Một số gia đình thường tỏ ra lo lắng khi thấy con mình thuận tay trái. Đa số trường hợp chỉ biết khi trẻ đến tuổi học chữ và cầm bút viết. Vậy, thuận tay trái có những khó khăn và lợi thế như thế nào?

Trẻ thuận tay trái không phải là bệnh. Cho đến nay, người ta cũng chưa biết tại sao cùng cha mẹ sinh ra, nhưng có trẻ thuận tay trái, trong khi những đứa trẻ khác thì bình thường như đa số người thuận tay phải. Người thuận tay trái là người dùng tay trái để làm những công việc chính như: Ném, vất, hái lượm đồ vật; sử dụng dụng cụ như: Bút viết, cầm đũa, dao, nĩa khi ăn cơm, cầm kéo hay dao khi cắt xén… Khi leo trèo hoặc đấm đá, thì người thuận tay trái sử dụng tay trái hay chân trái trước.

Có một số người tuy thuận tay trái, nhưng vì lý do xã hội hoặc truyền thống văn hoá, được hướng dẫn cầm bút viết bằng tay phải từ nhỏ. Do vậy, tay cầm bút viết không hẳn luôn luôn là tay thuận của mọi người. Tuy nhiên, khi không cầm bút viết, những người thuận tay trái vẫn sử dụng tay này trong các hoạt đông khác như cầm kéo, cầm đũa, ném...

Nhiều người thuận tay trái thường phản ứng khi xã hội coi trọng bên phải hơn bên trái. Bên cạnh những bất lợi trong việc sử dụng một số dụng cụ, thì ngay trong tiềm thức của nhiều người, việc sử dụng tay khác với đa số cũng là một điều không hay. Trong tiếng Việt chữ “phải” đồng nghĩa với “đúng”, “trúng”, “thuận”, “đồng ý”; còn chữ “trái” có nghĩa “sai”, “ngược ý”, “trật”. Những ngôn ngữ khác cũng thế. Trong tiếng Trung Quốc, từ “tả” có nghĩa “không đúng đắn”, “gian tà”; thí dụ “tả đạo”.

Cho đến nay, vẫn có những gia đình bảo thủ đánh đập con cái bắt phải đổi thuận tay trái sang tay phải. Trong nhiều ngôn ngữ “việc làm bằng tay trái” có nghĩa bóng là công việc làm cẩu thả không ra gì. Trong tiếng Việt, các cụm từ như “làm nghề tay trái” chỉ công việc phụ, không đúng chuyên môn; “ngang trái”, “trái khoáy” chỉ tính chất ngược với thông lệ.

Theo một điều tra, có khoảng 8-10% người lớn thuận tay trái. Nam nhiều hơn nữ. So với người khác, những cặp sinh đôi giống nhau thuận tay trái nhiều hơn. Bệnh nhân mắc phải những bệnh như động kinh, hội chứng down, bệnh tự kỷ, chậm phát triển tâm thần, rối loạn khả năng đọc có tỷ lệ thuận tay trái cao hơn.

Hiện chưa có bằng chứng cụ thể giải thích vì sao có hiện tượng người thuận tay trái, trong khi đa số thuận tay phải. Một vài giả thuyết dựa theo quan sát chung của một số cá nhân nghiên cứu là trẻ sẽ dễ bị thuận tay trái nếu bị ảnh hưởng quá nhiều kích thích tố nam testosterone trong quá trình mang thai. Những ca sinh khó cũng có khả năng làm cho đứa trẻ thuận tay trái. Hiện nay, các bà mẹ mang thai thường đi siêu âm nhiều lần cũng có thể là một nguyên nhân làm cho trẻ tăng khả năng thuận tay trái.

Người thuận tay trái gặp nhiều trở ngại với một số dụng cụ. Thí dụ điển hình là người thuận tay trái không thấy đường cắt khi dùng kéo, lỗ tay cầm để thò ngón cái vào thường làm đau. Một số các loại dao làm bếp có lưỡi thuận cho tay phải hơn tay trái. Trong phần lớn các văn hóa, chữ viết từ trái sang phải, người thuận tay trái thường làm lem giấy hay phải tìm cách viết đặc biệt. Nhiều học sinh bị buộc phải viết tay phải.

Trong thể thao, gậy chơi gôn hoặc một số môn thể thao khác cần phải đặt làm riêng cho người tay trái và thường đắt tiền hơn loại phổ thông dành cho người thuận tay phải. Những người thuận tay trái, trong bữa ăn, thường phải ngồi đầu nồi, giáp với nồi cơm về tay trái vì thường bị vướng tay những người thuận tay phải ngồi ăn bên trái họ.

Trong lịch sử loài người, những người thuận tay trái đã từng bị kỳ thị mãnh liệt trong suốt thế kỷ 18 và 19. Người thuận tay trái có xu hướng ở hai thái cực của trí tuệ, một số lớn liệt vào loại thiên tài, trong khi một số khác nằm vào cực thiếu thông minh. Đã có nhiều nghiên cứu dẫn chứng các liên hệ giữa sự thuận tay trái và các khuyết tật. Tuy nhiên, trong lịch sử cũng ghi nhận khá nhiều danh nhân là người thuận tay trái.

Cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama cũng là một người thuận tay trái. Cùng với lợi thế về trí thông minh, việc thuận tay trái cũng có một số lợi ích khác bao gồm: Sự phân chia bán cầu não của công việc- điều trước tiên của lý thuyết này là vì việc nói và hoạt động đòi hỏi các kỹ năng năng động tốt; có một bán cầu não thực hiện cả hai sẽ hiệu quả hơn là phân chia chúng ra. Lợi thế trong thi đấu một số môn thể thao- người thuận tay trái có một yếu tố “bất ngờ” trong tranh đấu, bởi vì đa số đều thuận tay phải. Tuy nhiên, hình như nội lực từ tay trái, theo cách nghĩ truyền thống, lại không được coi là luôn luôn ngang bằng hoặc là mạnh hơn tay phải.

Khi phát hiện trẻ thuận tay trái, cần từng bước hướng cho trẻ cách sử dụng các dụng cụ sinh hoạt phục vụ cá nhân một cách tiện lợi nhất như cầm thìa xúc ăn cơm, cầm đồ chơi. Không nên bắt ép trẻ nếu trẻ vẫn thuận tay trái. Chỉ khi tập viết thì nên hướng dẫn để trẻ tự nguyện cầm bút theo tay phải để quan sát được chữ viết đẹp hơn. Nên hướng dẫn, góp ý nhẹ nhàng, tránh dùng các biện pháp thô bạo như dùng thước kẻ gõ vào các ngón tay gây ấn tượng xấu cho trẻ trong suốt cả cuộc đời.

ThS.Lê Quốc Thịnh