Sáng 24/9, dưới sự chủ trì của bà Nguyễn Thúy Anh- Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội, Thường trực Ủy ban Xã hội đã họp nghe Bộ Y tế báo cáo về kết quả thực hiện Nghị quyết 68/2013/QH13 về đẩy mạnh thực hiện chính sách, pháp luật BHYT, tiến tới BHYT toàn dân năm 2019-2020; cũng như việc quản lý và sử dụng quỹ BHYT năm 2020.

Tham dự cuộc họp có đại diện Thường trực Hội đồng Dân tộc và một số Ủy ban của Quốc hội; Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên; Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Phạm Lương Sơn; đại diện BHXH Bộ Quốc phòng, BHXH Công an nhân dân và một số bộ, ngành liên quan.

Tỷ lệ bao phủ BHYT vượt chỉ tiêu được giao

Báo cáo tại cuộc họp, ông Đỗ Xuân Tuyên- Thứ trưởng Bộ Y tế cho biết, mặc dù Luật BHYT cũng như các quy định pháp luật liên quan đã ban hành đầy đủ, nhưng qua thực tiễn vẫn còn thiếu chế tài cụ thể đối với đối tượng tự đóng, hỗ trợ đóng BHYT. Do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19, nên một số DN phải tạm dừng HĐLĐ dẫn đến NLĐ không được tham gia BHYT…

Tuy nhiên, với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và sự phối hợp với các bộ, ngành liên quan, đến hết năm 2020, cả nước đã có 87,97 triệu người tham gia BHYT, tăng 2,23 triệu người so với năm 2019 và đạt tỷ lệ bao phủ 90,85% dân số- vượt 10,85% so với chỉ tiêu được giao tại Nghị quyết số 68/2013/QH13. “Trong đó, NSNN đóng và hỗ trợ mức đóng BHYT cho trên 51 triệu người, chiếm 58% số đối tượng và tổng số chi NSNN đóng, hỗ trợ đóng trong năm 2020, bằng 41% tổng số thu BHYT”- ông Tuyên chia sẻ.

Cùng với đó, Bộ Y tế cũng đã quy định gói DVYT cơ bản cho tuyến y tế cơ sở, bao gồm: Gói dịch vụ cho KCB do quỹ BHYT chi trả (76 dịch vụ, 241 thuốc); gói DVYT cho chăm sóc sức khỏe, dự phòng và nâng cao sức khỏe do NSNN và các nguồn kinh phí hợp pháp khác chỉ trả; quy định phạm vi hoạt động chuyên môn đối với người hành nghề KCB, trong đó có quy định phạm vi hoạt động chuyên môn là KCB đa khoa, tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai, thanh toán chi phí KCB BHYT.

Đáng chú ý, quy định về gói DVYT cơ bản do quỹ BHYT chi trả chưa rõ về khái niệm, không thể hiện tính chất của gói DVYT cơ bản phải đặt trong sự cân đối về phạm vi quyền lợi và khả năng chi trả của quỹ BHYT. Trong khi đó, Luật BHYT vẫn có các quy định về phạm vi quyền lợi và mức hưởng BHYT; đồng thời quy định Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành danh mục, tỷ lệ, điều kiện thanh toán đối với thuốc, VTYT, DVKT y tế thuộc phạm vi được hưởng của người tham gia BHYT.

Trên CSDL tham gia BHXH, BHYT tập trung, ngành BHXH Việt Nam đã triển khai các dịch vụ tra cứu qúa trình tham gia BHXH, BHYT và thông tin thẻ BHYT. Đặc biệt, Hệ thống thông tin giám định BHYT đã kết nối, liên thông dữ liệu giữa cơ quan BHXH với gần 13.000 cơ sở KCB BHYT trên toàn quốc, chất lượng liên thông dữ liệu được cải thiện và nâng cao rõ rệt. Năm 2020, đã tiếp nhận dữ liệu của 167,8 triệu lượt KCB, tỷ lệ liên thông đạt 97,56%; tỷ lệ hồ sơ đúng ngày ra viện đạt 92,6%...

