Cho đến nay, chưa có thuốc đặc trị cho bệnh nhân Covid-19. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu đã và đang thử nghiệm một số thuốc, với hy vọng sẽ giúp các bệnh nhân Covid-19 nặng giảm nồng độ virus và giảm nguy cơ tử vong. Các thuốc trong hướng nghiên cứu và thử nghiệm này có thể chia làm 2 nhóm chính: Nhóm điều trị và nhóm có mục đích giảm nhẹ bệnh trạng.

Khoảng 80% người bị nhiễm virus SARS-CoV-2 sẽ hồi phục mà không cần điều trị đặc biệt, nhưng cũng có khoảng 20% bệnh nhân bị nhiễm trở nên khó thở và cần phải nhập viện để điều trị. Do đó, mục tiêu chính của điều trị bệnh nhân Covid-19 là giảm nguy cơ tử vong, giúp cho bệnh nhân bình phục càng nhanh càng tốt.

Các thuốc trong nhóm điều trị chủ yếu là: Dexamethasone, Remdesivir, Tocilizumab, Sarilumab. Trong các thuốc này, Cục Thực phẩm và Thuốc của Mỹ (FDA) chỉ mới phê chuẩn thuốc Remdesivir.

Dexamethasone là loại thuốc phổ biến trong nhóm Corticosteroid. Cơ chế của Dexamethasone là giảm viêm ở phổi- một địa điểm quan trọng mà virus tấn công. Các thuốc tương tự Dexamethasone như Hydrocortisone hoặc Prednisolone cũng được sử dụng ở những bệnh nhân cần bổ trợ Oxygen hay những bệnh nhân nặng phải thở máy. Không nên dùng Dexamethasone thường xuyên cho những bệnh nhân không cần bổ trợ Oxygen hay thở máy.

Remdesivir là một loại thuốc tương đối cũ được sử dụng cho các bệnh nhân nhiễm Ebola cũng đã được thử nghiệm dùng cho bệnh nhân Covid-19. Một khi virus xâm nhập vào cơ thể bệnh nhân, chúng tự sao chép và nhân lên thành nhiều virus. Chức năng chính của Remdesivir là giảm ức chế khả năng sao chép của virus. Khuyến cáo không nên dùng Remdesivir cho bệnh nhân Covid-19 bị viêm phổi và những bệnh nhân cần thở máy xâm phạm.

Tocilizumab là thuốc từng được dùng cho điều vị viêm khớp dạng thấp. Khi dịch Covid-19 bùng phát, Tocilizumab cũng được tái sử dụng cho điều trị bệnh nhân Covid-19. Cơ chế chính của Tocilizumab là ức chế sự hoạt động của phân tử IL-6, qua đó thuốc có chức năng kháng viêm.

Baricitinib là những thuốc có thể không giảm nguy cơ tử vong, nhưng giúp cho bệnh nhân mau bình phục và giảm thời gian nằm viện. Một số thuốc trong nhóm này đã và đang được nghiên cứu bao gồm: Thuốc chống sốt rét (Hydroxychloroquine, Chloroquine); thuốc chống virus (Remdesivir, Lopinavir-ritonavir); thuốc ức chế các triệu chứng liên quan đến Cytokine (Tocilizumab); các thuốc bổ trợ (ACE Inhibitors và NSAID).

Tuy nhiên, trong các thuốc đã nghiên cứu, chỉ có Baricitinib là có triển vọng và được khuyến cáo cho bệnh nhân Covid-19. Cơ chế vận hành của Baricitinib là bất hoạt Januskinase Enzymes vốn là nguyên nhân của triệu chứng viêm ở bệnh nhân viêm khớp dạng thấp. Baricitinib có thể giảm đau, giảm xơ cứng khớp và giảm sưng khớp.

Điều trị những bệnh nhân nhiễm Covid-19 là một thách thức lớn, bởi vì virus là những vi sinh vật được cấu thành từ RNA. Một khi virus xâm nhập vào tế bào con người, chúng sử dụng bộ máy trong tế bào để tự nhân bản. Từ đó, tế bào chúng ta trở thành bộ máy sản xuất ra hàng trăm ngàn bản sao của virus. Do đó, cách tốt nhất để khống chế virus là tác động làm ngưng quá trình nhân bản của virus. Tuy nhiên, cho đến nay, chỉ có một thuốc có chức năng này là Remdesivir. Tất cả các thuốc khác như Steroid, Dexamethasone, Tocilizumab, Sarilumab và Baricitinib có chức năng giảm viêm là chính.

Ngoài ra, có thể sử dụng một số thuốc y học cổ truyền đã được bào chế thành dược phẩm cũng có tác dụng hỗ trợ rất tốt trong điều trị Covid-19 thể nhẹ, như: Xuyên tâm liên, địa long… Đây là những dược liệu đã được sử dụng từ lâu để điều trị cảm cúm, sốt nóng, đau mỏi cơ thể thông thường. Trong điều trị Covid-19, thuốc cũng có tác dụng giảm các triệu chứng như vậy.

Hiện nay, sau gần 2 năm chiến đấu với dịch bệnh, con người đã có khá nhiều chứng cứ về hiệu quả của một số thuốc có thể giúp giảm nguy cơ tử vong cho bệnh nhân. Tuy nhiên, nhiều loại thuốc vẫn còn đang trong giai đoạn thử nghiệm; và trong tương lai gần, y học sẽ có thêm thuốc điều trị bệnh nhân Covid-19.

ThS. Lê Quốc Thịnh