐ phải đóng và truy đóng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp cho 487 lao động chưa tham gia hoặc đóng thiếu thời gian. Tổng số tiền đề nghị truy đóng là 11,1 tỷ đồng và 340 lao động đóng thiếu mức quy định với số tiền đề nghị truy đóng là 453,1 triệu đồng. Phát hiện 380 lượt người hưởng chế độ BHXH ngắn hạn sai quy định với số tiền phải thu hồi về quỹ BHXH 449,3 triệu đồng. Yêu cầu thu hồi về quỹ BHYT 13,8 tỷ đồng do các cơ sở KCB BHYT chi sai quy định.

Qua công tác thanh tra chuyên ngành, phối hợp thanh tra liên ngành, BHXH Thành phố, các Sở, ngành và UBND quận, huyện, thị xã đã phát hiện, xử phạt và kiến nghị UBND Thành phố xử phạt hành chính hành vi chậm đóng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp đối với 71 đơn vị số tiền 5.468.913.629 đồng.

Lãnh đạo BHXH TP.Hà Nội nhận định, tình trạng chậm đóng, trốn đóng BHXH trong thời gian qua có nguyên nhân khách quan. Đó là, tình hình sản xuất kinh doanh của một số DN gặp khó khăn, nhất là ngành dệt may và da giày. Đây cũng là những ngành nghề, lĩnh vực sử dụng nhiều lao động. Do không có đơn hàng, giảm doanh thu, NLĐ thiếu việc làm, nên DN khó có nguồn để trích đóng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp đầy đủ, kịp thời.

Bên cạnh đó, việc chấp hành pháp luật về BHXH, BHYT của một số chủ SDLĐ chưa nghiêm, chậm đóng, trốn đóng, thậm chí không tham gia BHXH hoặc tham gia BHXH không đầy đủ cho NLĐ.

Qua thanh tra, kiểm tra cũng phát hiện những sai sót ngay từ khâu tuyển dụng lao động. Trong nhiều HĐLĐ các điều, khoản đã không được xác lập rõ ràng, không đúng quy định về loại hợp đồng lao động của Luật Lao động. Đơn cử, đối với NLĐ làm công việc có tính chất thường xuyên, liên tục, nhưng chỉ ký Hợp đồng lao động thời vụ, theo vụ việc. Điều này ảnh hưởng tới quyền lợi hợp pháp của NLĐ.

Ngoài ra, nhiều đơn vị DN đăng ký thành lập, có mã số thuế, nhưng khi tiến hành thanh tra, kiểm tra thì không thấy ở địa chỉ kinh doanh đăng ký do chỉ thành lập trong thời gian ngắn rồi… giải thể.

BHXH TP.Hà Nội cũng như BHXH nhiều địa phương khác, thời gian qua đã rất cố gắng nỗ lực tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra thực hiện chính sách BHXH, BHYT để bảo vệ quyền lợi của NLĐ. Nhưng số đơn vị DN tham gia BHXH ngày càng nhiều, lực lượng thanh tra, kiểm tra còn mỏng. Vì vậy, hơn ai hết, chính NLĐ cần phải chủ động, tích cực thực hiện đúng quyền lợi và nghĩa vụ ngay từ khi ký HĐLĐ cũng như theo dõi, giám sát quá trình tham gia BHXH, BHYT…

Châu Anh