Thời gian qua, công tác truyền thông về phòng, chống dịch Covid-19 đã có nhiều cách làm sáng tạo, hiệu quả, tạo sự đồng thuận, tin tưởng và chuẩn bị tâm lý tốt cho nhân dân và chính quyền các cấp.

Đa dạng hóa thông điệp truyền thông

Ngày 15/9, Ban chỉ đạo Quốc gia phòng, chống dịch Covid-19 đã ban hành Kế hoạch số 08/KH-TBTT về Truyền thông chống dịch Covid-19 với thông điệp “phòng dịch tốt, giám sát hiệu quả, công nghệ thống nhất” từ ngày 15-22/9/2021). Theo Ban chỉ đạo Quốc gia phòng chống, dịch Covid-19: Tình hình công tác phòng, chống dịch trên toàn quốc đã đi đúng hướng, mang lại hiệu quả kiểm soát dịch tốt trên hầu hết các “mặt trận” với số ca nhiễm mới trong cộng đồng, số ca chuyển biến nặng và số tử vong giảm dần. Chiến lược “vắc-xin + xét nghiệm nhanh + thuốc điều trị sớm + oxy từ tuyến cơ sở” đã góp phần mang lại kết quả đáng ghi nhận trong tuần qua. Công tác truyền thông cũng được đánh giá là đã có cách làm sáng tạo, hiệu quả, góp phần vào công tác phòng, chống dịch, tạo sự đồng thuận, tin tưởng và chuẩn bị tâm lý tốt cho nhân dân và chính quyền các cấp trong giai đoạn tiếp theo. 

Để triển khai các chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Trưởng Ban Chỉ đạo Quốc gia phòng, chống dịch Covid-19, Tiểu ban Truyền thông đã ban hành Kế hoạch truyền thống chống dịch Covid-19 từ ngày 15/9 đến ngày 22/9/2021 với thông điệp “Phòng dịch tốt, giám sát hiệu quả, công nghệ thống nhất”, trong đó hệ thống báo chí, truyền thông cần lưu ý làm rõ, truyền thông có điểm nhấn đối với những quan điểm chỉ đạo xuyên suốt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, phân tích, so sánh dựa trên cơ sở số liệu và đánh giá khoa học đối với tình hình diễn biến của dịch bệnh và kết quả của công tác dự phòng, điều trị, công tác đảm bảo an sinh xã hội, đảm bảo cho cuộc sống tiếp tục trở lại bình thường. 

Theo đó, hệ thống báo chí, truyền thông trong thời gian tới cần tiếp tục truyền đi thông điệp về công tác phòng, chống dịch đang đi đúng hướng, phù hợp với diễn biến tình hình và điều kiện thực tế của nước ta, đặc biệt với việc lấy xã, phường, thị trấn làm “pháo đài”, người dân là chiến sỹ, là trung tâm phục vụ, là chủ thể phòng, chống dịch. Phản ánh sự triển khai đồng bộ có hiệu quả các biện pháp y tế từ công tác xét nghiệm nhanh và rộng, điều trị giảm tử vong, phủ nhanh tiêm vắc-xin, nhất là việc đảm bảo tiếp cận y tế của người dân từ sớm, từ xa, từ cơ sở; các nỗ lực đảm bảo lương thực thực phẩm cho người dân, không để ai thiếu ăn, không để người nhiễm virus Sars-CoV-2 thiếu thuốc, thiếu oxy, đảm bảo an dân, an ninh, an toàn trật tự xã hội. Truyền thông ghi nhận, biểu dương những nỗ lực và kết quả trong công tác xét nghiệm và tiêm chủng thần tốc của Thủ đô Hà Nội, góp phần kiểm soát tốt tình hình dịch bệnh, sớm tạo miễn dịch cộng đồng. 