Đồng tình với báo cáo trên, ông Đặng Thuần Phong- Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội khẳng định, Việt Nam vẫn còn nghèo nhưng đã đạt được nhiều thành tựu trong thực hiện BHYT, độ bao phủ BHYT trong năm qua đều đạt và vượt chỉ tiêu Chính phủ, Quốc hội giao. Tuy nhiên, số người chưa tham gia BHYT hiện chiếm gần 9,1% dân số- đây là những nhóm người khó vận động, có điều kiện kinh tế và chưa sẵn sàng tham gia hoặc đã tham gia loại hình BH sức khoẻ khác. “Mặt khác, số người tham gia hiện nay chủ yếu do NSNN hỗ trợ, số lao động cũng như DN thuộc diện tham gia do ảnh hưởng của dịch Covid-19 nên dừng hoặc nợ đóng cao; HSSV tham gia vẫn chưa đạt 100%... Do vậy, Chính phủ cần có giải pháp để đảm bảo độ bao phủ BHYT bền vững, giảm dần gánh nặng hỗ trợ từ phía Nhà nước và người dân tự tham gia hưởng thụ chính sách”- ông Phong phân tích.

Bà Leo Thị Lịch- Thành viên Ủy ban Xã hội cũng cho rằng, việc thực hiện chính sách BHYT và tiến tới BHYT toàn dân vẫn còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc. Do đó, Chính phủ cần làm rõ những đối tượng chưa tham gia tập trung vào nhóm nào, ngân sách địa phương nào chưa hỗ trợ theo quy định; vùng khó khăn hay đặc biệt khó khăn có tỷ lệ dân số tham gia BHYT ra sao. Đặc biệt, tình trạng DN trốn đóng BHYT cho lao động có phải thực sự khó khăn do dịch Covid-19 hay không; trách nhiệm của cơ quan thẩm quyền trong xử lý nợ này...

Người tham gia BHYT được thụ hưởng nhiều quyền lợi

Cùng với tỷ lệ bao phủ BHYT tăng, công tác KCB BHYT cho người dân luôn đảm bảo kịp thời, người có thẻ BHYT được chăm sóc y tế ngay tại cơ sở được tốt hơn. Trong năm qua, cả nước có 167 triệu lượt KCB BHYT (do giãn cách xã hội nên giảm 10% so với năm 2019). Do đó, số chi KCB BHYT cũng giảm khoảng 2%, trong đó chi tại tuyến tỉnh chiếm tỷ lệ cao nhất với 46%, còn tỷ lệ chi tuyến xã thấp nhất. Đáng chú ý, dù tỷ lệ chi tuyến huyện không phải có số lượt cao, nhưng lại chiếm tỷ lệ chi phí lớn nhất.

Cùng với đó, việc mở rộng danh mục thuốc đấu thầu tập trung cấp quốc gia tập trung vào các thuốc có số lượng sử dụng nhiều và giá trị lớn; danh mục thuốc đấu thầu tập trung cấp địa phương là 129 thuốc, tăng 23 thuốc so với danh mục cũ; đưa 681 thuốc biệt dược gốc, 15 thuốc kháng thể đơn dòng và 5 thuốc điều trị HIV có từ 1 đến 2 nhà sản xuất vào danh mục đàm phán giá để giảm giá thuốc, giảm chi phí quỹ BHYT. “Chất lượng dịch vụ KCB đã được nâng lên, nhưng chưa đáp ứng được nhu cầu ngày càng cao và đa dạng của người dân; có sự chênh lệch lớn giữa các tuyến, các vùng, đặc biệt ở tuyến dưới. Người dân chưa thực sự tin tưởng vào y tế cơ sở, hầu hết mới chỉ tập trung vào chữa bệnh mà chưa có đủ điều kiện chăm sóc toàn diện người bệnh. Tình trạng vượt tuyến dẫn đến quá tải ở một số BV Trung ương và thành phố lớn chưa được giải quyết triệt để”- ông Tuyên thừa nhận.

Tại cuộc họp, Thường trực Ủy ban Xã hội và các đại biểu cũng đánh giá cao việc Bộ Y tế, BHXH Việt Nam và các bộ, ngành liên quan đã có nhiều nỗ lực, cố gắng trong việc thực hiện Nghị quyết số 68/2013/QH13, trong đó một số chỉ tiêu đạt tốt so với yêu cầu Quốc hội đề ra. Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn một số chỉ tiêu chưa đạt; hệ thống y tế cơ sở chưa được quan tâm đầu tư về cơ sở vật chất, trang thiết bị, nhân lực, chất lượng chuyên môn KCB, dẫn đến chất lượng KCB ở tuyến dưới còn hạn chế. Bên cạnh đó, một số đại biểu cũng đề nghị có giải pháp xử lý tình trạng trốn đóng, chậm đóng BHYT trong năm 2020- đang tiếp tục gia tăng ở nhiều địa phương; cũng như xử lý việc chưa tuân thủ nghiêm pháp luật BHYT của nhiều đơn vị SDLĐ.

