Nhiều người bệnh nguy hiểm đến tính mạng vì tự ý sử dụng các loại thuốc nam không rõ nguồn gốc, hoặc bị “trộn” thêm các chất cấm… để điều trị bệnh tại nhà.

BVĐK tỉnh Thanh Hóa cho biết, cơ sở y tế này vừa điều trị ổn định cho một bệnh nhân nữ bị hội chứng dị ứng thuốc thể hoại tử thượng bì nhiễm độc (hội chứng Lyell) rất nặng sau khi tự dùng thuốc nam không rõ thành phần tại nhà. Theo đó, bệnh nhân nữ 49 tuổi, ở huyện Cẩm Thủy, nhập viện ngày 22/1, với tình trạng lơ mơ, sốt cao liên tục, loét, chảy máu vùng miệng, loét bộ phận sinh dục, đỏ da toàn thân, trớt da đến 80% diện tích cơ thể.

Theo người nhà, trước đó bệnh nhân có đau khớp, đã tự dùng thuốc nam truyền miệng 2 tuần trước khi có các triệu chứng trên. Sau thăm khám và làm các xét nghiệm cơ bản, các bác sĩ kết luận bệnh nhân bị dị ứng thuốc thể hoại tử thượng bì nhiễm độc (hội chứng Lyell) nghi ngờ do dùng thuốc lá không rõ nguồn gốc, kèm theo đái tháo đường type 2.

Tiên lượng tình trạng bệnh nhân rất nặng, nên các bác sĩ Khoa Da liễu (BVĐK tỉnh Thanh Hoá) đã điều trị tích cực bằng thuốc điều hòa miễn dịch, truyền dịch, cân bằng điện giải, kháng sinh, tăng cường dinh dưỡng, kiểm soát đường máu bằng insulin, giảm đau, chăm sóc tại chỗ vùng mắt, niêm mạc miệng, sinh dục, vùng da trớt loét chống bội nhiễm, hỗ trợ làm lành tổn thương… Sau 20 ngày, tình trạng nhiễm độc da do dị ứng thuốc đã được cải thiện rõ rệt, các xét nghiệm cận lâm sàng dần trở về giới hạn bình thường, bệnh nhân tỉnh táo, ăn uống tốt, các mảng tổn thương đã lên da non, đường máu ở mức ổn định.

BS.Hoàng Thị Ngọ- Trưởng khoa Da liễu cho biết: Hội chứng Lyell còn được gọi là hoại tử thượng bì nhiễm độc, là thể bệnh đặc biệt nặng trong dị ứng thuốc, có thể gây tổn thương da, niêm mạc, nội tạng, thậm chí đe dọa tính mạng người bệnh nếu không được điều trị kịp thời. Nguyên nhân phổ biến nhất là do quá mẫn chậm với thuốc. Dấu hiệu lâm sàng thường gặp là sốt cao, tổn thương da điển hình khởi đầu là các dát đỏ thường giới hạn không rõ, với xuất huyết ở trung tâm, sau vài giờ đến một ngày tổn thương lan tỏa, liên kết lại với nhau thành đám lớn, tổn thương thường đau nhiều.

Khi bệnh tiến triển, dát đỏ lan tỏa sẫm màu do hoại tử, hình thành các mụn nước, bọng nước, tổn thương có thể trớt diện rộng, giống như bị bỏng. Tổn thương niêm mạc thường nghiêm trọng, bao gồm: Viêm loét miệng, trớt niêm mạc miệng, loét họng hầu, trớt loét niêm mạc thực quản, dạ dày, tá tràng, ruột; viêm giác mạc, viêm kết mạc có mủ, thậm chí loét giác mạc ở cả hai mắt; viêm loét niêm mạc âm đạo, âm hộ. Những trường hợp nặng có thể có rối loạn cân bằng nước- điện giải, tổn thương nội tạng như: Gan, thận, phổi, cơ quan tạo máu. Hội chứng Lyell nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, thì có tới 25% bệnh nhân tử vong do các biến chứng như: Rối loạn nước điện giải, nhiễm khuẩn huyết, sốc nhiễm trùng, suy đa tạng. Bệnh cũng có thể để lại nhiều di chứng như sẹo giác mạc, sẹo hẹp các hốc tự nhiên như âm đạo, hậu môn...

