Mỗi năm, hơn 30% sản lượng lương thực toàn cầu, tương đương 1,3 tỷ tấn bị hết hạn hoặc bị vứt bỏ trước khi đến tay người tiêu dùng.

Điều này đặc biệt nghiêm trọng trong một thế giới mà cứ 9 người thì có 1 người không được tiếp cận đầy đủ thực phẩm lành mạnh. Trong số những yếu tố khiến cho nguy cơ khủng hoảng lương thực toàn cầu gia tăng phải kể đến thiên tai do biến đổi khí hậu và cuộc khủng hoảng ở Ukraine.

Lãng phí thực phẩm đồng nghĩa với lãng phí về tiền bạc. Và với 100 tỷ USD thực phẩm bị lãng phí, 250 tỷ mét khối nước được dùng để sản xuất số thực phẩm chưa từng được sử dụng này cũng bị lãng phí theo. Thêm vào đó, quá trình sản xuất số thực phẩm này đã tạo ra khoảng 10% lượng phát thải khí nhà kính toàn cầu, cao hơn nhiều so với lượng phát thải từ các chuyến bay thương mại.

Theo tính toán của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO) giai đoạn 2021-2022, trái cây và rau củ là hai loại thực phẩm bị thất thoát và lãng phí nhiều nhất, còn nhóm ngũ cốc và đậu hạt bị vứt bỏ ít nhất.

Đáng nói, lãng phí thực phẩm là vấn đề không của riêng quốc gia hay khu vực nào. Đóng góp vào sự lãng phí này, các nước công nghiệp phát triển ở châu Á chiếm đến 28%, Nam Á và Đông Nam Á 19%, châu Phi 17%, châu Âu 17%, Mỹ 12% và Mỹ Latinh 7%.

Giải quyết vấn đề lãng phí thực phẩm, theo các chuyên gia, sẽ giúp giải quyết cùng lúc 3 vấn đề đó là khí hậu, an ninh lương thực và tính bền vững của hệ thống lương thực toàn cầu. Do đó, nhiều quốc gia trên thế giới đã và đang đẩy mạnh nỗ lực chống lãng phí thực phẩm bằng những chính sách cụ thể và đề ra các mục tiêu ràng buộc. Chẳng hạn, năm 2016, Pháp trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới cấm các siêu thị lãng phí và buộc các nhà bán lẻ lớn tặng đồ ăn không bán được, nếu vi phạm họ sẽ chịu mức phạt là hơn 3.700 Euro. Pháp cũng đặt mục tiêu giảm 50% chất thải thực phẩm vào năm 2025. Sau đó, nhiều nước cũng đặt ra các biện pháp tương tự, khuyến khích nông dân, công ty chế biến thực phẩm và thương nhân tặng thực phẩm dư thừa thay vì vứt bỏ với điều kiện bảo đảm tiêu chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm.

Đầu năm nay, Trung Quốc tuyên bố siết chặt kiểm soát các bữa tiệc tại khách sạn, nhất là những bữa tiệc có giá 1.500 Nhân dân tệ/người (220 USD) trở lên. Các khách sạn, nhà hàng sẽ phải quy định số lượng thức ăn giới hạn phục vụ cho mỗi buổi tiệc, đồng thời có các điều khoản chặt chẽ và chi tiết về dịch vụ ẩm thực nhằm chống lãng phí.

Mới đây, Ủy ban châu Âu đã đề xuất một dự thảo luật, trong đó bắt buộc các quốc gia thuộc Liên minh châu Âu (EU) phải giảm 30% rác thải thực phẩm tổng thể trong các cửa hàng, nhà hàng và hộ gia đình tính theo đầu người vào cuối năm 2030, so với mức của năm 2020. Bên cạnh đó, các thành viên EU sẽ phải cắt giảm 10% thực phẩm bị lãng phí trong quá trình chế biến và sản xuất vào cuối thập niên này. EU cũng đang nghiên cứu một hệ thống ghi nhãn rõ ràng hơn về thời hạn sử dụng "tốt nhất" và "hạn sử dụng" để tránh việc người tiêu dùng vứt bỏ thực phẩm vẫn có thể ăn được.

Ngọc Tuấn