Trong bối cảnh dân số ngày càng già hóa, số người chết tại Nhật Bản tăng lên và nhu cầu về các loại hình tang lễ cũng vì thế mà đa dạng và phong phú hơn, trong đó thiên táng bằng khinh khí cầu đang trở nên phổ biến.

Balloon Kobo là một công ty chuyên cung cấp dịch vụ tang lễ khinh khí cầu ở Nhật Bản. Tro cốt của người chết sau khi hỏa thiêu được đưa vào bóng bay rồi thả lên không trung. Nhờ công nghệ đã được cấp bằng sáng chế, quả bóng bay chứa đầy khí heli sẽ bay lên độ cao từ 40-50km trong tầng bình lưu rồi phát nổ tự nhiên, khiến tro cốt của người quá cố được rải trên bầu trời.

Chi phí cho dịch vụ này vào khoảng 240.000 Yen (khoảng 1.650 USD). Nếu muốn hợp táng với người thân hoặc thú cưng, khách hàng phải trả thêm tiền.

Gần đây, số lượng người sử dụng liên tục gia tăng và chỉ riêng số người đặt trước dịch vụ này đã vượt quá 100.

"Gần đây, Nhật Bản, đất nước bước vào xã hội siêu già sớm, đã chứng kiến số người chết tăng mạnh, vì vậy nhu cầu về nhiều hơn những đám tang sáng tạo tiếp tục gia tăng ", báo The Economist của Anh phản ánh trong một bài viết giới thiệu về lễ tang khinh khí cầu ở Nhật Bản.

Với tuổi thọ trung bình cao và tỷ lệ sinh thấp, Nhật Bản đã bước vào xã hội siêu già từ năm 2006. Số người chết giảm do tuổi thọ con người ngày càng kéo dài, nhưng không ai có thể sống mãi nên khi nhiều người già đi có nghĩa sẽ có nhiều người chết. Năm ngoái, có hơn 1,5 triệu người qua đời ở Nhật Bản, con số cao nhất kể từ sau Thế chiến II. Vào đầu thập niên 1990, số người chết ở Nhật Bản là khoảng 860.000 người, con số này đã tăng lên 1,26 triệu vào năm 2012 và lên 1,58 triệu vào năm ngoái.

Theo Bộ Y tế Lao động và Phúc lợi Nhật Bản, vào năm 2040, số người chết trong năm ở Nhật Bản sẽ lên tới 1,68 triệu người. Với 4.300 trường hợp mỗi ngày, Nhật Bản đang phải đối mặt với tình trạng thiếu các cơ sở tang lễ. Chẳng hạn ở thủ đô Tokyo, chỉ có 0,19 lò hỏa táng trên 100.000 người.

Xu hướng này dẫn đến tình trạng không đủ nơi thích hợp để đặt hài cốt trước khi hỏa táng. Để đáp ứng nhu cầu chờ hỏa táng, các "khách sạn thi hài" ra đời với giá mỗi ngày từ 7.500 đến 10.000 Yen.

Thực tế đang diễn ra đã thay đổi nhận thức của nhiều người Nhật về cái chết và tang lễ. Theo cách thức tang lễ truyền thống của Nhật Bản, thi thể người chết được hỏa táng rồi đặt vào trong bình và lập bia mộ cho người quá cố. Hầu hết các đám tang được tổ chức theo nghi lễ đạo Phật và con trưởng chịu chi phí quản lý của nhà chùa. Trong ngày Lễ Obon, các thành viên gia đình đi tảo mộ để bày tỏ lòng thành kính với người thân đã khuất.

Trước đây, việc rải tro cốt sau khi hỏa táng xuống núi hoặc biển bị coi là vi phạm pháp luật. Thế nhưng từ sau thập niên 1990, tỷ lệ sinh giảm mạnh khiến số gia đình một con tăng lên, trong khi tuổi thọ trung bình tăng cao, với con cái của những người già đã qua đời hiện cũng đã cao tuổi. Vì thế, họ khó có thể tổ chức một quy trình tang lễ hoàn chỉnh đòi hỏi nhiều thời gian và sức lực. Chỉ riêng trong năm 2020 Nhật Bản đã đóng cửa 120.000 nghĩa địa.

Trong bối cảnh đó, nhu cầu của người dân về "đám tang đơn giản mà tươm tất " ngày càng tăng cao. Tục trồng cây thay cho bia mộ cũng bắt đầu tăng lên. Mọi người đang chọn cách trồng cây thay vì mua những bia mộ đắt tiền có giá trung bình 1 triệu Yen (6.945 USD). Theo một cuộc khảo sát, khoảng một nửa số người mua đất mộ nghĩa địa ở Nhật Bản năm ngoái đã làm như vậy.

Giống như đám tang khinh khí cầu, "đám tang hòa vào thiên nhiên" thoát khỏi tập tục truyền thống đã trở nên phổ biến trên khắp Nhật Bản.

"Các nghi thức tang lễ đang thay đổi ở Nhật Bản do tình trạng thiếu không gian nghĩa địa đẩy giá đất lên cao và ít người thân tổ chức tang lễ, quản lý mộ và phúng viếng những người đã khuất", trích bài viết trên The Economist.

Ngọc Tuấn