Ngày 6/9, Đoàn giám sát của Ủy ban Xã hội của Quốc hội do ông Đặng Thuần Phong- Phó Chủ nhiệm Ủy ban làm Trưởng đoàn đã có buổi giám sát tình hình thực hiện chính sách, pháp luật BHXH, BHYT giai đoạn 2016-2021 tại quận Sơn Trà (Đà Nẵng). Tham gia Đoàn có đại diện Ban Quản lý Thu-Sổ thẻ, Ban Thực hiện chính sách BHXH và Vụ Pháp chế (BHXH Việt Nam).

Số thu không ngừng tăng

Báo cáo với Đoàn, bà Nguyễn Thị Thu Thủy- Giám đốc BHXH quận Sơn Trà cho biết, thời gian qua, BHXH quận Sơn Trà luôn bám sát, xây dựng các giải pháp khai thác, phát triển người tham gia BHXH theo hướng dẫn của BHXH TP.Đà Nẵng đảm bảo hiệu quả, phù hợp với điều kiện kinh tế-xã hội của quận trong từng thời kỳ; chủ động tham mưu cho Quận ủy, UBND quận; cũng như phối hợp với các phòng, ban giao chỉ tiêu phát triển người tham gia đến các phường và tổ chức thực hiện có hiệu quả chỉ tiêu được giao.

Với những giải pháp đồng bộ trên, trong giai đoạn 2016-2019, số người tham gia BHXH trên địa bàn quận không ngừng tăng. Theo đó, đến hết năm 2019, số tham gia BHXH bắt buộc tăng 12.754 người, tăng 72% so với năm 2016. Tuy nhiên, đến năm 2020-2021, do ảnh hưởng của dịch Covid-19, nên số người tham gia BHXH bắt buộc giảm (năm 2021 giảm 5.384 người, tỷ lệ giảm 17,66% so với năm 2019). Tỷ lệ lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia BHXH năm 2021 đạt 40,21% (vượt 0,21% so với chỉ tiêu được BHXH TP.Đà Nẵng và UBND quận giao).

Cũng trong giai đoạn 2016-2019, số thu năm sau luôn cao hơn năm trước. Cụ thể: Năm 2019, số thu BHXH bắt buộc đạt 426.729 triệu đồng, tăng 212.218 triệu đồng, tỷ lệ tăng 98,9% so với năm 2016; số thu BH thất nghiệp đạt 33.395 triệu đồng, tăng 17.366 triệu đồng, tỷ lệ tăng 108,34% so với năm 2016; số thu BHXH tự nguyện đạt 2.993 triệu đồng, tăng 1.099 triệu đồng, tỷ lệ tăng 58,03% so với năm 2016. Tuy nhiên, đến năm 2020-2021, do ảnh hưởng của dịch Covid-19, nên số thu BHXH bắt buộc, BH thất nghiệp đều giảm so với năm 2019...

Cho ý kiến đối với báo cáo của BHXH quận Sơn Trà, ông Đinh Ngọc Quý- Ủy viên Thường trực Ủy ban Xã hội nhấn mạnh, những kết quả mà BHXH quận Sơn Trà đạt được trong thời gian qua rất ấn tượng. Đồng thời, đề nghị BHXH quận nêu rõ những giải pháp đã thực hiện để có số thu tăng “đột biến” như trong báo cáo.

Trả lời vấn đề này, bà Nguyễn Thị Thu Thủy cho biết, đối với nhóm BHXH bắt buộc, cơ quan BHXH đã tập trung, quyết liệt thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp như: Theo dõi, nắm bắt tình hình các đơn vị để khai thác có trọng điểm; bám sát để đôn đốc đơn vị và điều chỉnh biến động lao động kịp thời; căn cứ dữ liệu do cơ quan Thuế cung cấp để xây dựng chỉ tiêu, kế hoạch cụ thể hằng tuần, hằng tháng, hằng quý; rà soát, yêu cầu chủ SDLĐ tham gia BHXH đầy đủ cho NLĐ; phối hợp với Phòng LĐ-TB&XH, Chi cục Thuế… thống kê số đơn vị SDLĐ và số NLĐ thuộc diện phải tham gia BHXH trên địa bàn.

Đối với nhóm tham gia BHXH tự nguyện, cơ quan BHXH phối hợp với các đại lý thu UBND xã, phường và hệ thống Bưu điện rà soát nhóm đối tượng tiềm năng, phân loại từng nhóm có khả năng tham gia BHXH tự nguyện để tuyên truyền, vận động thông qua các Hội nghị tuyên truyền trực tiếp tại các phường, khu phố, cũng như đến từng nhà người dân để tư vấn trực tiếp. Đồng thời, hằng tháng, cơ quan BHXH đều gửi danh sách người tham gia đến hạn phải đóng BHXH tự nguyện, danh sách tham gia đã ngừng hẳn đến các đại lý thu để tiếp tục vận động người dân tham gia tiếp. 

"Tất cả các giải pháp trên luôn được các cấp chính quyền trên địa bàn quận đồng hành, tạo điều kiện thuận lợi trong triển khai, thực hiện, nên luôn đạt được kết quả khả quan"- bà Thủy chia sẻ.

Cách nào giải quyết tình trạng trốn đóng BHXH?

