Trong 36 năm đổi mới đất nước, cùng với tăng trưởng kinh tế, Đảng và Nhà nước luôn đặt mục tiêu giảm nghèo là ưu tiên hàng đầu. Theo đó, giảm nghèo không chỉ nhận được sự đồng thuận cao của các cấp, các ngành, mà trở thành mục tiêu, khát vọng vươn lên của toàn xã hội.

Tự vươn lên thoát nghèo

Những ngày này, anh Hồ Khưa- Chủ tịch Hội Nông dân xã Thanh (huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị) đang tập trung chăm sóc hơn 500 gốc chuối mật mốc để chuẩn bị đưa ra thị trường. Trong vườn đều là những cây chuối cho quả to, đẹp và sáng màu. Theo lời anh Hồ Khưa, cây chuối mật mốc đang là cây trồng chủ lực trong mô hình xóa đói giảm nghèo hiệu quả cho 800 hộ dân với trên 4.000 nhân khẩu ở Thanh- xã biên giới nơi đại ngàn Trường Sơn. Mặc dù xuất khẩu ra nước ngoài có thời điểm tạm ngưng do ảnh hưởng dịch Covid-19, nhưng gia đình anh Khưa vẫn thu về hàng trăm triệu đồng/năm.

Nhiều hộ gia đình đã thoát nghèo nhờ được hỗ trợ vay vốn sản xuất

Cách đây 5 năm, gia đình chị Ly Lỳ So- dân tộc La Hủ (bản Pha Bu, xã Pa Ủ, huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu) là một trong những hộ đặc biệt khó khăn của bản. Với 6 nhân khẩu, cuộc sống gia đình quanh năm rơi vào cảnh bữa đói, bữa no. Nhờ được hỗ trợ vay vốn, cán bộ về dạy làm lúa nước, đào ao thả cá, chăn nuôi con lợn, con gà... nên năm nay gia đình  có thu nhập ổn định, không chỉ đủ ăn, mà còn có tới 15 con trâu, bò. “Tập tục lạc hậu bây giờ cũng đã được đẩy lùi nhiều rồi, không phải như trước nữa, người dân cũng hiểu biết hơn rồi. Cán bộ xuống làm việc với dân, bà con cũng nghe theo và làm theo; làm kinh tế chịu khó chăn nuôi, làm ăn, gà vịt cũng có nhiều rồi. Cuộc sống của bà con thì khá hơn trước, tốt đẹp hơn trước, không đói nghèo như trước nữa”- chị So cho hay.

Với phương châm “muốn xóa đói giảm nghèo phải xóa bỏ tư tưởng trông chờ, ỷ lại”, đến nay gia đình chị Lò Thị Báu (xã Quang Chiểu, huyện Mường Lát, tỉnh Thanh Hóa) là điển hình trong phát triển kinh tế, xoá đói giảm nghèo từ chương trình hỗ trợ của Nhà nước. Hiện, gia đình chị Báu có tổng đàn gia súc, gia cầm lên đến hàng trăm con, cùng với vườn cây ăn quả mỗi năm cho thu nhập hàng chục triệu đồng, trở thành hộ gia đình khá của bản. “Nhờ được hỗ trợ, mình bớt phần nào lo lắng về vốn, chỉ chăn nuôi, trồng trọt, cũng thuận lợi vì mình không có vốn, nhưng được hỗ trợ cây con giống. Về kỹ thuật thì cũng được giúp đỡ từ sách, cán bộ hướng dẫn kỹ thuật để mình làm theo”- chị Lò Thị Báu chia sẻ.

Từ những mô hình phát triển kinh tế của người dân cũng như những chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước được thực hiện đồng bộ đã giúp thu hẹp khoảng cách trình độ phát triển giữa các vùng miền, giúp người dân tự vươn lên thoát nghèo. Bên cạnh đó, cơ sở hạ tầng kinh tế-xã hội của địa bàn nghèo, nhất là khu vực nông thôn, miền núi, vùng đồng bào DTTS được đầu tư từ Trung ương xuống địa phương nên có những thay đổi rõ rệt. Thu nhập, đời sống vật chất và tinh thần của người nghèo được cải thiện, từng bước tiệm cận chuẩn mức sống tối thiểu. Quyết tâm giảm nghèo đã được hiện thực hóa thành những con số “biết nói”.

