Tỉnh ủy Quảng Nam vừa tổ chức Hội nghị lần thứ 11 (khóa XXII) để đánh giá, thảo luận, cho ý kiến đối với nhiều nội dung chương trình công tác năm 2023 trên địa bàn tỉnh. Đáng chú ý, tại Hội nghị, các đại biểu đã nghe và cho ý kiến đối với Báo cáo sơ kết 5 năm thực hiện Nghị quyết số 28-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về cải cách chính sách BHXH.

Tại Hội nghị, ông Hồ Quang Bửu- Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam đã báo cáo về kết quả và những hạn chế sau 5 năm thực hiện Nghị quyết số 28-NQ/TW về cải cách chính sách BHXH. Sau đó, ông Nguyễn Thanh Danh- Giám đốc BHXH tỉnh Quảng Nam đã trình bày ý kiến làm rõ thêm những vấn đề mà các đại biểu quan tâm, nhất là về những hạn chế, khó khăn, vướng mắc và giải pháp trọng tâm nhằm gia tăng tỷ lệ bao phủ BHXH- một nội dung cốt lõi của Nghị quyết.

Hội nghị lần thứ 11 khóa XXII của Tỉnh ủy Quảng Nam

Theo ông Nguyễn Thanh Danh, chính sách BHXH hiện hành có 2 loại hình. Thứ nhất, loại hình BHXH bắt buộc- được tổ chức thực hiện từ rất sớm. Ngoài lực lượng vũ trang, CCVC hưởng lương từ NSNN, cho đến NLĐ làm công ăn lương ở các loại DN, hộ kinh doanh cá thể có thuê mướn lao động đều thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc. Tính đến ngày 31/12/2022, trên địa bàn tỉnh có 194.067 người tham gia BHXH, chiếm 25,77% lực lượng lao động trong độ tuổi. Tuy nhiên, số người tham gia BHXH bắt buộc chưa đạt mục tiêu đề ra và chưa tương xứng với tiềm năng hiện có.

Số liệu đối chiếu với cơ quan Thuế và khảo sát thực tế năm 2022 cho thấy, trên địa bàn tỉnh có 10.003 đơn vị kinh doanh đang hoạt động với tổng số 306.265 NLĐ. Trong đó mới có 4.967 đơn vị với 184.406 NLĐ tham gia BHXH bắt buộc (hiện nay tăng lên 191.495 NLĐ). Trong số đơn vị đã tham gia BHXH, BHYT bắt buộc có 2.787 đơn vị chưa đăng ký tham gia đầy đủ cho 49.536 NLĐ; còn lại 5.036 đơn vị với 72.323 NLĐ chưa tham gia BHXH, BHYT bắt buộc.

Đáng chú ý, nhiều đơn vị SDLĐ viện dẫn lý do cho việc trốn tránh trách nhiệm tham gia BHXH như: NLĐ chỉ hợp đồng ngắn hạn, thời vụ; NLĐ không muốn tham gia BHXH, có cam kết, không đồng ý tham gia để không bị trừ 10,5%; công việc không thường xuyên; nhân viên làm việc bán thời gian, làm việc theo ngày, làm việc theo giờ. Bên cạnh đó, nhiều đơn vị cũng viện dẫn do gặp khó khăn trong sản xuất kinh doanh; thuê mướn làm việc dưới 1 tháng; thu nhập thấp dưới 2 triệu; NLĐ chỉ hợp đồng cộng tác viên khoán việc, khoán sản phẩm...

Thứ hai, đối với loại hình BHXH tự nguyện- được thực hiện từ ngày 1/1/2008, đối tượng tham gia là người dân trên 15 tuổi không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc. Tính đến ngày 31/12/2022, trên địa bàn tỉnh có 21.574 người tham gia BHXH tự nguyện, chiếm tỷ lệ 2,87% so với lực lượng lao động, vượt 1,87% so với chỉ tiêu đề ra (tương đương trên 20.000 người). Tuy số người tham gia BHXH tự nguyện vượt chỉ tiêu đề ra, nhưng vẫn chưa phản ánh đúng thực tế hiện có. Nếu tính tất cả số người đăng ký tham gia BHXH tự nguyện lần đầu thì con số này gần 34.000 người.

Ông Nguyễn Thanh Danh báo cáo giải trình các vấn đề đại biểu quan tâm

Theo ông Danh, việc giảm số người tham gia BHXH tự nguyện là do dịch bệnh khiến thu nhập của người dân bị giảm nên không thể duy trì được. Do đó, việc tuyên truyền, vận động để giữ những người đang tham gia BHXH tiếp tục ở lại trong hệ thống cũng rất nan giải. Thực tế cho thấy, số người rút BHXH một lần trong những năm qua rất lớn, làm ảnh hưởng không nhỏ đến mục tiêu phát triển BHXH tự nguyện...

Số liệu thống kê cho thấy, sau 5 năm (2018-2022), BHXH tỉnh Quảng Nam đã giải quyết cho 70.020 người hưởng BHXH một lần (bình quân mỗi năm có 14.004 người), trong khi đó số người tham gia còn lại trong hệ thống qua 5 năm tăng chậm, cuối năm 2018 có 178.253 người, đến cuối năm 2022 có 194.067 người- chỉ tăng 15.814 người sau 5 năm. Bên cạnh đó, tình trạng vi phạm pháp luật BHXH còn xảy ra, nhất là tình trạng chậm đóng, trốn đóng BHXH, BHYT kéo dài đã làm ảnh hưởng đến quyền lợi của NLĐ; một số DN không có khả năng truy đóng, có chủ bỏ trốn, mất tích… song chưa có chế tài hoặc hướng dẫn cụ thể để giải quyết quyền lợi cho NLĐ, gây mất an ninh trật tự trên địa bàn tỉnh.

Trước những khó khăn, bất cập trên, thời gian tới, BHXH tỉnh Quảng Nam sẽ tiếp tục đẩy mạnh thông tin, tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật BHXH, BHYT tới từng nhóm đối tượng cụ thể; đồng thời tăng cường thanh tra chuyên ngành đóng, kiểm tra và xử lý các tổ chức, đơn vị chưa đóng hoặc chưa đóng đủ BHXH, BHYT cho NLĐ, hoặc cố tình chây ỳ chậm đóng BHXH, BHYT… Ngoài ra, chú trọng tổ chức lại mô hình vận động người tham gia BHXH tự nguyện theo phương châm “đi từng ngõ, gõ từng nhà, rà từng người” gắn với dữ liệu hộ gia đình hiện có và của các tổ chức dịch vụ thu.

Cũng nhân dịp này, đại diện BHXH tỉnh Quảng Nam đã đề nghị Tỉnh ủy Quảng Nam xem xét ban hành tiếp Chỉ thị về tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện chính sách, pháp luật BHXH, BHYT trên địa bàn, để BHXH tỉnh cùng các cấp, các ngành có cơ sở tham mưu và triển khai thực hiện một cách đồng bộ và hiệu quả.

Lê Văn