Chủ tịch Hồ Chí Minh là một nhà thơ lớn của dân tộc. Tuy nhiên, Người không bao giờ nhận mình là một nhà thơ hay nhà văn, mà chỉ là người bạn của văn chương, người yêu văn nghệ. Thơ Hồ Chủ tịch thấm đẫm tư tưởng cách mạng, tinh thần nhân văn, nhưng ngôn ngữ không cao siêu, khô khan, mà giản dị, dễ hiểu, giàu tình thân ái đúng như phong cách của Người.

Mùa Xuân năm 1941, Hồ Chí Minh về nước, trực tiếp lãnh đạo cách mạng Việt Nam. Từ đó, mỗi mùa Xuân về, Người đều làm thơ tặng đồng bào và chiến sĩ cả nước. Những bài thơ Xuân của Bác ngọt ngào, ấm áp, có sức lay động lòng người.

Tư tưởng chủ đạo xuyên suốt trong các bài thơ chúc Tết của Bác là tư tưởng về giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng con người, về độc lập gắn liền với CNXH… Ham muốn tột bậc của Bác là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành.

HTX Đại Phong và Nhà máy cơ khí Duyên Hải là những lá cờ đầu trong phong trào thi đua những năm 1960

Xuân Nhâm Dần (1962) là một mùa Xuân đặc biệt, sau năm 1961 “đỉnh cao muôn trượng”, đất nước bước vào một mùa Xuân mới với những niềm hy vọng và quyết tâm đưa miền Bắc tiến nhanh, tiến mạnh, tiến vững chắc lên CNXH, làm cho nước ta có một nền công nghiệp hiện đại, nông nghiệp hiện đại, có một nền văn hóa và khoa học tiên tiến, đồng thời quyết tâm tiến hành đấu tranh giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Thực hiện nhiệm vụ này, Người nhấn mạnh: Toàn Đảng, toàn dân, toàn quân phải ra sức xây dựng CNXH ở miền Bắc, làm nền tảng vững mạnh cho công cuộc đấu tranh thực hiện hòa bình thống nhất nước nhà; trước mắt là phải hoàn thành và hoàn thành vượt mức kế hoạch năm 1962, làm đà tốt cho cả kế hoạch 5 năm lần thứ nhất. Trong không khí phấn khởi đó, để chào đón Xuân Nhâm Dần, Người đã làm bài thơ mừng năm mới, được Đài Tiếng nói Việt Nam phát vào đêm Giao thừa Tết Nhâm Dần. Bài thơ của Người dù chỉ có 60 chữ, nhưng đã thể hiện sự chỉ đạo sâu sắc, khoa học, mang tính định hướng chiến lược cho cách mạng Việt Nam.

Thứ nhất, cách mạng Việt Nam là một bộ phận của cách mạng thế giới, vì vậy phải bằng những thắng lợi của mình để đóng góp chung vào những thắng lợi của cách mạng thế giới, đồng thời tranh thủ nhận được sự ủng hộ và giúp đỡ của nhân dân thế giới. Do đó, trong Xuân mới, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi lời chúc mừng đến nhân dân thế giới:

“Năm Dần, mừng Xuân thế giới,

Cả năm châu phấp phới cờ hồng”.

Người mong muốn cách mạng XHCN có sức lan tỏa rộng rãi hơn để “cờ hồng phấp phới” khắp 5 châu, nhân dân lao động các nước trên thế giới siết chặt tay, cùng nhau đấu tranh xóa bỏ ách áp bức bóc lột để xây dựng xã hội mới tốt đẹp và hoàn bị hơn.

Thứ hai, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ ra nhiệm vụ của mỗi miền đất nước cần gắng sức phấn đấu để thực hiện nhiệm vụ chiến lược mà Đại hội lần thứ III của Đảng đã xác định: 

“Chúc miền Bắc thi đua phấn khởi,

Bốn mùa hoa Duyên Hải, Đại Phong.

Chúc miền Nam đấu tranh tiến tới,

Sức triệu người hơn sóng biển Đông”.

Trong đó, nhiệm vụ cơ bản của miền Bắc được Người khái quát là phải tập trung xây dựng và phát triển kinh tế, vượt mọi khó khăn, lập thêm nhiều kỳ tích như Duyên Hải (Nhà máy Cơ khí Duyên Hải- Hải Phòng là điển hình tiên tiến trong ngành công nghiệp miền Bắc), Đại Phong (HTX Đại Phong- xã Phong Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình là điển hình tiên tiến trong ngành nông nghiệp miền Bắc) đã góp phần đưa miền Bắc tiến nhanh, tiến mạnh, tiến vững chắc lên CNXH, làm tròn vai trò hậu phương lớn đối với tiền tuyến lớn miền Nam.

Nhiệm vụ của cách mạng miền Nam được Người xác định là nỗ lực đoàn kết, huy động sức mạnh của nhân dân, tạo nên sức mạnh tổng hợp như “sóng biển Đông” để cuốn trôi ách áp bức tàn bạo của chế độ Mỹ- Diệm, thực hiện thống nhất nước nhà.

Ba là, khẳng định niềm tin vững chắc vào sự nghiệp độc lập dân tộc và CNXH:

“Chủ nghĩa xã hội càng thắng lợi,

Hòa bình thống nhất quyết thành công”.

Với một tâm thế, niềm tin sắt son vào thành công của sự nghiệp xây dựng CNXH và đấu tranh thống nhất nước nhà, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định, CNXH nhất định thắng lợi, tạo ra những điều kiện to lớn để sự nghiệp thống nhất nước nhà đi đến thành công. Thành công của sự nghiệp thống nhất nước nhà là điều kiện để cả nước tiến lên CNXH. Chính vì vậy, thắng lợi và thành công trong thơ của Người đã trở thành niềm tin, lời hiệu triệu để lớp lớp thế hệ người Việt Nam không quản ngại khó khăn, gian khổ chiến đấu hy sinh vì thống nhất, độc lập, tự do của Tổ quốc, vì CNXH.

Có thể khẳng định, trong hành trình hoạt động cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận ra văn học, nghệ thuật có sức mạnh như một thứ vũ khí đấu tranh lợi hại, tác dụng to lớn, nên đã nắm lấy và mài sắc nó để phục vụ cách mạng. Tư tưởng của Người không chỉ thể hiện rõ trong đường lối chỉ đạo cách mạng, trong các bài phát biểu, mà còn thể hiện khá sâu sắc trong các tác phẩm văn chương mà Người sáng tác để tuyên truyền, vận động nhân dân. Thơ chúc Tết Nhâm Dần là một trong những tác phẩm như vậy.

Thấu triệt sâu sắc tư tưởng của Người, năm 1962 và những năm tiếp theo, toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta ra sức phấn đấu giành được nhiều thắng lợi, đánh bại nhiều cuộc xâm lược của các nước đế quốc, hoàn thành nhiệm vụ thống nhất Tổ quốc, bước đầu xây dựng CNXH.

60 năm nhìn lại, những định hướng chiến lược trong bài Thơ chúc mừng năm mới Nhâm Dần của Bác vẫn là nguồn động viên, năng lượng để lại cho chúng ta hôm nay và mai sau cố gắng phấn đấu để thực hiện thắng lợi các mục tiêu đề ra, sớm đưa nước ta trở thành một nước XHCN dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng và văn minh.

Quang Thành