Sữa công thức thường được giới thiệu như một giải pháp thuận tiện và tăng cường hỗ trợ cho các bà mẹ đi làm trở lại. Tuy nhiên, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và Quỹ Nhi đồng LHQ (UNICEF) nhấn mạnh rằng, phụ nữ không cần phải lựa chọn giữa việc nuôi con bằng sữa mẹ và công việc của họ. Đó cũng là thông điệp từ chủ đề của Tuần lễ Thế giới nuôi con bằng sữa mẹ năm 2023: “Hãy tăng cường hỗ trợ việc nuôi con bằng sữa mẹ tại nơi làm việc”.

Mới đây, Báo cáo toàn cầu của WHO và UNICEF nghiên cứu về tiếp thị sản phẩm thay thế sữa mẹ cho trẻ em dưới 2 tuổi đã tiết lộ nhiều chiến lược tiếp thị sữa công thức sai lệch ở Việt Nam, trong đó thường bao gồm những tuyên bố không có đủ căn cứ khoa học như sữa công thức có thể cải thiện chiều cao, cân nặng hoặc sự phát triển trí não của trẻ. Những tuyên bố tiếp thị này làm trầm trọng thêm những thách thức mà các bậc cha mẹ phải đối mặt, bằng cách làm gia tăng sự lo lắng về việc cho con bú và chăm sóc trẻ sơ sinh.

Chia sẻ về những phát hiện chính trong Báo cáo này, TS.Juliawati Untoro- chuyên gia về dinh dưỡng của WHO khu vực Tây Thái Bình Dương chỉ rõ: Các công ty sữa công thức sử dụng vô số kênh, bao gồm Internet marketing, để tối đa hoá khả năng tiếp cận phụ nữ. Theo Báo cáo, đa số người Việt Nam được hỏi- tới 92%- cho biết đã nhìn thấy hoạt động tiếp thị sữa công thức trong năm trước đó. Các kênh tiếp thị sữa công thức phổ biến nhất là TV (86%), YouTube (35%), mạng xã hội...

Các công ty sữa công thức cũng sử dụng rất nhiều kênh khác nhau để tiếp cận các cán bộ y tế ở các quốc gia, trong đó có Việt Nam. Theo TS.Juliawati Untoro, các công ty sữa công thức tiếp cận cán bộ y tế “một cách rất có hệ thống”, cũng như đã sử dụng những thông điệp rất mạnh mẽ và thường xuyên khiến cho các chuyên gia y tế thay đổi nhận thức của họ về sữa công thức. “Rõ ràng, chính những hoạt động hoặc thông điệp marketing, chứ không phải các sản phẩm, đã ảnh hưởng rất nhiều tới nhận thức của chuyên gia y tế”- chuyên gia WHO nhấn mạnh.

Trưởng Đại diện WHO tại Việt Nam- TS.Angela Pratt cũng cho biết, tại các quốc gia, trong đó có Việt Nam, đã lợi dụng sự thiếu hỗ trợ việc nuôi con bằng sữa mẹ để giới thiệu sữa công thức như một giải pháp cho các bà mẹ đi làm. Do đó, cần phải chấm dứt các chiến thuật tiếp thị gây hiểu lầm của ngành công nghiệp này; đồng thời, ở nơi làm việc, những người mong muốn và có thể cho con bú cần được hỗ trợ.

Đáng chú ý, trên cơ sở pháp lý, những tiếp thị gây hiểu lầm cũng vi phạm Nghị định số 100/2014/NĐ-CP ngày 6/11/2014 của Chính phủ Việt Nam về kinh doanh và sử dụng các sản phẩm dinh dưỡng dùng cho cho trẻ nhỏ, bình bú và vú ngậm nhân tạo dựa trên luật quốc tế về tiếp thị các sản phẩm thay thế sữa mẹ của WHO. Đồng thời, vi phạm quy định cấm quảng cáo sữa công thức cho trẻ dưới 24 tháng, yêu cầu ghi nhãn, thông tin, giáo dục và quảng cáo phù hợp...

Trong khi đó, bà Rana Flowers- Trưởng Đại diện UNICEF Việt Nam nhấn mạnh: “Nuôi con bằng sữa mẹ bảo vệ trẻ sơ sinh khỏi các bệnh nhiễm khuẩn đe dọa đến tính mạng, hỗ trợ sự phát triển trí não khỏe mạnh ở trẻ, ngăn ngừa bệnh mãn tính ở trẻ nhỏ và mẹ. Tất cả những điều đó giúp làm giảm chi phí chăm sóc sức khỏe. Bên cạnh việc kêu gọi chấm dứt các chiến thuật tiếp thị của các công ty sữa công thức, UNICEF tích cực làm việc với các cơ quan, tổ chức, công ty có sự tôn trọng quyền lợi của phụ nữ và giới thiệu những điều kiện hỗ trợ các bà mẹ đi làm tiếp tục nuôi con bằng sữa mẹ. UNICEF và WHO sẽ tiếp tục hợp tác với Chính phủ và các đối tác để hỗ trợ các bà mẹ, trao quyền cho họ đưa ra lựa chọn tốt nhất cho bản thân và gia đình”.

Trong những năm vừa qua, nhiều quốc gia đã tăng cường các biện pháp bảo vệ nhằm chống lại việc tiếp thị không phù hợp các sản phẩm thay thế sữa mẹ. WHO và UNICEF kêu gọi Việt Nam chỉnh sửa và hoàn thiện Luật Quảng cáo vào năm 2024 để hỗ trợ, khuyến khích nuôi con bằng sữa mẹ, bảo vệ trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ và bà mẹ.

Để hỗ trợ nỗ lực này, WHO, UNICEF và các tổ chức đối tác xã hội dân sự đã phát triển nhiều công cụ khác nhau để ủng hộ việc thực hiện luật pháp quốc tế, đo lường mức độ tiếp thị sữa công thức, đánh giá các luật hiện hành, phát triển các hệ thống giám sát và củng cố việc thực thi các qui định. Cùng với đó, nỗ lực cải thiện tăng cường sự tiếp cận của cha mẹ với các thông tin khách quan về dinh dưỡng, nuôi dưỡng trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, không chịu ảnh hưởng bởi thương mại.

Thái An