Cùng với đó, một số đại biểu cũng lo ngại nguy cơ mất cân đối quỹ KCB BHYT. Cụ thể, tỷ lệ người tham gia BHYT ngày một gia tăng- là một trong số các nguyên nhân chính dẫn đến số lượt KCB BHYT tăng lên và chi phí KCB BHYT cũng tăng. Theo các đại biểu, trong khi số lượt KCB BHYT tăng, thì nguồn quỹ BHYT tăng không tương ứng, mặc dù có sự gia tăng số lượng người tham gia, dẫn đến thiếu kinh phí cho công tác KCB BHYT. Điều này do mức đóng BHYT không tăng tương ứng với mức tăng giá DVKT và nhu cầu KCB, dẫn đến nguy cơ mất cân đối quỹ.

Đặc biệt, hiện 59% đối tượng tham gia BHYT được NSNN đóng và hỗ trợ đóng theo mức lương cơ sở, nên số thu vào quỹ thấp, ảnh hưởng đến cân đối thu-chi quỹ BHYT. Mặt khác, quyền lợi của người tham gia BHYT luôn được điều chỉnh theo hướng được mở rộng (giảm mức cùng chi trả, điều chỉnh danh mục thuộc phạm vi chi trả của quỹ BHYT), nhu cầu KCB ngày càng cao của nhân dân dẫn đến quỹ BHYT phải chi trả nhiều hơn. Khi thực hiện giá dịch vụ KCB tính đủ chi phí (bao gồm cả chi phí quản lý và khấu hao), sẽ dẫn đến nguy cơ mất cân đối quỹ... “Hiện có nhiều tồn tại trong thực hiện KCB BHYT do thiếu văn bản hướng dẫn thi hành và Bộ Y tế cần quan tâm hơn nữa đến tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thực hiện KCB BHYT như ban hành khung giá dịch vụ KCB theo hướng tính đúng, tính đủ nhằm giảm gánh nặng cho quỹ BHYT”- bà Nguyễn Kim Thúy- Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội đề nghị.

Làm rõ một số vấn đề các đại biểu nêu, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Phạm Lương Sơn cho biết, BHXH Việt Nam cơ bản thống nhất với các báo cáo của Chính phủ; đồng thời nhấn mạnh, theo Nghị quyết số 68 thì hiện nay còn 3 chỉ tiêu đề nghị điều chỉnh nhằm tạo điều kiện cho BHXH Việt Nam thực hiện chính sách. Theo Phó Tổng Giám đốc Phạm Lương Sơn, từ năm 2021, BHXH Việt Nam gặp thách thức trong việc phát triển BHYT bền vững, chứ không phải khó khăn trong vấn đề bao phủ BHYT; do đó đòi hỏi những chế tài cụ thể để thu hút sự tham gia của người dân, chứ không phải từ sự hỗ trợ của ngân sách.

“Quốc hội sửa đổi Luật BHYT để đáp ứng các mục tiêu về tỷ lệ bao phủ BHYT cũng như quyền lợi về chăm sóc sức khỏe; kiểm soát chi phí KCB (cơ chế mua sắm thuốc, VTYT, điều kiện để điều chỉnh phạm vi quyền lợi, cơ chế cùng chi trả); rút ngắn thời gian thẩm định vượt quỹ KCB BHYT hằng năm của các địa phương cho phù hợp...”- Phó Tổng Giám đốc Phạm Lương Sơn đề xuất.

Phát biểu kết luận cuộc họp, bà Nguyễn Thúy Anh- Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội cho biết, tất cả các ý kiến tại cuộc họp về cơ bản đã được BHXH Việt Nam và Bộ Y tế giải trình làm rõ. Tuy nhiên, có một số vấn đề sẽ cần báo cáo thêm, nhất là chúng ta chưa có báo cáo chính thức của Chính phủ. Vì vậy, các ý kiến thảo luận có thể đưa vào báo cáo giải trình và báo cáo của Chính phủ sắp tới, để tiến tới có Nghị quyết thay thế Nghị quyết số 68.

"Đây là lần đầu tiên Quốc hội nghe và thảo luận về nội dung này. Tuy nhiên, chúng ta cần chuẩn bị “hình hài” dự thảo Nghị quyết về chỉ tiêu bao phủ BHYT. Nếu không có Nghị quyết thay thế, thì chúng ta cũng có Nghị quyết liên quan đến BHYT trong Nghị quyết về phát triển kinh tế-xã hội năm 2022. Trước mắt sẽ có phiên họp toàn thể Ủy ban vào tháng 10, sau đó Ủy ban sẽ hoàn thiện báo cáo thẩm tra và gửi Thường vụ Quốc hội cho ý kiến"- bà Nguyễn Thúy Anh thông tin thêm.

Nguyệt Hà