Mới đây, Trung tâm Chống động (BV Bạch Mai) cũng đưa ra cảnh báo về trường hợp một bệnh nhân ngộ độc sau khi tự dùng thuốc y học cổ truyền bị trộn lẫn một loại thuốc chữa đái tháo đường đã bị cấm sử dụng. Bệnh nhân nam (63 tuổi, Thanh Trì, Hà Nội) được Trung tâm tiếp nhận trong tình trạng đau bụng, khó thở, nhiễm toan chuyển hóa nặng. Theo lời kể của người nhà, bệnh nhân có tiền sử đái tháo đường, sau khi nghe quảng cáo từ người quen có thuốc chữa đái tháo đường rất tốt, đã có người nhà sử dụng. Đó là loại thuốc nam dạng viên, bán 20 gói với giá 10 triệu đồng. Sau khi mua và sử dụng thuốc được gần 20 ngày, bệnh nhân xuất hiện tình trạng đau bụng, nôn mửa, nên được người nhà đưa đến BV Bạch Mai cấp cứu.

TS-BS.Nguyễn Trung Nguyên- Giám đốc Trung tâm Chống độc cho biết, xét nghiệm viên thuốc y học cổ truyền bệnh nhân uống đã tìm thấy thành phần thuốc là phenformin. Đây là loại thuốc chữa đái tháo đường cũ, vì độc tính rất cao, gây tử vong cho nhiều người, nên thế giới đã thu hồi và cấm sử dụng từ những năm 1970. Tuy nhiên, lợi dụng sự thiếu hiểu biết của người dân, nhiều người đã trộn loại chất bị cấm này vào trong các thuốc chữa đái tháo đường dởm, mạo danh các thuốc y học cổ truyền, thuốc nam, thực phẩm chức năng để bán ra thị trường gây ra ngộ độc.

Ở Việt Nam, những năm gần đây đã gặp nhiều trường hợp ngộ độc nặng và tử vong. Các trường hợp ngộ độc thuốc chữa đái tháo đường phenformin thường xảy ra ở người gần đây hoặc đang sử dụng thuốc y học cổ truyền, các thực phẩm chức năng hoặc các sản phẩm khác quảng cáo chữa đái tháo đường, nay xuất hiện thêm các biểu hiện nhiễm toan chuyển hóa, nồng độ lactat trong máu cao, tụt huyết áp, rất dễ nhầm hoặc lẫn lộn với sốc nhiễm khuẩn, suy gan, nên dễ bị bỏ sót. Kể cả khi điều trị tích cực tỷ lệ tử vong cũng rất cao.

Vì vậy, TS-BS.Nguyễn Trung Nguyên khuyến cáo: “Người dân cần cảnh giác và tránh xa trước các lời quảng cáo, chào mời từ các loại sản phẩm thuốc y học cổ truyền, các thực phẩm chức năng hay các thuốc không đảm bảo về nguồn gốc (không có các thông tin đầy đủ rõ ràng về giấy phép được cấp bởi Bộ Y tế). Khi nghi bị ngộ độc hoặc phản ứng bất lợi do một loại sản phẩm thuốc hoặc thực phẩm chức năng, cần giữ lại tất cả các mẫu vật còn lại cùng các thông tin liên quan để có thể chuyển cho các cơ quan chức năng hoặc bệnh viện tuyến cuối kiểm tra, xét nghiệm để xác minh và có các biện pháp ngăn chặn ngộ độc tiếp tục xảy ra với người khác".

Thái An