Bên cạnh đó, các cơ quan báo chí, truyền thông cần đầu tư các bài, chương trình, ý kiến phân tích kỹ, bình luận sâu về các thông điệp quan trọng của Thủ tướng Chính phủ như: “Phòng dịch là cơ bản, chiến lược, lâu dài, quyết định; chống dịch phải quyết liệt, dứt điểm”, “Phòng dịch tốt thì không phải chống dịch; một đồng phòng dịch hiệu quả thì không mất triệu đồng chống dịch và nhất là sự mất mát về tinh thần, sức khỏe và tính mạng của người dân”, để toàn xã hội hiểu, chia sẻ, lan toả, đồng thuận. Truyền thông về quan điểm, chính sách phòng chống dịch phải đạt mục tiêu để “Dân biết- dân hiểu- dân tin- dân theo- dân làm”. 

Truyền đi thông điệp về việc cần có các giải pháp đồng bộ, kịp thời và dễ tuân thủ, làm an lòng các nhà đầu tư (bao gồm cả các nhà đầu tư nước ngoài tại Việt Nam), các doanh nghiệp, hộ sản xuất kinh doanh và những công dân đã đáp ứng đủ các điều kiện về an toàn dịch tễ. Các địa phương chuẩn bị kết thúc giãn cách sớm ban hành tiêu chí, tiêu chuẩn an toàn dịch tễ có xác thực bằng công nghệ đối với người dân, doanh nghiệp, cơ sở sản xuất, kinh doanh đủ điều kiện hoạt động trở lại. 

Các cơ quan báo chí, truyền thông cũng cần truyền thông về ứng dụng công nghệ phục vụ phòng chống dịch. Tuyên truyền đậm nét về xu thế “thống nhất 1 mã QR code” cho mỗi công dân và mỗi cơ sở sản xuất, kinh doanh để tiện sử dụng, thống nhất kiểm soát, xác thực tình trạng dịch tễ, đảm bảo/không đảm bảo điều kiện hoạt động an toàn; khẳng định xu thế phải “kết nối liên thông và chia sẻ” giữa các cơ sở dữ liệu khác nhau để thuận tiện cho cá nhân, tổ chức và các cấp quản lý trong việc kiểm soát mức độ an toàn dịch tễ khi trở lại cuộc sống bình thường mới. 

Ngoài ra, các cơ quan báo chí, truyền thông cần chú trọng truyền thông về các giải pháp tháo gỡ cho các tồn tại liên quan đến các nền tảng công nghệ theo hướng để người dân hiểu, tin tưởng sử dụng các ứng dụng trong phòng chống Covid, góp phần nâng cao hiệu quả của các nền tảng. Kiểm soát tốt “tâm lý kỳ vọng” của người dân, cơ sở sản xuất kinh doanh và doanh nghiệp, tránh đưa ra những cam kết “lỡ trớn”, kỳ vọng thiếu thực tế, nhận định tình hình không dựa trên dữ liệu và cơ sở khoa học. Truyền đi thông điệp tất cả phải “cùng thay đổi để thích ứng với cuộc sống mới trong bối cảnh đại dịch. 

Phản bác các luận điệu xuyên tạc trong phòng, chống dịch Covid-19

Từ ngày 15-22/9/2021, bên cạnh tiếp tục thực hiện các chỉ đạo, định hướng trong Kế hoạch số 02/KH-TBTT (với thông điệp “Bình tĩnh sống để chống dịch lâu dài”), Kế hoạch số 03/KH-TBTT ngày 02/9/2021, Kế hoạch số 04/KH-TBTT ngày 06/9/2021 (với thông điệp “Thích ứng an toàn để trở lại bình thường mới”) và Thông điệp tại Kế hoạch này; Ban chỉ đạo Quốc gia phòng, chống dịch Covid-19 đề nghị các cơ quan báo chí, truyền thông phân tích, lý giải kỹ về các ý kiến chỉ đạo, kết luận, thông điệp của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ liên quan đến giải pháp trong công tác phòng, chống dịch; sự quyết liệt, nỗ lực giảm số tử vong, kiểm soát tình hình dịch bệnh sau thời gian thực hiện giãn cách xã hội; quán triệt tinh thần không ai an toàn nếu người khác nhiễm bệnh, không có địa phương nào an toàn nếu còn có địa phương khác phải chống dịch để có biện pháp đáp ứng phù hợp. 

