Trong giai đoạn 2023-2028, Tòa án nhân dân tối cao sẽ phối hợp với Tổng LĐLĐ Việt Nam, kiến nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ Công an thực hiện nghiêm việc truy cứu trách nhiệm hình sự, khởi tố vụ án đối với DN vi phạm pháp luật về BHXH, BHYT, BH thất nghiệp theo quy định.

Đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong Chương trình phối hợp công tác giữa Tòa án nhân dân tối cao (TANDTC) và Tổng LĐLĐ Việt Nam, giai đoạn 2023 – 2028, vừa được hai cơ quan ký kết vào chiều 23/6. 

Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình phát biểu tại Hội nghị

Phát biểu tại Hội nghị, Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình cho biết, việc chăm lo bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng cho đoàn viên Công đoàn và NLĐ là nhiệm vụ vô cùng quan trọng quyết định vai trò, vị thế của tổ chức Công đoàn, và cũng là trách nhiệm của mỗi cơ quan, tổ chức. Là cơ quan xét xử của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thực hiện quyền tư pháp, TAND có nhiệm vụ bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân nói chung, NLĐ, người SDLĐ nói riêng.

Theo Chánh án Nguyễn Hòa Bình, hiện nay, Luật Công đoàn, Bộ luật Lao động, Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật BHXH… là những văn bản pháp lý quan trọng được áp dụng trong quá trình xử lý tranh chấp lao động giữa các chủ thể; khẳng định vai trò của tổ chức đại diện tập thể lao động trong quan hệ tố tụng lao động. Do đó, Chương trình phối hợp này chính là kết quả của việc củng cố, tăng cường phối hợp giữa TANDTC và TLĐLĐ Việt Nam, góp phần thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị, chức năng, nhiệm vụ của mỗi cơ quan theo quy định của Hiến pháp và pháp luật.

Tuy nhiên, song song với những thuận lợi đó cũng gặp những khó khăn như đại dịch Covid-19 bùng phát từ cuối năm 2019 đã ảnh hưởng nghiêm trọng tới tất cả các mặt của đời sống kinh tế, xã hội và hoạt động sinh kế của người dân. Nhiều doanh nghiệp sản xuất - kinh doanh khó khăn, thu hẹp sản xuất, nhiều NLĐ bị mất việc làm, thiếu việc làm, giảm việc làm... dẫn đến tranh chấp lao động có chiều hướng tăng trở lại. Các quy định pháp luật và hướng dẫn quyền và trách nhiệm của công đoàn trong việc thực hiện quyền khởi kiện, tham gia tố tụng dân sự giải quyết tranh chấp lao động còn ảnh hưởng đến hoạt động đại diện, bảo vệ quyền lợi cho NLĐ của tổ chức Công đoàn.

Chủ tịch TLĐLĐ Việt Nam Nguyễn Đình Khang phát biểu tại Hội nghị

Phát biểu tại Hội nghị, ông Nguyễn Đình Khang- Chủ tịch TLĐLĐ Việt Nam đánh giá, thời gian qua, việc thực hiện Chương trình phối hợp đã nhận được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo sâu sắc của Lãnh đạo Tổng Liên đoàn, TANDTC và các cấp Công đoàn, tòa án địa phương; công tác tổ chức, triển khai được thực hiện nghiêm túc và có hiệu quả; các hoạt động phối hợp đã bám sát và đạt kết quả theo Chương trình phối hợp đề ra; công tác phối hợp, trao đổi thông tin, hỗ trợ được triển khai ở nhiều cấp khác nhau. 

Thông qua việc thực hiện, Chương trình phối hợp đã giúp nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cán bộ Công đoàn, tòa án các cấp trong việc đảm bảo thực thi quy định của pháp luật đối với NLĐ, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của NLĐ; củng cố, nâng cao rõ rệt năng lực, kỹ năng cho đội ngũ cán bộ, CCVCLĐ cơ quan Tòa án và LĐLĐ ngành, đặc biệt là cán bộ Công đoàn trong công tác giải quyết tranh chấp lao động tại Tòa án, giải quyết kịp thời các vụ án lao động, đảm bảo quyền lợi cho NLĐ, từ đó góp phần quan trọng trong việc hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị, chuyên môn của mỗi bên thời gian qua.