Đơn cử, năm 1990, tỷ lệ hộ nghèo cả nước là 57%, thì đến năm 2020 chỉ còn 5,2%. Hàng triệu hộ gia đình đã thoát nghèo, nhiều hộ có cuộc sống trung bình, khá giả; nhiều địa bàn nghèo thoát khỏi tình trạng khó khăn, một số địa bàn đạt chuẩn nông thôn mới, tỷ lệ hộ nghèo giảm nhanh. Đặc biệt, Việt Nam đã hoàn thành sớm mục tiêu Thiên niên kỷ của Liên hợp quốc về xóa đói giảm nghèo, được cộng đồng quốc tế đánh giá là điểm sáng về giảm nghèo trên thế giới.

… giải quyết triệt để tình trạng nghèo đói

Dù có nhiều thành tựu, song thực tế kết quả giảm nghèo của Việt Nam chưa thật sự bền vững, dễ tái nghèo; chênh lệch mức sống, điều kiện tiếp cận các dịch vụ cơ bản, tiếp cận thị trường, giải quyết việc làm giữa các địa phương, vùng miền, nhóm dân cư chưa được thu hẹp nhiều… Tỷ lệ nghèo đa chiều trên phạm vi toàn quốc còn 9,35%; tỷ lệ hộ nghèo DTTS còn cao. Tình trạng thoát nghèo của nhóm đồng bào DTTS thiếu bền vững. Khả năng tiếp cận các dịch vụ y tế đã được cải thiện, nhưng vẫn còn chênh lệch, đặc biệt là giữa y tế tuyến trên và y tế cơ sở.

Người dân ngày càng tự tin vươn lên thoát nghèo

Để đáp ứng nguyện vọng thoát nghèo của các “vùng lõi nghèo” trên toàn quốc, Đảng và Nhà nước đã có chủ trương thúc đẩy giảm nghèo bền vững. Trong 2 năm nay, dù gặp nhiều thiên tai, dịch bệnh, nhất là đại dịch Covid-19, nhưng Quốc hội và Chính phủ vẫn tăng nguồn lực đầu tư cho giảm nghèo gấp 2 lần so với giai đoạn trước. 21% NSNN đã được dành để bảo đảm phúc lợi xã hội- đây là mức cao nhất trong các nước ASEAN.

Đặc biệt, trước bối cảnh đại dịch Covid-19 ảnh hưởng lớn đến vấn đề lao động, việc làm, an sinh xã hội, gây nguy cơ nghèo và tái nghèo đối với không ít người dân, Chính phủ và Quốc hội đã đưa ra nhiều biện pháp phục hồi an sinh xã hội. Điển hình như: Chính phủ có chính sách hỗ trợ trực tiếp cho 13 triệu người bị ảnh hưởng bởi đại dịch, trong đó chú trọng tới người nghèo, lao động thiếu việc làm. Tiếp theo đó là Nghị quyết số 128/NQ-CP của Chính phủ quy định về “Thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19” đã góp phần quyết định chặn đứng nguy cơ đứt gãy chuỗi cung ứng lao động. Đối với việc thực hiện các chính sách hỗ trợ NLĐ và chủ SDLĐ, từ năm 2021, Trung ương và các địa phương đã dành 83.786 tỷ đồng thực hiện các chính sách hỗ trợ trên 727.000 lượt chủ SDLĐ, gần 50,8 triệu lượt NLĐ và các đối tượng khác gặp khó khăn do đại dịch.

Đặc biệt, với quyết tâm chính trị mạnh mẽ, đầu năm 2022, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025. Theo đó, sẽ tập trung đầu tư vào con người, trực tiếp là đầu tư, nâng cao năng lực người nghèo; xác định rõ nguyên nhân nghèo để giải quyết căn cơ, triệt để những vấn đề của người nghèo, vùng lõi nghèo. Và, để thực hiện thắng lợi mục tiêu tỷ lệ nghèo đa chiều duy trì mức giảm 1-1,5%/năm mà Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã đề ra, phấn đấu đến năm 2030 cơ bản không còn huyện nghèo, xã ĐBKK, Ban Bí thư đã có Chỉ thị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giảm nghèo bền vững đến năm 2030. Theo đó, Ban Bí thư yêu cầu các cấp ủy, tổ chức Đảng, chính quyền, MTTQ và các đoàn thể tập trung quán triệt, thực hiện tốt một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm. Trong đó, xác định giảm nghèo bền vững là chủ trương lớn, nhất quán của Đảng và Nhà nước, là nhiệm vụ chính trị quan trọng, thường xuyên, lâu dài của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội, góp phần thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân.

Nguyệt Hà