Cơ quan Cảnh sát Quốc gia Nhật Bản vừa đề xuất sáng kiến tạm ngưng dịch vụ thẻ ngân hàng của bất kỳ ai trên 65 tuổi không sử dụng thẻ trong hơn một năm, nhằm ngăn chặn kẻ xấu muốn lừa đảo người già.

Đề xuất trên nhận được nhiều phản ứng trái chiều, với một số ý kiến đồng tình trong khi có quan điểm cho rằng nó sẽ khiến cuộc sống của người cao tuổi trở nên khó khăn hơn.

Nạn lừa đảo những người cao tuổi có trong tay số tiền lớn đang là một vấn đề nghiêm trọng tại Nhật Bản. Số vụ lừa đảo qua điện thoại ngày càng tăng, đặc biệt nhắm vào người già vốn là những đối tượng dễ bị thuyết phục về tính hợp pháp của cuộc gọi.

Để ngăn chặn tệ nạn này, theo báo Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng (SCMP), Cơ quan Cảnh sát quốc gia Nhật Bản đã đề xuất ngành ngân hàng đưa ra các biện pháp bảo vệ mới. Theo đó, bất kỳ ai trên 65 tuổi và không sử dụng thẻ ngân hàng để truy cập vào tài khoản trong hơn một năm sẽ bị khóa tài khoản. Ngoài ra, các nhà chức trách cũng đang xem xét hạn chế khả năng dùng máy rút tiền (ATM) của người về hưu.

Mặc dù phạm vi của đề xuất tương đối hạn chế, một số người lớn tuổi tỏ ra lo ngại rằng động thái này có thể ngăn họ tiếp cận với tài khoản ngân hàng cá nhân và nghi ngờ các hạn chế bổ sung sẽ không hiệu quả trong ngăn chặn các vụ lừa đảo. Tuy nhiên, thực tế cho thấy xã hội đang có một nhu cầu cấp thiết về các biện pháp bảo vệ. Theo thống kê của cảnh sát, chỉ trong 6 tháng đầu năm 2023, những kẻ lừa đảo ở Nhật Bản đã lừa người dân khoảng 15 tỷ yên (106 triệu USD).

Lừa đảo qua điện thoại không phải là mánh khóe mới mà đã xuất hiện ở Nhật Bản hàng chục năm qua. Một trong những chiêu trò phổ biến nhất là những kẻ lừa đảo giả làm đại diện ngân hàng và gọi điện cho các nạn nhân cảnh báo tài khoản của họ bị rút tiền quá mức và họ phải hoàn tất chuyển khoản ngay lập tức để tránh một khoản phí ngân hàng lớn.

Một mánh khóe khác là ore-ore (“Là con/cháu đây”), liên quan đến việc người gọi tự xưng là người thân hoặc bạn bè của nạn nhân và yêu cầu giúp đỡ. Thông thường, kẻ lừa đảo sẽ nói mình bị tai nạn giao thông nhẹ và cần tiền để trả cho người lái xe kia để tránh rắc rối với cảnh sát. Và, không ít người cao tuổi vẫn mắc lừa dù nhà chức trách liên tục đưa ra cảnh báo. Trong một vụ việc hồi năm 2018, một nhóm lừa đảo đã lừa được một cụ bà 84 tuổi ở Tokyo để lấy 82,5 triệu yên.

Một số ý kiến không đồng tình với đề xuất trên, cho rằng nó sẽ gây khó cho cuộc sống của người cao tuổi. Tomoko Oono, một người về hưu ở quận Saitama, phía Bắc Tokyo, chia sẻ: "Mẹ tôi vẫn sống một mình và bà luôn sử dụng tiền mặt vì không thể mua sắm trực tuyến. Bà sẽ xoay sở thế nào nếu không có tiền mặt. Còn những người sống ở nông thôn và không có ngân hàng gần đó, nếu họ không thể rút tiền từ máy ATM thì sao?".

Trước đó, cảnh sát Nhật Bản đã lên kế hoạch triển khai một đơn vị mới ở thủ đô trong mùa xuân 2024 để điều tra về số vụ lừa đảo gia tăng trên cả nước, đặc biệt các vụ lừa đảo nhắm đến người già. Đơn vị mới sẽ triệu tập cảnh sát trên khắp đất nước, dự kiến có nhiều thành viên hơn và vai trò lớn hơn so với một đơn vị được thành lập từ năm 2005 để giải quyết các trường hợp gian lừa đảo đặc biệt. Vai trò của đơn vị hiện tại chỉ giới hạn trong giai đoạn điều tra ban đầu của cảnh sát, chẳng hạn như kiểm tra cảnh quay camera an ninh gần các máy ATM, các đơn vị mới sẽ phụ trách hầu hết quá trình điều tra, bao gồm cả việc xác định nhóm tội phạm nào có liên quan.

Ngọc Tuấn