Theo đánh giá, thời gian qua, công tác phối hợp của 2 cơ quan đã có nhiều kết quả. Nổi bật là 2 bên đã phối hợp tham gia ý kiến, đề xuất, xây dựng, sửa đổi nội dung giải quyết tranh chấp lao động trong Bộ luật Lao động năm 2019; ban hành Nghị quyết số 05 ngày 15/8/2019 của Hội đồng Thẩm phán TANDTC hướng dẫn áp dụng điều 214 về tội gian lận BHXH, BH thất nghiệp; Điều 215 về tội gian lận BHYT và Điều 216 về tội trốn đóng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp cho NLĐ của Bộ luật Hình sự; tổ chức các cuộc hội thảo, gặp mặt, trao đổi giữa cán bộ Công đoàn làm công tác tư vấn pháp luật và các Thẩm phán TAND các cấp...

Hai cơ quan sẽ phối hợp đảm bảo quyền lợi cho NLĐ

Bên cạnh đó, vẫn còn có các khó khăn, tồn tại hạn chế được xác định từ các nguyên nhân khách quan như dịch bệnh Covid-19 bùng phát, số lượng NLĐ ngày càng tăng cùng với việc vi phạm quy định pháp luật của người SDLĐ còn phổ biến dẫn đến số lượng các vụ việc tranh chấp lao động phải giải quyết tại Tòa án tăng, gây quá tải cho hệ thống tòa án các cấp. Quy định của pháp luật về việc giải quyết tranh chấp lao động tại Tòa án, giải quyết quyền lợi của của NLĐ tại các DN phá sản, chủ bỏ trốn còn vướng mắc. Nhận thức của một bộ phận NLĐ về pháp luật lao động, Công đoàn, BHXH, BHYT, BH thất nghiệp còn hạn chế, NLĐ chủ yếu quan tâm đến thu nhập, chưa quan tâm đến các quy định khác của pháp luật liên quan trực tiếp đến quyền lợi của mình…

Thời gian tới, hai bên xác định tiếp tục phối hợp, thiết lập cơ chế tham vấn, trao đổi thông tin giữa hai bên thông qua bộ phận thường trực cấp vụ; lãnh đạo TANDTC và Tổng Liên đoàn luân phiên chủ trì triển khai hoạt động phối hợp từng năm, theo trọng tâm hoạt động chung của hai cơ quan và của từng bên. Tiếp tục nâng cao về chất công tác phối hợp tham gia xây dựng chính sách, pháp luật về lao động, công đoàn, tòa án, đặc biệt là việc đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật Công đoàn năm 2012 và các văn bản hướng dẫn thi hành; kiến nghị sửa đổi, bổ sung các luật khác để đảm bảo tính đồng bộ và thống nhất; tiếp tục nghiên cứu, thảo luận việc đề xuất ban hành Luật Tố tụng Lao động.

Tăng cường phối hợp trong công tác đào tạo, tập huấn kỹ năng khởi kiện, tham gia tố tụng giải quyết tranh chấp lao động tại Tòa án cho cán bộ công đoàn; bồi dưỡng nghiệp vụ cho Hội thẩm nhân dân là cán bộ công đoàn; cử cán bộ có chuyên môn về luật tham gia khóa đào tạo kỹ năng nghề Luật sư tại các cơ sở đào tạo của hệ thống Tòa án để xây dựng đội ngũ cán bộ Công đoàn có trình độ, kỹ năng tham gia giải quyết tranh chấp lao động tại Tòa án, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của NLĐ. Tòa án các cấp quan tâm, hỗ trợ, phối hợp với Công đoàn trong việc hướng dẫn thực hiện quy trình, thủ tục khởi kiện và quá trình tố tụng lao động tại Tòa án; đẩy nhanh tiến độ, nâng cao chất lượng giải quyết, xét xử các vụ án lao động, đảm bảo quyền lợi cho đoàn viên, NLĐ, góp phần hạn chế án quá hạn luật định.

Phối hợp kiến nghị với Chính phủ một số nội dung như: Đánh giá thực trạng, nghiên cứu và ban hành văn bản hướng dẫn giải quyết quyền lợi của NLĐ trong các DN đã ngừng hoạt động, giải thể, phá sản hoặc có chủ bỏ trốn; xây dựng quy trình giải quyết nhanh tài sản của DN có chủ bỏ trốn để tránh tình trạng tài sản bị xuống cấp, giảm giá trị dẫn đến quyền lợi của NLĐ không được đảm bảo; xây dựng quy định về các biện pháp cưỡng chế, chế tài đối với DN không chấp hành quyết định kết luận của cơ quan thanh tra lao động, thanh tra BHXH về các tranh chấp lao động trong trường hợp DN nợ lương, nợ BHXH của NLĐ; chỉ đạo Bộ Công an thực hiện nghiêm việc truy cứu trách nhiệm hình sự, khởi tố vụ án đối với DN vi phạm pháp luật về BHXH, BHYT, BH thất nghiệp theo quy định.

Thanh Hằng