Rất ít người lao động ở Nhật Bản dùng hết số ngày nghỉ phép có lương hàng năm được luật định.

Trên đây là kết quả một cuộc khảo sát được thực hiện với những người lao động ở khắp các nhóm tuổi khác nhau, do công ty nhân sự Staff Service thực hiện vào tháng 7.

Cụ thể, chỉ khoảng 19% người ở độ tuổi 18 - 27 tham gia khảo sát cho biết họ dùng hết số ngày nghỉ phép có lương hằng năm. Tỷ lệ này ở nhóm tuổi 28-42 là 18% và ở nhóm tuổi 43-52 là thấp nhất, 16%. Ngay cả ở độ tuổi 53-62 - nhóm lao động có nhiều khả năng sử dụng hết số ngày nghỉ phép có lương nhất, thì con số vẫn chỉ ở mức 22,6%.

Thông thường, nhân viên toàn thời gian của các công ty Nhật Bản sẽ khởi đầu với 10 ngày nghỉ phép có lương mỗi năm, và cứ mỗi năm làm việc sẽ được tăng thêm một ngày, tối đa là 20 ngày. Hầu hết người lao động được hưởng 16 ngày nghỉ phép trong năm. Tuy nhiên, 43,7% người tham gia khảo sát thừa nhận họ cảm thấy không thoải mái khi gửi đơn xin nghỉ phép.

Ken Kato, chủ một doanh nghiệp nhỏ ở Tokyo nhận xét, văn hoá làm việc của Nhật Bản có thể hơi lạ lẫm đối với người nước ngoài nhưng là bình thường ở trong nước vì nó bắt nguồn từ truyền thống. Cách đây chưa đầy hai thế kỷ, hầu như mọi người ở Nhật Bản đều là nông dân chuyên trồng trọt để kiếm sống. Vì tất cả hàng xóm láng giềng đều hỗ trợ nhau trồng lúa và thu hoạch, nên nếu ai đó trong cộng đồng không giúp đỡ thì họ sẽ khiến mọi người thất vọng và bị coi là lười biếng và ích kỷ.

Theo ông Kato, thói quen và thái độ làm việc đó vẫn tiếp tục cho đến ngày nay ở hầu hết các tổ chức và công ty. Nhiều người không muốn nghỉ hết ngày phép có lương vì cảm thấy trong khi bản thân được nghỉ ngơi và tận hưởng những chuyến đi thì các đồng nghiệp phải làm nhiều việc hơn thay phần mình. Tương tự, việc không nghỉ lễ được coi là thể hiện cam kết vì lợi ích lớn hơn cho tập thể.

Makoto Hosomura, 73 tuổi, đã hoãn nghỉ hưu vì ông thích công việc bán rượu vang nhập khẩu cao cấp và hiếm khi cảm thấy cần phải nghỉ ngơi.

"Tôi luôn có rất nhiều việc phải làm nên nếu nghỉ phép vài ngày, việc bắt kịp tiến độ công việc sẽ khó khăn hơn. Tôi cũng không thể yêu cầu đồng nghiệp làm thay phần việc của mình. Bên cạnh đó, do đã mất nhiều năm để xây dựng mối quan hệ tốt với những khách hàng thân thiết, điều đó có thể bị ảnh hưởng nếu tôi nghỉ ngơi. Ngay cả khi được nghỉ, tôi cũng không thể thư giãn hoàn toàn vì chỉ nghĩ về công việc", ông chia sẻ.

Hồi năm 2018, Chính phủ Nhật Bản thừa nhận có những vấn đề trong phong cách làm việc bảo thủ và lỗi thời của quốc gia này. Nhà chức trách phải công bố kế hoạch áp đặt giới hạn làm thêm giờ ở mức 45 giờ/tháng, giới hạn 100 giờ/tháng khi bận rộn hơn. Hậu quả của sự tận tâm với nơi làm việc này thể hiện rõ nhất ở tình trạng làm việc đến chết (karoshi), khiến vào năm 2017, có đến 2.159 vụ tự tử liên quan đến vấn đề làm việc quá sức.

Đến nay đang có một hy vọng nhen lên rằng thế hệ trẻ Nhật Bản sẽ thay đổi được thái độ làm việc đã duy trì lâu đời ở đất nước mặt trời mọc, bởi họ luôn mong muốn cân bằng tốt hơn giữa công việc và cuộc sống. Một nghiên cứu cho thấy nhân viên Thế hệ Z đang nghỉ phép nhiều hơn so với hầu hết các nhóm tuổi lớn hơn.

Hoàng Dương