Tổ chức Y tế thế giới (WHO), Quỹ Nhi đồng LHQ (UNICEF), Liên minh Toàn cầu về vắc-xin (GAVI), Quỹ Bill& Melinda Gates, Chương trình nghị sự tiêm chủng năm 2030 cùng nhiều đối tác y tế toàn cầu và các quốc gia đã ra thông báo kêu gọi hưởng ứng Chương trình tiêm chủng The Big Catch-up (tạm dịch Bắt kịp nhanh).

Nỗ lực này nhằm đảo ngược tình trạng sụt giảm tỷ lệ tiêm phòng cho trẻ em được ghi nhận ở hơn 100 quốc gia kể từ khi xảy ra đại dịch Covid-19, do dịch vụ y tế quá tải, các phòng khám đóng cửa và việc xuất nhập khẩu vật tư y tế bị gián đoạn. Những thách thức đang diễn ra như xung đột, khủng hoảng khí hậu và tình trạng do dự tiêm vắc-xin cũng góp phần làm giảm tỉ lệ bao phủ vắc-xin. Đại dịch làm giảm mức độ tiêm chủng thiết yếu- chỉ riêng năm 2021 đã có hơn 25 triệu trẻ em bỏ lỡ ít nhất một mũi vắc-xin, dẫn đến sự bùng phát của bệnh sởi, bạch hầu, bại liệt và sốt vàng da.

Trong báo cáo mới nhất về tiêm chủng, Quỹ Nhi đồng LHQ (UNICEF) đã cảnh báo rằng có tổng cộng 67 triệu trẻ em (trong đó có gần 250.000 trẻ em ở Việt Nam), không được tiêm vắc-xin đầy đủ, và tỷ lệ bao phủ tiêm chủng sụt giảm tại 112 quốc gia trong 3 năm, từ năm 2019 tới năm 2021. Báo cáo của UNICEF cũng chỉ ra rằng trong đại dịch Covid-19, nhận thức của người dân về tầm quan trọng của tiêm chủng cho trẻ em đã suy giảm ở 52 trong tổng số 55 quốc gia được nghiên cứu. Niềm tin về tiêm chủng thay đổi theo từng thời điểm cụ thể. Tuy nhiên, báo cáo cũng cảnh báo rằng một số yếu tố diễn ra đồng thời có thể làm gia tăng tình trạng do dự khi tiêm vắc-xin. Những yếu tố này bao gồm sự không chắc chắn về công tác ứng phó với đại dịch, mức độ tiếp cận thông tin sai ngày càng gia tăng, niềm tin vào công tác chuyên môn ngày càng giảm bên cạnh tình trạng phân cực về chính trị.

Bên cạnh đó, Báo cáo Tình hình trẻ em Thế giới 2023 cho thấy, 48 triệu trẻ em trên toàn cầu đã không được tiêm liều vắc-xin nào, hay còn gọi là “0 liều vắc-xin”. Việt Nam nằm trong số 20 quốc gia có số trẻ em “0 liều vắc-xin” nhiều nhất thế giới, với số lượng 187.315 trẻ em dưới 1 tuổi không được tiêm một loại vắc xin nào trong năm 2021.

Kế hoạch của WHO và đối tác kêu gọi các quốc gia thể hiện vai trò trong nỗ lực ngăn ngừa sự sụt giảm tiêm chủng ở trẻ em, tập trung đặc biệt vào 20 quốc gia với 3/4 số trẻ chưa được tiêm chủng đầy đủ trong năm 2021. Chương trình The Big Catch-up nhằm bảo vệ người dân khỏi các đợt bùng phát có thể phòng ngừa được bằng vắc-xin, cứu sống trẻ em và củng cố hệ thống y tế quốc gia. Tổng Giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus cho biết: “Hàng triệu trẻ em và thanh thiếu niên, đặc biệt là ở các quốc gia có thu nhập thấp, đã bỏ lỡ các đợt tiêm phòng quan trọng. WHO đang hỗ trợ hàng chục quốc gia khôi phục hoạt động tiêm chủng và các dịch vụ y tế thiết yếu khác. Chương trình tiêm chủng mới là ưu tiên hàng đầu. Không một trẻ em nào phải chết vì căn bệnh có thể phòng ngừa được bằng vắc-xin”.

Chương trình The Big Catch-up đặt mục tiêu nâng mức tiêm chủng ở trẻ em trở lại mức trước đại dịch và vượt xa hơn nữa. Theo Giám đốc điều hành UNICEF Catherine Russell, các mũi vắc-xin cơ bản là bước đầu tiên trẻ em được tiếp cận với hệ thống y tế. Vì vậy, những trường hợp không được tiêm vắc-xin sớm sẽ dễ bị tổn thương hơn trước các đợt bùng phát dịch bệnh chết người.

Giám đốc điều hành GAVI Seth Berkley cũng nhận định, thế giới không thể để hậu quả của đại dịch Covid-19 hủy hoại những nỗ lực bảo vệ trẻ em trong nhiều năm qua. Các đối tác y tế toàn cầu, các Chính phủ và cộng đồng phải làm mọi điều có thể để bảo vệ cuộc sống của trẻ em.

Thái An