Nhà văn Lê Phương Liên vừa giới thiệu tới độc giả cả nước cuốn tiểu thuyết dã sử đầu tiên có tiêu đề “Nữ sĩ thời gió bụi”, viết về Hồng Hà nữ sĩ Đoàn Thị Điểm- một bậc nữ nhân kỳ tài, vô cùng đặc biệt trong lịch sử văn học trung đại Việt Nam. Sách do NXB Phụ nữ ấn hành.
Gồm 5 chương, cuốn tiểu thuyết thâu tóm được toàn bộ cuộc đời đầy biến động của một nhà giáo, một thầy thuốc, một nữ tác gia có tư tưởng, có tầm nhìn sâu rộng, có chính kiến và có một tấm lòng rất mực nhân hậu.
Thật khó hình dung về một bà Đoàn Thị Điểm tài sắc vẹn toàn nhưng không chỉ là cầm kì thi họa, mà còn có tài… võ nghệ. Chẳng thế mà, trong một lần một mình về quê, khi gặp cướp, bà đã làm cho tên cướp hồn bay phách lạc; hay như những lần bà múa bài “Hoa mai quyền” dưới trăng cùng anh trai Đoàn Doãn Luân khiến bao người trầm trồ thán phục.
Đan cài vào diễn biến cuộc đời của Đoàn Thị Điểm, nhà văn Lê Phương Liên khéo léo bàn về tài năng văn chương thiên phú, khả năng đồng cảm và chiêm nghiệm sâu sắc của nữ sĩ ngay từ thuở nhỏ, để nàng ứng tác thơ văn, sáng tác truyện kỳ ảo và dịch Nôm “Chinh phụ ngâm” một cách thần tình.
Song hành với các tuyến nhân vật chính gắn liền với cuộc đời Đoàn Thị Điểm như Đoàn Doãn Luân (người anh gắn liền với tuổi thơ), tiến sĩ Nguyễn Kiều (phu quân tri kỷ), tác giả còn dựng nên một nhân vật phụ nhưng lại rất quan trọng, thể hiện trí tưởng tượng và sáng tạo của người viết: đó là Trần võ sư.
Trần võ sư là người nô bộc (vốn là hoạn quan) theo suốt cuộc đời Đoàn Thị Điểm, với một lòng trung thành, tận tụy, nhưng đằng sau đó là một tình yêu tha thiết, sâu nặng mà đến tận cuối truyện người đọc mới vỡ lẽ ra, nhờ những đoạn độc thoại nội tâm xúc động của nhân vật này khi chứng kiến giây phút Hồng Hà nữ sĩ rời xa cõi tạm.
Viết về một nhân vật lịch sử có tầm vóc là điều không hề dễ dàng. Viết về một người phụ nữ 300 năm trước sống trong lễ giáo phong kiến hà khắc đã mang đầy tư tưởng nữ quyền lại càng là một thử thách. Lê Phương Liên đã tìm ra cho mình một cách tiếp cận dân dã nhưng đầy thuyết phục, để đưa người đọc vào chuyến phiêu lưu, trải nghiệm đầy đủ nhân tình thế thái của một nữ sĩ thời gió bụi đầy xúc động và nhân văn.
Minh Ngọc
