Bất bình đẳng giới và sự phát triển bị đình trệ, Chiến tranh, tình huống khẩn cấp nhân đạo khiến tình trạng mang thai ngoài ý muốn ngày càng gia tăng. Gần một nửa số trường hợp phụ nữ mang thai là ngoài ý muốn.

Đây là thông tin được Quỹ Dân số LHQ (UNFPA) công bố trong Báo cáo Tình trạng Dân số Thế giới 2022 do UNFPA vào ngày hôm nay (30/3).

Báo cáo mang tính đột phá Nhìn rõ những mảng tối: Các bằng chứng cho thấy cần phải hành động để ứng phó với cuộc khủng hoảng đang bị bỏ quên - Mang thai ngoài ý muốn cảnh báo rằng cuộc khủng hoảng nhân quyền này sẽ gây ra những hậu quả sâu sắc cho xã hội, phụ nữ và trẻ em gái cũng như y tế toàn cầu. Theo UNFPA, những phụ nữ và trẻ em gái bị ảnh hưởng hoàn toàn không được quyết định việc mang thai hay không, trong khi đây là lựa chọn về sinh sản tác động lớn nhất đến cuộc sống của họ.

Hơn 60% số trường hợp mang thai ngoài ý muốn dẫn đến việc phá thai, và ước tính khoảng 45% số ca phá thai là không an toàn, chiếm 5-13% số ca tử vong mẹ, tác động lớn đến khả năng đạt được các Mục tiêu Phát triển Bền vững của thế giới.

“Báo cáo này là lời cảnh tỉnh cho chúng ta. Số trường hợp mang thai ngoài ý muốn quá lớn cho thấy thất bại toàn cầu trong việc bảo vệ những quyền con người cơ bản của phụ nữ và trẻ em gái”, Tiến sỹ Natalia Kanem- Giám đốc Điều hành của UNFPA nhận định. “Bằng cách trực tiếp trao quyền đưa ra quyết định cơ bản nhất này cho phụ nữ và trẻ em gái, xã hội có thể đảm bảo rằng việc làm mẹ là một nguyện vọng chứ không phải một điều không thể tránh khỏi”.

Báo cáo Tình trạng Dân số Thế giới là ấn phẩm thường niên quan trọng của UNFPA. Được công bố hàng năm kể từ năm 1978, báo cáo đã làm sáng tỏ các vấn đề mới trong lĩnh vực quyền và sức khỏe sinh sản, tình dục, đồng thời đưa vấn đề trở thành mối quan tâm chính, tìm hiểu những thách thức và cơ hội mà chúng đặt ra cho sự phát triển quốc tế.

Trong báo cáo năm nay, UNFPA chỉ ra một số phát hiện chính đáng báo động. Thứ nhất, bất bình đẳng giới và sự phát triển bị đình trệ dẫn đến tỷ lệ mang thai ngoài ý muốn cao

Trên toàn cầu, ước tính có khoảng 257 triệu phụ nữ muốn tránh thai nhưng chưa sử dụng các biện pháp tránh thai an toàn, hiện đại, và theo các số liệu thu thập được, gần 1/4 số phụ nữ không thể từ chối quan hệ tình dục. Một loạt các yếu tố quan trọng khác cũng góp phần dẫn tới mang thai ngoài ý muốn, bao gồm: thiếu sự chăm sóc và thông tin về sức khỏe sinh sản và tình dục; các lựa chọn tránh thai không phù hợp với cơ thể hoặc hoàn cảnh của người phụ nữ; những chuẩn mực có hại và sự kỳ thị xung quanh việc phụ nữ kiểm soát vấn đề sinh sản và cơ thể của chính họ; bạo lực tình dục và cưỡng ép sinh con; thái độ phán xét hoặc miệt thị trong các dịch vụ y tế; tình trạng nghèo và phát triển kinh tế bị đình trệ; bất bình đẳng giới...

Tất cả những yếu tố này phản ánh áp lực làm mẹ mà xã hội đặt lên đôi vai của người phụ nữ và trẻ em gái. Mang thai ngoài ý muốn có thể không phải là vấn đề cá nhân mà là do xã hội không cho phụ nữ đủ quyền tự chủ hoặc do giá trị đặt ra đối với cuộc sống của họ.

Phát hiện chính thứ hai là khi khủng hoảng ập đến, tình trạng mang thai ngoài ý muốn gia tăng. Theo báo cáo, khủng hoảng và xung đột tước đi quyền tự quyết của phụ nữ ở mọi cấp độ, làm gia tăng đáng kể nguy cơ mang thai ngoài ý muốn chính vào lúc nguy cơ này lên đến đỉnh điểm. Phụ nữ thường mất khả năng tiếp cận các biện pháp tránh thai và bạo lực tình dục gia tăng, khi một số nghiên cứu chỉ ra rằng trên 20% phụ nữ và trẻ em gái tị nạn sẽ phải đối mặt với bạo lực tình dục. Tại Afghanistan, chiến tranh và sự gián đoạn đối với các hệ thống y tế dự kiến sẽ dẫn đến khoảng 4,8 triệu trường hợp mang thai ngoài ý muốn đến năm 2025. Điều đó sẽ đe dọa sự ổn định, hòa bình và phục hồi chung của quốc gia này.

“Nếu chỉ có 15 phút để rời khỏi nhà, bạn sẽ mang theo những gì? Hộ chiếu? Thức ăn? Bạn có nhớ mang theo thuốc hay dụng cụ tránh thai không?”, TS.Natalia Kanem- Giám đốc Điều hành của UNFPA đặt ra câu hỏi. Chuyên gia này phân tích: “Trong những ngày, tuần, tháng sau khi khủng hoảng nổ ra, các dịch vụ bảo vệ, chăm sóc sức khỏe sinh sản và tình dục sẽ cứu sống, bảo vệ phụ nữ và trẻ em gái khỏi những tổn hại, đồng thời phòng tránh mang thai ngoài ý muốn. Những dịch vụ này cũng quan trọng như đồ ăn, nước uống và nơi trú ẩn vậy”.

Từ thực tế này, báo cáo của UNFPA kêu gọi những người ra quyết định và các hệ thống y tế ưu tiên ngăn ngừa mang thai ngoài ý muốn thông qua cải thiện khả năng tiếp cận, khả năng được chấp nhận, chất lượng, sự đa dạng của các biện pháp tránh thai, đồng thời mở rộng đáng kể thông tin, dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản và tình dục có chất lượng.

Báo cáo cũng kêu gọi các nhà hoạch định chính sách, lãnh đạo tại cộng đồng và tất cả các cá nhân trao quyền để phụ nữ và trẻ em gái đưa ra những quyết định chắc chắn về tình dục, biện pháp tránh thai và việc làm mẹ. Đồng thời, thúc đẩy xã hội công nhận giá trị đầy đủ của phụ nữ và trẻ em gái. Nếu điều này được thực hiện, phụ nữ và trẻ em gái sẽ có thể đóng góp đầy đủ cho xã hội, ngoài ra họ sẽ có công cụ, thông tin và quyền lực để tự mình đưa ra lựa chọn cơ bản về việc có con hay không.

Thái An