Thảo luận tại hội trường về kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội năm 2023, các ĐBQH nêu thực trạng nhiều DN đang phải đối mặt với khó khăn, thậm chí phải rút khỏi thị trường, ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống của NLĐ.

Nhiều DN gặp khó

Đồng tình cao với Báo cáo của Chính phủ, ĐB Ma Thị Thúy (Tuyên Quang) cho rằng, Báo cáo đã đánh giá đầy đủ, toàn diện về tình hình phát triển kinh tế-xã hội, NSNN năm 2022 và 6 tháng đầu năm 2023. Trong bối cảnh kinh tế thế giới có nhiều biến động khó lường, nhưng Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách thiết thực; Chính phủ đã điều hành linh hoạt, hiệu quả, huy động được sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, người dân và DN.

ĐB Ma Thị Thúy (Tuyên Quang)

ĐB Ma Thị Thúy bày tỏ đồng tình với 11 nhóm giải pháp mà Chính phủ đề ra; đồng thời nêu rõ những khó khăn và yếu tố bất lợi đã xuất hiện trong những tháng đầu năm 2023, tác động đến mục tiêu tăng trưởng như: Giải ngân vốn đầu tư công triển khai chậm, tiêu dùng và xuất khẩu giảm, thị trường xuất khẩu và đơn hàng bị thu hẹp...

Theo ĐB Ma Thị Thúy, số DN rút khỏi thị trường lao động tăng 25,1% so với năm trước, tương ứng với hơn 77.000 DN. Trung bình một tháng có 19.200 DN rút khỏi thị trường, nhiều DN rơi vào tình trạng khó khăn về tài chính, thậm chí phải bán tài sản để giải quyết công việc. Số NLĐ mất việc làm trong quý I/2023 là 149.000 người (tăng 39.000 người so với quý I/2022). “Những khó khăn của DN ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của NLĐ, tiềm ẩn khó khăn về an sinh và trật tự an toàn xã hội”- ĐB Thúy nhấn mạnh.

Do đó, ĐB Ma Thị Thúy cho rằng, biện pháp nhanh nhất, hiệu quả nhất và DN dễ hấp thụ nhất trong lúc này chính là dùng công cụ tài khóa để hỗ trợ trực tiếp DN như: Giảm lãi suất ngân hàng, giảm tiền thuê đất, giảm thuế thu nhập DN; giảm, giãn, miễn lãi chậm nộp BHXH... "Quốc hội, Chính phủ cần có cơ chế, chính sách riêng, cụ thể về đầu tư công; quyết tâm, sát sao hơn nữa để gỡ các vướng mắc, nhất là các vướng mắc về thể chế, văn bản hướng dẫn cho các địa phương; đẩy mạnh phân cấp, giao quyền cho địa phương chủ động thực hiện và tự chịu trách nhiệm như việc phân cấp chuyển mục đích sử dụng đất lúa, chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng…"- ĐB đề nghị thêm.

Trong khi đó, theo ĐB Tô Ái Vang (Sóc Trăng), trong nền kinh tế thị trường, tốc độ tăng trưởng kinh tế giảm sẽ kéo theo tỷ lệ thất nghiệp tăng và lạm phát cũng tăng theo và ngược lại. Hiện, Việt Nam đã tham gia Cộng đồng Kinh tế ASEAN, việc ký kết các hiệp định thương mại đã mở ra nhiều cơ hội việc làm cho NLĐ, nhưng đi kèm không ít thách thức, nhất là tỷ lệ thất nghiệp ngày càng gia tăng. Điều này Chính phủ đã lường trước và đã có những quyết sách mang tính vĩ mô và cụ thể.

Tuy nhiên, hiện nay tình trạng thất nghiệp và những tác động trực tiếp hay gián tiếp của thất nghiệp lên kinh tế, xã hội tiếp tục đặt ra nhiều vấn đề quan tâm. “Năm 2023, Chính phủ xác định là Năm Dữ liệu số Việt Nam, nên các bộ, ngành liên quan sớm hoàn chỉnh dữ liệu thống kê về tình trạng thất nghiệp và phân thất nghiệp thành 3 loại chính: Thất nghiệp xảy ra khi có sự mất cân đối về mặt cơ cấu giữa cung và cầu lao động; thất nghiệp do tình trạng suy thoái kinh tế; thất nghiệp xảy ra do quy luật cung-cầu trên thị trường”- ĐB Vang kiến nghị.

Cần các quyết sách thiết thực bảo đảm an sinh xã hội

Đề cập đến vấn đề bảo đảm quyền an sinh xã hội cho NLĐ, ĐB Đinh Thị Ngọc Dung (Hải Dương) cho biết, do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 nên thị trường lao động sụt giảm, nhiều NLĐ mất việc làm, mất nguồn thu nhập chính… Điều này gây ảnh hưởng tới đời sống và quyền an sinh của NLĐ. Do đó, NLĐ không còn khả năng chi trả cho các nhu cầu thiết yếu như: Chăm sóc sức khỏe, y tế, lương thực, thực phẩm…

ĐB Đinh Thị Ngọc Dung (Hải Dương)

Mặt khác, khi rơi vào hoàn cảnh thất nghiệp, NLĐ còn có nguy cơ đối mặt với những áp lực, thậm chí khủng hoảng về tinh thần, có thể dẫn tới những hành động tiêu cực, ảnh hưởng không chỉ tới bản thân và gia đình, mà còn kéo theo nhiều hệ lụy cho xã hội như: Bạo lực, bỏ học, tệ nạn xã hội…

Cũng theo ĐB Dung, trong trường hợp NLĐ đột ngột mất việc làm, giảm giờ làm, bị cắt giảm các khoản phúc lợi hoặc mất đi tiền lương hằng tháng, mà an sinh xã hội không được bảo đảm tốt, thì phản ứng của họ sẽ ra sao? “Việc đình công có xảy ra hay không? Liệu rằng Chính phủ đã dự liệu những giải pháp kịp thời và dài hạn cho những rủi ro đó hay chưa?...”- ĐB Dung đặt vấn đề.

ĐB Đinh Thị Ngọc Dung cũng cho biết thêm, tại thời điểm này, người dân và DN đang rất cần các quyết sách thiết thực để duy trì và bảo đảm an sinh xã hội. "Ngoài việc cần thiết tiếp tục xây dựng, hoàn thiện hệ thống chính sách theo hướng xử lý kịp thời, hiệu quả các rủi ro, người làm chính sách cần đặt NLĐ ở vị trí trung tâm chính sách và lấy quyền an sinh xã hội của họ làm tiêu chí đánh giá chất lượng, hiệu quả của chính sách"- ĐB Dung nhấn mạnh.

Ngoài ra, theo ĐB Dung, Chính phủ nên nghiên cứu và triển khai xây dựng quỹ dự phòng với tầm nhìn dài hạn, nhằm hỗ trợ NLĐ mất việc làm ứng phó với những rủi ro đột ngột. "Việc thiết lập quỹ dự phòng sẽ góp phần giảm tải gánh nặng cho các quỹ an sinh xã hội truyền thống như quỹ BHXH, quỹ BHYT; bảo đảm tốt nhất quyền và lợi ích của NLĐ, góp phần củng cố an toàn và bền vững hệ thống an sinh xã hội quốc gia"- ĐB nhận định.

Vũ Thu