Báo cáo nhanh mới nhất của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) về tác động của đại dịch Covid-19 tới thị trường lao động cho thấy có sự đình trệ trong công cuộc phục hồi toàn cầu sau đại dịch Covid-19 và sự chênh lệch lớn giữa các nền kinh tế phát triển và đang phát triển.

Theo ILO, tổn thất về thời giờ làm việc năm 2021 do đại dịch Covid-19 gây ra sẽ cao hơn nhiều so với ước tính đưa ra trước đây do công cuộc phục hồi của các nước phát triển và các nước đang phát triển ở hai tốc độ khác nhau và đều đe dọa đến nền kinh tế toàn cầu.

ILO hiện dự báo thời giờ làm việc toàn cầu năm 2021 sẽ thấp hơn 4,3% so với mức trước đại dịch (Quý IV/2019), tương đương với 125 triệu việc làm toàn thời gian. Đây là mức thay đổi lớn so với dự báo mà ILO đưa ra hồi tháng 6 là 3,5%, tương đương với 100 triệu việc làm toàn thời gian.

Báo cáo nhanh số 8 của ILO: Covid-19 và thế giới việc làm cảnh báo rằng, nếu không có những hỗ trợ tài chính và kỹ thuật cụ thể, sẽ có sự “phân hóa lớn” trong xu hướng phục hồi việc làm giữa các nước phát triển và các nước đang phát triển. Trong Quý III/2021, tổng thời giờ làm việc ở các nước thu nhập cao thấp hơn Quý IV/2019 là 3,6%. Ngược lại, con số này tại các nước thu nhập thấp ở mức 5,7% và tại các nước thu nhập trung bình thấp hơn là 7,3%. 

Nhìn từ góc độ khu vực, châu Âu và Trung Á ghi nhận mức tổn thất thời giờ làm việc thấp nhất so với các mức trước đại dịch (2,5%). Tiếp đến là châu Á và Thái Bình Dương, ở mức 4,6%. Châu Phi, châu Mỹ và các quốc gia Ả-rập ghi nhận mức giảm lần lượt là 5,6%, 5,4% và 6,5%.

Vắc-xin và chính sách kích thích tài khóa

Sự phân hóa lớn này chủ yếu do những khác biệt lớn trong việc triển khai vắc-xin và các gói kích thích tài khóa. Theo tính toán, cứ mỗi 14 người được tiêm vắc-xin đầy đủ trong Quý II/2021, thị trường lao động toàn cầu sẽ được bổ sung tương đương một việc làm toàn thời gian, góp phần thúc đẩy công cuộc phục hồi.

Trên toàn cầu, nếu không có vắc-xin thì tổng mức tổn thất thời giờ làm việc trong Quý II/2021 ở mức 6%, thay vì thực tế 4,8%.

Tuy nhiên, việc triển khai tiêm chủng không đồng đều đồng nghĩa với việc hiệu quả mang lại cho các nước thu nhập cao là lớn nhất, cho các nước thu nhập trung bình thấp hơn và gần như không mang lại hiệu quả gì cho các nước cho nước thu nhập thấp. Sự mất cân bằng này có thể được giải quyết khi có sự đoàn kết toàn cầu lớn hơn trong vấn đề vắc-xin. ILO ước tính, nếu các nước thu nhập thấp được tiếp cận vắc-xin công bằng hơn thì chỉ cần trong hơn một quý, việc phục hồi thời giờ làm việc có thể bắt kịp được với các nền kinh tế giàu có hơn.

Các gói kích thích tài khóa cũng là một yếu tố quan trọng trong công cuộc phục hồi. Tuy nhiên, khoảng trống về kích thích tài khóa phần lớn vẫn chưa được giải quyết, theo đó 86% các biện pháp kích thích toàn cầu tập trung ở các nước thu nhập cao. Ước tính, trung bình với 1% GDP hàng năm được bổ sung thêm cho gói kích thích tài khóa, tổng thời giờ làm việc hàng năm tăng thêm 0,3 điểm phần trăm so với Quý IV/2019.

 Khoảng cách trong năng suất 

Cuộc khủng hoảng Covid-19 cũng tác động tới năng suất, NLĐ và DN khiến sự chênh lệch càng lớn. Khoảng cách về năng suất giữa các ước phát triển và các nước đang phát triển dự báo sẽ tăng từ 17,5:1 lên 18:1 về giá trị thực. Đây là mức cao nhất kể từ năm 2005.

“Quỹ đạo hiện tại của thị trường lao động là quỹ đạo của một công cuộc phục hồi bị đình trệ, cùng với sự xuất hiện của những nguy cơ đi xuống và sự phân hóa lớn giữa các nước phát triển và các nước đang phát triển. Sự phân bổ vắc-xin và năng lực tài khóa không đồng đều đang định hình những xu hướng này, và cả hai vấn đó đều cần được khẩn trương giải quyết.”- ông Guy Ryder- Tổng Giám đốc ILO cho biết.

“Tại ILO, tháng 6/20201 vừa qua, Hội nghị Lao động Quốc tế đã thông qua Lời kêu gọi Hành động Toàn cầu vì một công cuộc phục hồi từ Covid-19 lấy con người làm trung tâm. Đây là một lộ trình mà các nước cam kết đảm bảo công cuộc phục hồi kinh tế và xã hội từ khủng hoảng mang tính bao trùm, bền vững và có khả năng chống chịu…”- ông Ryder cho biết thêm.

Châu Anh