Theo đánh giá của LHQ, hệ thống hưu trí hiện tại của Thái Lan cần được tăng cường và tránh bất kỳ động thái nào nhằm đưa ra các chương trình mới hoặc cho phép rút tiền một lần.

Đây là khuyến nghị được đưa ra trong nghiên cứu đánh giá từ Chương trình phối hợp giữa LHQ với Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) về ASXH tại Thái Lan.

Theo báo cáo đánh giá này, hệ thống lương hưu của Thái Lan đang xây dựng được một nền tảng tốt tương đối tốt, có tính bền vững trong trung và dài hạn. Tuy nhiên, cũng giống như hệ thống lương hưu ở hầu hết quốc gia trên thế giới, Thái Lan đang phải đối mặt với nhiều thách thức từ thực trạng dân số già và những biến đổi nhanh chóng của thị trường lao động.

Già hóa dân số đang tác động đến hệ thống hưu trí của Thái Lan

Thực tế này đã và đang đặt ra yêu cầu Chính phủ Thái Lan phải cải cách chính sách hưu trí. Trong đó, khuyến nghị được đưa ra nhấn mạnh rằng: việc đưa ra bất kỳ chương trình hưu trí mới hoặc có những quy định cho phép người dân rút tiền một lần là điều không nên; nếu không, những thách thức gặp phải sẽ lớn hơn.

Cải cách hưu trí sẽ giúp hệ thống lương hưu của Thái Lan đáp ứng tốt hơn các thông lệ quốc tế cũng như đáp ứng kỳ vọng của người dân trên cơ sở cung cấp các chế độ hưởng tốt hơn, bền vững hơn. Theo đó, các khuyến nghị được đưa ra bao gồm: tăng ngay mức trợ cấp tuổi già hiện có, tăng dần tỷ lệ đóng góp và tuổi nghỉ hưu, tăng giới hạn thu nhập cũng như giảm số năm cần thiết để đủ điều kiện hưởng lương hưu từ 15 tuổi xuống còn 5 năm.

Bên cạnh đó, khuyến nghị cũng nhấn mạnh đến việc thu hút lao động phi chính thức tham gia và tạo nhiều hơn cơ hội cho họ được hưởng lương hưu. Điều này sẽ giúp giảm nghèo và bất bình đẳng cũng như mang lại sự công bằng hơn trên thị trường lao động và bảo vệ tốt hơn cho các người dân và gia đình của họ.

Khuyến nghị trọng tâm là là phát triển một hệ thống đa tầng, thoát khỏi tình trạng thiếu đồng bộ, thiếu liên kết như hiện nay; việc này có thể sẽ gặp phải những khó khăn ban đầu, ông Gita Sabharwal, Điều phối viên thường trú của LHQ tại Thái Lan, cho biết.

Việc xây dựng hệ thống hưu trí đa tầng sẽ đảm bảo phù hợp với những thay đổi về việc làm trong suốt quá trình của NLĐ, qua đó hình thành một hệ thống ASXH, nhất là với chế độ hưu trí linh hoạt, công bằng, bền vững hơn. Đây là điều cần thiết để đảm bảo xây dựng chính sách lấy con người làm trung tâm, ông Sabharwal nói.

Vào tháng 3/2021, Chính phủ Thái Lan đã xây dựng kế hoạch phát triển cho quỹ hưu trí quốc gia, trong đó hướng tới việc tăng mức đóng với cả NLĐ và chủ SDLĐ, thay đổi điều kiện hưởng lương hưu trong tương lai. Dư luận cũng rất quan tâm đến việc nới lỏng điều kiện, cho phép nhiều NLĐ nhận chế độ một lần- điều mà Báo cáo của LHQ và ILO không khuyến nghị thực hiện. Bên cạnh đó, việc khởi động một kế hoạch xây dựng một hệ thống hưu trí mới được đánh giá là rất khó có thể giải quyết được các vấn đề hiện nay và sẽ tạo ra thêm loạt khó khăn mới.

Ông Graeme Buckley, Giám đốc Văn phòng ILO phụ trách khu vực Thái Lan, Lào, Campuchia đánh giá: Các quốc gia đã áp dụng các chương trình mới để thay thế một phần hoặc toàn bộ các quy định về hệ thống, chế độ ASXH hiện có; kết quả thu được rất đáng thất vọng.

Cải cách hệ thống ASXH hiện tại là điều cần thiết, nhưng chúng tôi không khuyến nghị việc đưa ra một chương trình mới vì nó sẽ tạo ra nhiều xáo trộn và phải mất ít nhất 30 năm để người dân tham gia và được hưởng lợi ích một cách đầy đủ, ông Buckley nói.

Về xu hướng cho phép NLĐ nhận chế độ một lần hoặc dùng số năm đóng vào quỹ hưu trí làm tài sản thế chấp vay vốn có thể là giải pháp giảm bớt áp lực tài chính cho NLĐ sau những tác động do đại dịch COVID-19 gây ra.

Dù vậy, ông Buckley phân tích: ở một số ít quốc gia cho phép NLĐ nhận trợ cấp một lần, đa số họ sẽ dùng hết số tiền nhận được trong vòng 5-10 năm đầu tiên; kết quả là sau đó, những người này lại yêu cầu Chính phủ trợ cấp để họ được đảm bảo cuộc sống, điều nay sẽ gây ra một vấn đề lớn, khó đảm bảo tính công bằng với những NLĐ đã kiên trì đóng trong thời gian dài để đủ điều kiện hưởng lương hưu. Tính bền vững của quỹ hưu trí hay quỹ ASXH của quốc gia cũng sẽ khó đảm bảo hơn khi quy định như vậy.

Minh Đức