Lo ngại trước tình trạng trốn đóng, chậm đóng BHXH, BHYT có xu hướng tăng, bà Nguyễn Thị Kim Thúy- đại biểu Quốc hội TP.Đà Nẵng, thành viên Đoàn giám sát cho biết: Theo báo cáo, trong năm 2016, số tiền đóng thiếu BHXH, BHYT trên địa bàn quận là 21.481 triệu đồng; đến năm 2019 là 15.368 triệu đồng- giảm 28,5% so với năm 2016. Tuy nhiên, trong giai đoạn 2020-2021, số tiền đóng thiếu BHXH, BHYT có xu hướng tăng lên. Theo đó, số tiền đóng thiếu BHXH, BHYT trung bình 6 năm qua vào khoảng 19.109 triệu đồng/năm và bình quân tỷ lệ đóng thiếu theo số phải thu 6 năm là 3,76%- đây là tỷ lệ tương đối cao.

Đặc biệt, tính đến năm 2021, trên địa bàn quận Sơn Trà có 121 đơn vị có chủ bỏ trốn, mất tích, giải thể, phá sản, dừng hoạt động, với số nợ BHXH, BHYT (bao gồm lãi chậm đóng là 6.057 triệu đồng), chiếm 35,9% so với tổng số nợ BHXH, BH thất nghiệp năm 2019. "Vậy, đâu là nguyên nhân dẫn đến tình trạng này và quận Sơn Trà có giải pháp gì để kéo giảm tình trạng chậm đóng, đóng thiếu BHXH, BHYT?"- bà Thúy nêu vấn đề.

Liên quan vấn đề này, đại diện BHXH quận Sơn Trà cho biết: Những năm qua, tình hình sản xuất kinh doanh của nhiều DN trên địa bàn vẫn còn khó khăn, nhiều DN giải thể, phá sản, giảm quy mô sản xuất đã làm ảnh hưởng đến công tác thu và phát triển đối tượng tham gia BHXH. Bên cạnh đó, tác động của dịch bệnh Covid-19 đã làm ảnh hưởng đến kết quả sản xuất kinh doanh cũng như việc đóng BHXH của hầu hết các đơn vị SDLĐ. Nhận thức của nhiều chủ SDLĐ, NLĐ và người dân về chính sách BHXH, BHYT còn hạn chế. Tình trạng trốn đóng, chậm đóng BHXH, BHYT vẫn tiếp diễn phức tạp, việc xử lý nợ đọng kéo dài, tái nợ khó dứt điểm, do việc tuân thủ pháp luật BHXH, BHYT của nhiều đơn vị SDLĐ chưa nghiêm. Trong khi đó, hiện vẫn chưa có cơ chế xử lý cụ thể đối với đơn vị đã ngừng hoạt động, giải thể, phá sản hoặc có chủ bỏ trốn, mất tích; cơ chế khởi kiện chưa thực hiện được...

Làm rõ thêm thực trạng này, ông Hoàng Công Thanh- Phó Chủ tịch UBND quận Sơn Trà cho biết, để giải quyết tình trạng trốn đóng BHXH, BHYT, hằng năm, BHXH quận đều tham mưu cho UBND quận ban hành quyết định thành lập các Tổ thu nợ liên ngành bao gồm: Công an, BHXH, Thuế, LĐLĐ, LĐ-TB&XH, Tư pháp để phối hợp xử lý, truy thu BHXH. Trong năm 2021, Tổ thu nợ liên ngành làm việc với 20 đơn vị, kết quả thu được 817 triệu đồng/1.585 triệu đồng nợ BHXH. Đối với những DN không giao dịch với cơ quan BHXH, cơ quan BHXH phối hợp với với UBND phường và cơ quan Thuế, LĐ-TB&XH, LĐLĐ quận xác minh tình trạng hoạt động của DN để có hướng xử lý. "Thời gian tới, UBND quận Sơn Trà sẽ quyết liệt hơn nữa trong giải quyết tình trạng trốn đóng BHXH, BHYT nhằm đảm bảo quyền lợi cho NLĐ"- ông Thanh khẳng định.

Kết luận buổi giám sát, ông Đặng Thuần Phong- Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội nhấn mạnh: Qua báo cáo và những giải đáp từ cơ sở cho thấy, thời gian qua, các cấp chính quyền và BHXH quận Sơn Trà luôn có sự phối hợp chặt chẽ trong triển khai thực hiện chính sách BHXH, BHYT. Bằng chứng là, số đơn vị, DN tham gia BHXH liên tục tăng, đặc biệt là việc giải quyết quyền lợi cho NLĐ luôn được đảm bảo, quản lý và sử dụng quỹ BHXH, BH thất nghiệp theo đúng quy định của pháp luật…

Tuy nhiên, theo ông Đặng Thuần Phong, đặc thù của quận Sơn Trà có tới 90% đơn vị, DN có quy mô nhỏ, thậm chí siêu nhỏ. Chính vì vậy, việc khai thác thu cần thực hiện qua nhiều kênh, ngoài cơ quan Thuế, cần phối hợp với các cơ quan khác để triển khai hiệu quả nhiệm vụ này. Bên cạnh đó, việc giải quyết tình trạng trốn đóng BHXH, BHYT cần có sự phối hợp chặt chẽ, kịp thời giữa các cấp, các ngành liên quan, tránh tình trạng đơn vị, DN đóng thiếu BHXH rồi bỏ trốn, làm ảnh hưởng đến quyền lợi của NLĐ. "Đoàn ghi nhận để có buổi làm việc với BHXH và UBND TP.Đà Nẵng vào chiều ngày 6/9 và sáng 7/9, qua đó tìm ra giải pháp bảo vệ quyền lợi chính đáng cho NLĐ"- ông Phong cho biết.

Lê Văn