Hàng triệu người ở Nhật Bản đã gia nhập hàng ngũ "lao động tại chỗ", giúp giữ cho các nhà hàng, cửa hàng tiện lợi và khách sạn thiếu nhân viên tiếp tục duy trì hoạt động.

Hiệp hội Việc làm Nhật Bản cho biết, tính đến tháng 5 vừa qua, khoảng 10,7 triệu người đã đăng ký lao động thời vụ với bốn cơ quan việc làm hàng đầu ở nước này, chiếm tới 15% hoặc hơn tổng số nhân công ở Nhật Bản. Họ có thể dễ dàng tìm việc thông qua các ứng dụng điện thoại và đăng ký làm việc theo ca đơn giản.

Công việc thời vụ bắt đầu phổ biến ở Nhật Bản vào cuối những năm 2010, với sự ra mắt của các ứng dụng như Timee. Loại hình này thu hút những người muốn tìm công việc linh hoạt hơn về thời gian và địa điểm. Xu hướng tăng cao hơn khi ngày càng nhiều công ty cho phép nhân viên đảm nhận công việc phụ sau giờ làm.

Theo dữ liệu của cơ quan giới thiệu việc làm, lao động thời vụ tăng nhanh trong những tháng gần đây, với tổng số tăng khoảng 3 triệu kể từ tháng 9 năm ngoái. Khoảng 30% đến 40% nhân viên thời vụ đang tìm kiếm công việc bổ sung toàn thời gian, trong đó 30% là người làm việc tự do và bán thời gian, phần còn lại là sinh viên các trường đại học.

Danh sách công ty tìm kiếm lao động thời vụ cũng dài thêm. Khách hàng doanh nghiệp của Timee tăng 40% lên khoảng 40.000 trong vòng một năm. Số quán rượu và quán bar bình dân (izakaya) kiểu Nhật Bản mở cửa vào tháng 4 đã tăng hơn gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái. Số các nhà hàng và khách sạn mở mới lần lượt tăng khoảng 5 và 10 lần, sau thời gian vật lộn ứng phó khi nền kinh tế phục hồi hậu COVID-19.

Chi phí tuyển dụng nhân công thời vụ cao hơn so với nhân viên bán thời gian thông thường, vì chủ sử dụng lao động phải trả phí cho các cơ quan giới thiệu việc làm. Nhiều công ty sử dụng nhân viên thời vụ để lấp đầy khoảng trống khi không có nhân viên bán thời gian và giao cho họ những công việc đơn giản đòi hỏi ít kỹ năng. Thế nhưng, nhiều công ty chấp nhận điều này trong bối cảnh khủng hoảng lao động vẫn kéo dài.

Tháng 5 vừa qua, nhà điều hành nhà hàng Minadein đã mở một izakaya ở Tokyo, nơi những người lao động thời vụ được tuyển dụng hàng ngày chiếm 2/3 số nhân viên. Khái niệm này có thể được mở rộng sang các địa điểm khác. Nhóm Prologis và Timee có kế hoạch đào tạo xe nâng cho lao động thời vụ. Năm ngoái, chuỗi cửa hàng tiện lợi FamilyMart cũng bắt đầu đào tạo nhân viên tính tiền thời vụ.

Nhật Bản sẽ đối mặt với tình trạng thiếu hụt khoảng 11 triệu lao động vào năm 2040 do tỷ lệ sinh sụt giảm và dân số ngày càng già, cùng với thiếu hụt về bán hàng và logistics lên tới 20% đến 30%, theo dự đoán của công ty nhân sự Recruit Holdings.

"Cơ hội cho những người lao động thời vụ đóng vai trò tích cực trong sản xuất và chăm sóc điều dưỡng cũng sẽ tăng lên", Chủ tịch Timee Ryo Ogawa nhận định.

Theo giới chuyên gia, công việc dành cho lao động thời vụ không phải là không có vấn đề. Nhiều dịch vụ sắp xếp công việc mới ra đời và đã có báo cáo về những trường hợp ứng viên bị đưa vào vị trí nguy hiểm, không giống với những gì được quảng cáo.

Hiệp hội việc làm thời vụ được thành lập vào năm 2022 bởi các dịch vụ sắp xếp công việc lớn, để đưa ra các quy tắc tự nguyện và loại bỏ các hoạt động tuyển dụng bất hợp pháp.

Ngọc Tuấn