Bên cạnh đó, cần thông tin việc triển khai các giải pháp, ứng dụng công nghệ bắt buộc dùng chung toàn quốc trong phòng, chống dịch Covid-19 có tích hợp tất cả các thông tin thiết yếu về danh tính, tình trạng dịch tễ, chứng nhận tiêm chủng, xét nghiệm, các tiêu chí an toàn khác; kết nối, liên thông, chia sẻ các cơ sở dữ liệu hiện có đảm bảo có 1 giải pháp thuận tiện, thống nhất cho mọi cá nhân, tổ chức. Tuyên truyền các biện pháp khôi phục các hoạt động theo nguyên tắc “an toàn”, có lộ trình, từng bước có kiểm soát; các giải pháp tăng cường hợp tác công - tư trong phòng, chống dịch, nhất là về chăm sóc, điều trị, cách ly và xét nghiệm. Tuyên truyền, vận động và huy động mọi người dân tham gia công tác phòng, chống dịch, tích cực thực hiện các yêu cầu của chính quyền để sớm đạt các tiêu chí trong phòng, chống dịch, như: tiêm vắc-xin, xét nghiệm đầy đủ theo yêu cầu, khai báo y tế thường xuyên và trung thực...  Kịp thời phản hồi, giải thích, điều chỉnh các thông tin trên mạng xã hội gây tâm lý bi quan, tiêu cực; phản bác các luận điệu xuyên tạc, kích động, sai sự thật về phòng, chống dịch Covid-19. 

Tại cơ sở, các cơ quan báo chí, truyền thông cần tiếp tục thông tin cụ thể về tình hình kiểm soát dịch trên địa bàn xã, phường, thị trấn (những kết quả đạt được, những vấn đề mới phát sinh). Đồng thời, đẩy mạnh thông tin các giải pháp của chính cơ sở trong phòng, chống dịch (giãn cách, phong toả ở đâu, dừng giãn cách ở đâu, thời gian cụ thể, những việc người dân cần làm, được làm và các điều kiện đi kèm). Tiếp tục thông tin về kế hoạch hỗ trợ người dân để bảo đảm nhu cầu khám chữa bệnh (dịch Covid-19 và các bệnh khác...), nhu cầu an sinh (ăn, uống, sinh hoạt thiết yếu khác như văn hoá, thể thao...), các hoạt động hỗ trợ, thiện nguyện giúp đỡ những người, gia đình có hoàn cảnh khó khăn; các tấm gương tự lực, tự cường chiến thắng hoàn cảnh khó khăn, chiến thắng dịch bệnh. Tuyên truyền các kỹ năng tự phòng, chống dịch và bảo vệ cho mỗi người dân và mỗi gia đình, trong đó đặc biệt chú trọng thực hiện 5K và vệ sinh, sát khuẩn mũi, họng thường xuyên. Tuyên truyền vận động người dân tích cực chấp hành các yêu cầu của chính quyền để sớm đạt các tiêu chí trong phòng, chống dịch, như: đi tiêm vắc xin, đi xét nghiệm, khai báo y tế thường xuyên và trung thực... Tuyên truyền các tiêu chí cần đạt được trong phòng, chống dịch, các giải pháp, biện pháp cần người dân, cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp phải thực hiện sau giãn cách (phương án, biện pháp đi lại an toàn, vận tải an toàn, sản xuất an toàn, dịch vụ an toàn, học tập an toàn...), tạo tâm lý chủ động, lạc quan. Tuyên truyền các mô hình tổ chức phòng chống dịch tốt, mô hình sản xuất kinh doanh an toàn, thông tin cụ thể về các trường hợp làm chưa tốt, vi phạm quy định phòng, chống dịch để cảnh báo, nhắc nhở. 

