Hôm nay (20/10), BQL Di tích Nhà tù Hỏa Lò khai mạc trưng bày “Sắt-son”, giới thiệu những hình ảnh, tư liệu về tấm gương những nữ chiến sĩ yêu nước, cách mạng tiêu biểu trong hoàn cảnh lao tù khắc nghiệt.

Đây là hoạt động nhân kỷ niệm 91 năm ngày thành lập Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam (20/10/1930-20/10/2021). Theo đó, trưng bày được thể hiện qua 2 phần: Sắt và Son.

“Sắt” là câu chuyện về những người phụ nữ Việt Nam với bao đức tính cao đẹp, luôn hết lòng chăm lo cho hạnh phúc gia đình, yêu chồng, thương con thắm thiết. Nhưng khi Tổ quốc lâm nguy, các mẹ, các chị sẵn sàng động viên chồng con lên đường chiến đấu. Không chỉ là hậu phương vững chắc, chị em còn trực tiếp cầm súng bảo vệ quê hương. Với sức chịu đựng bền bỉ, ý chí kiên trung, phụ nữ Việt Nam đã vượt qua mọi hoàn cảnh khắc nghiệt trong chốn lao tù hay hiên ngang đối mặt với quân thù nơi chiến trường ác liệt.

Phần trưng bày này được thể hiện qua hình ảnh “Hoa nơi ngục lửa” và “Lòng vàng, gan sắt”. Trong đó, “Hoa nơi ngục lửa” giới thiệu tấm gương của 9 nữ chiến sĩ yêu nước, cách mạng tiêu biểu trong hoàn cảnh lao tù khắc nghiệt. Sự đày ải của kẻ địch đã khiến nhiều chị mất đi thiên chức làm mẹ hay vĩnh viễn mang nỗi đau trên cơ thể. Nhưng, chính các “địa ngục trần gian” này đã tôi luyện ý chí, giúp các chị vượt qua những đòn thù tàn khốc, hay sẵn sàng đón nhận những bản án tử hình khắc nghiệt để giữ vững khí tiết người cách mạng.

Đó là tấm gương nữ Bí thư Thành ủy Sài Gòn đầu tiên Nguyễn Thị Minh Khai (1910-1941), với câu nói nổi tiếng trước khi bị xử bắn năm 1941: “Việc chúng tôi làm là chính nghĩa. Vì muốn cho Tổ quốc chúng tôi được độc lập, dân chúng tôi được ấm no, mà chúng tôi làm cách mạng. Chúng tôi không có tội gì…”. Là câu chuyện về chị Nguyễn Thị Quang Thái (1915-1944), em ruột của chị Nguyễn Thị Minh Khai, cũng là người vợ đầu tiên của Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Năm 29 tuổi, chị hy sinh sau 2 năm sống dưới chế độ lao tù khắc nghiệt tại Nhà tù Hỏa Lò. Là nữ anh hùng huyền thoại Võ Thị Sáu (1933-1952), mới 14 tuổi đã trở thành chiến sĩ trinh sát Đội Công an xung phong vùng Đất Đỏ (nay thuộc tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu); được kết nạp Đảng vào đêm trước ngày bị đưa đi xử bắn. Tấm gương của chị Lê Thị Riêng (1925-1968) dành trọn tuổi trẻ “chiến đấu cho hạnh phúc không tan, cho con sớm gần mẹ, cho người không còn tang tóc, chia ly” được toàn thể phụ nữ và nhân dân miền Nam cảm mến, tin yêu. Hay như nữ tướng Nguyễn Thị Định (1920-1992) với tên tuổi gắn liền với phong trào Đồng Khởi tại Bến Tre đầu những năm 1960, và “đội quân tóc dài” dưới sự lãnh đạo của bà đã trở thành nỗi khiếp sợ của quân thù...

Còn “Lòng vàng, gan sắt” giới thiệu câu chuyện về những người mẹ, người chị, người em dịu dàng, nhỏ nhắn, đã hòa mình vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc. Khi đất nước lâm nguy, chị em hăng hái tham gia đánh giặc bằng “đòn gánh đánh càn” ở miền Bắc, “tầm vông diệt giặc” ở miền Nam… Những đội nữ du kích, tự vệ địa phương, nữ thanh niên xung phong xông pha nơi chiến trường ác liệt hay những nữ chiến sĩ chiến đấu thầm lặng nơi đầu não của địch đã góp phần làm nên chiến thắng lẫy lừng của dân tộc trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ.

Phần “Son” được thể hiện qua hai tiểu mục: “Tốt gỗ” và “Tốt sơn”. Trong đó, “Tốt gỗ” tập trung khắc họa câu chuyện những người phụ nữ nơi hậu phương “giỏi một nghề, biết nhiều việc”. Các mẹ, các chị giữ một “tấm lòng son”, chăm lo sản xuất, nuôi dạy con ngoan, học hành tiến bộ, chăm sóc chu đáo cha mẹ già yếu. Bảo đảm sự ổn định, vững vàng của hậu phương lớn miền Bắc, hỗ trợ đắc lực cho tiền tuyến lớn miền Nam. Tiếp nối truyền thống, phụ nữ Việt Nam hôm nay luôn nỗ lực vượt qua rào cản về định kiến giới, năng động, sáng tạo, “giỏi việc nước, đảm việc nhà”, hăng say cống hiến để khẳng định vị trí, vai trò của mình trong thời đại mới “tự tin, tự trọng, trung hậu, đảm đang”.

Phần “Tốt sơn” tôn vinh những nét đẹp của phụ nữ Việt Nam trong mọi khía cạnh, mọi hoàn cảnh của cuộc sống trong suốt chiều dài lịch sử. Mỗi bức ảnh là một khoảnh khắc đáng giá, với những câu chuyện cảm động, nhân văn đằng sau.

Trưng bày sẽ kéo dài tới hết tháng 5/2022, tại Di tích Lịch sử Nhà tù Hỏa Lò, số 1 Hỏa Lò, Trần Hưng Đạo, Hoàn Kiếm, Hà Nội.

Anh Minh