Song song với đó, các cơ quan báo chí, truyền thông cần theo dõi và chỉ đạo báo chí đối ngoại tập trung tuyên truyền các chủ trương, giải pháp phòng, chống dịch Covid-19 của Chính phủ một cách nhanh nhất, chính xác và kịp thời, đặc biệt là các giải pháp thu hút đầu tư nước ngoài; cung cấp thông tin đầy đủ để doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp nước ngoài tại Việt Nam có thể lên kế hoạch mở lại các hoạt động kinh doanh. Tiếp tục theo dõi kinh nghiệm nước ngoài về phòng, chống dịch Covid 19 như: Kinh nghiệm về việc dỡ bỏ lệnh giãn cách xã hội; các nghiên cứu về hiệu quả của vắc-xin; về thí điểm mở lại hoạt động du lịch; thí điểm những chuyến bay với “hộ chiếu vắc-xin”, từ đó đề xuất, kiến nghị các giải pháp. Mục tiêu của tuần này là làm rõ lộ trình chống dịch và sống trong bối cảnh có dịch, từng bước khôi phục hoạt động với Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và các tỉnh phía Nam.  Tăng cường thông tin về diễn biến tích cực trong công tác phòng, chống dịch của Việt Nam gần đây như: tỷ lệ tử vong giảm; tỷ lệ tiêm vắc-xin tăng cao; nhiều địa phương là tâm dịch của Việt Nam đang dần nới lỏng giãn cách, hướng đến cuộc sống bình thường mới... để tạo sự yên tâm, tin tưởng của người dân | trong và ngoài nước, người nước ngoài sinh sống tại Việt nam, các nhà đầu tư nước ngoài, bạn hàng, bạn bè quốc tế. 

Về viễn thông, cần tiếp tục thực hiện việc nhắn tin SMS, gửi thông điệp qua việc phát âm thông báo và qua các hình thức khác đến các thuê bao để gửi các thông tin, khuyến cáo ngắn gọn, quan trọng mà người dân cần biết và tuân thủ thực hiện. Thúc đẩy triển khai nhanh phủ sóng các vùng lõm chưa có kết nối Internet di động tại các địa phương đang giãn cách phục vụ giảng dạy và học tập trực tuyến. Tổ chức tốt hoạt động các tổng đài hỗ trợ khai báo y tế, tổng đài trả lời phản ánh của người dân, để tiếp nhận thông tin và hỗ trợ kịp thời người dân cần trợ giúp về các vấn đề về y tế, lịch tiêm vắc-xin, app Sổ sức khỏe điện tử..., hỗ trợ công tác tập hợp, phân tích, đánh giá tình hình công tác phòng, chống dịch. 

Về ứng dụng công nghệ thông tin- an toàn thông tin, báo cáo hàng ngày về dịch Covid-19, cơ quan báo chí, truyền thông cần điểm tin trên mạng xã hội; đo tỷ lệ tin trên báo điện tử, tạp chí điện tử và trang tin điện tử tổng hợp. Triển khai bảo đảm an toàn, an ninh mạng cho các đài phát thanh- truyền hình của các địa phương.  Tiếp tục đôn đốc các báo điện tử, tạp chí điện tử cử đầu mối phối hợp ứng cứu sự cố an toàn thông tin mạng và triển khai các giải pháp bảo đảm an toàn, an ninh mạng tối thiểu. Tiếp tục chia sẻ thông tin, hỗ trợ xử lý các thông tin xấu độc, tin gây hoang mang về dịch Covid-19 theo đề nghị của các Sở Thông tin và Truyền thông các tỉnh, thành phố (hiện đã thiết lập nhóm với 22 Sở Thông tin và Truyền thông các tỉnh, thành phố, trao đổi thông tin 24/7). 

Bên cạnh đó, Sở Thông tin và Truyền thông các địa phương cần tiếp tục thực hiện các nhiệm vụ tại Kế hoạch truyền thông đã ban hành và chỉ đạo hệ thống báo chí, truyền thông tại địa bàn tuyên truyền các nội dung tại Kế hoạch này; đánh giá tác động xã hội và tác động truyền thông của những chủ trương, chính sách, văn bản liên quan đến công tác phòng, chống dịch; tham mưu cho các cấp có thẩm quyền về các phương pháp, kịch bản truyền thông cần có trước khi ban hành chủ trương, chính sách mới; phối hợp với các đơn vị chức năng, đầu mối chuyên trách của Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Thông tin và Truyền thông để xử lý các vấn đề phát sinh trên không gian truyền thông. 

Quang Hùng